Katalog

CUMHURİYF.T DERGİ Bir Thilda Kemalyaşadı BFRAT GÜNÇIKAN aşar Kemal'in elli küsuryıllık eşi, on yedi romanının Ingilizce çevirmeni... Ölümü ile ilk kez kamuoyunun karşısına çıkanlmış veböyletanıtılmışıı.Kocasıkadardedeside ünliiydü. Padişah Abdülhamit' in baş doktoru Jak Mandil Paşa'nın torunuydu. Isimsizdi ama babası da önemli bir kişıydi, Osmanlı Bankası 'nın Genel Müdürlüğü'nü yapmıştı. Oysa Thilda Kemal yetmişsekizyıllık bir zaman kaplamıştı bu dünyada ve insanlara, eşyalaradokunmuş,ülkelergezmiş,dilleröğrenmiş, çocuk doğurmuş, hapislere girmiş, gülmüş, kederlenmışti... O, hayatı, babası, dedesi ve kocasının ördüğü kimliğinin dışında da gezinmişti. Ve o zaman hep eksiltilerek, Y sınırlandırılarak anlatılıyordu... Oysa o da kendisinin olan bir hayat yaşamıştı: 1923yılındadoğmuştu. IngiIizOkulu'nda eğitim görmüş, olgunluk sınavını vermek için gittiği Atina'dan birincilikle dönmüştü.tstanbul'da Rum bir doktorla evlenmiş, misyoner ruhu taşıyan kocasıyla Kenya'ya gitmişti. Oğlu Raşit Göğçeli, Ikinci Dünya Savaşı sırasında çıkılan bu yolculuk ıçin "O dönem herkes gıdıyormuş" tanımını kullanıyor. RaşitZaire'dedoğmuştu.O ıkı yaşındayken evliliği sonuçlandınp Süveyş Kanalı iizerindenlstanburadönmüş,annesininŞişli'deki evine yerleşmiş, 1948'de de tngiliz NAFEN haber ajansında çevirmenlik yapmaya başlamıştı. Thilda ile Yaşar Kemal, birarkadaş toplantısında tanışmışlardı. Thilda'nın birağızdan okunan bir Karacaoğlan türküsü Thilda Kemal'in ölümünün üzerinden bir yıl geçti. Yaşar Kemal'in 17 romanını Ingilizceye çevirmiş, en sıkı eleştirmeni olmuştu. Her 14 Temmuz'da Fransız Ihtilali'ni kutlamış, insan haklan için atılan her adımı sevinçle karşılamıştı. Ant ve Ararat Yayınlan'nı ayakta tutan oydu. Yaşananları metanetle, sabırla karşılayabilmeyi, Dürüst kalabilmeyi, gerektiği yerde tavır alabilmeyi, Zorluklanna rağmen "hayır" diyebilmeyi, Yaptığı işe tüm varlığını katmayı, Otodisiplini, Bir çiçeğin, bir böceğin adının doğru çevrilebilmesi için hiç üşenmeden bilmem kaç kitabı karıştırıp, sayısız telefonlar edebilmeyi, Yaşamın her alanındaki sorumluluklanmızı görmeyi, Bu topraklann insanı olmanın anlamını, Birlikte keyifli anlar geçirebilmeyi, ben hep onunla yaşadım. ne katı lması Yaşar Kemal' i etkilemişti. Türküyü nerede öğrendiğıni sorduğunda, "Pertev Naili Boratav'dan" yanıtını almıştı. Bu ilişkilerinin de başlangıcı olmuştu. Evlendıklerinde altı yedi yaşlarında olan Roje'yi evlat edinen Yaşar Kemal, adını Raşıt olarak değiştirdi. Raşıt, Şişli'deaııneannesıyle yaşayacak.annesinıseyrekgörecekti. Yaşar Kemal, TürkiyetşçiPartisi'ninMalatya Renkli Sineması'nda yapılan Ikinci BüyükKongresi'nde"işçiolmayankesim" listesınde Genel Yönetim Kurulu'na seçildiğinde Thilda'dayanındaydı. Partibünyesınde Doğan Özgüden, l'ethi Nacı ve Yaşar Kemal ' in kuruculuğunda, Özgüden 'in sahıp ve yazıişleri müdiirlüğünde haftalık bir dergi çıkarmaya karar verdı. Ant'ın ilk sayısı 3 Ocak 1%7'deyayımlandı. Ant sadece TtP'in sözcülüğünü yapan bir dergi değildi, yayınevi olarak da çalışıyordu. Sabiha Sertel'in "Roman Gibi"si, Dr. Hikmet KJ vılcımlı'nın "27 Mayıs ve Yön" kitaplan Ant'ın imzasını taşıyordu. Dr. Kıvılcımlı'nın "MetafizikSosyolojisi"ndeise Ararat Yayınevi'ninimzasıvardı ve Thilda Kemal, tıpkı Ant'taolduğu gibi bu yayınevinin çalışmalanna da aktif olarak katılmıştı. Tashihten çeviriye, baskıyı takipten günlük sorunları karşılamaya yayınevinin ayakta kalması ıçin uğraşıyordu... Sosyalist mücadele için buncaçalışmasına rağmen Thilda Kemal'in TİP ile organik bir bağı olmamıştı. Evlerinde iki çalışma odası vardı, biri Yaşar, diğeri Thilda Kemal'in. Biri roman yazıyor, diğeri çeviri yapıyordu. Kemal'in tngilizce'ye çevrilen on yedi romanında Thilda Kemal'in imzası vardı. ölümünden sonra yayımladığı "Karıncanın Su Içtiği Yer" romanını Thilda'ya ithaf eden Yaşar Kemal şöylediyordu: "Thilda, bu kitabı yanyakadarokumuştu. Çok sevdiği yerler vardı. Kitaplanm hakkında çok konuşmazdı, methetmezdi. Seneler sonra bir gün bana,' En iyi kitabın BinboğalarEfsanesi' dedi. Bende 'Haklısınbanada öyle geliyor' dedim. Thilda, bu kitabı çok sevmişti. Öldükten sonra bu bana bir çeşit vasiyetgibioldu..." Thilda Kemal Yaşar Kemal'in romanlarını çevirmekle kalmamış, yayınevleriy le kurduğu ilişkiler sayesinde de Avrupa ülkelerindedahahızlı tanınmasını sağlamıştı. Bunda aristokratailesininolduğukadarentelektüelliğinindepayı vardı. Etkilibireleştirmendi. Bu, tanınmış yazarların Türkiye'ye gelmesine aracılık ederken dostluklar da kurmasındaetkilioldu. ArthurMillerenyakın dostlanndandı... Thilda ve Yaşar Kemal çeviriye de ortak imza attılar, bu Albert Vidalie'in "Ayışığı Thilda'dan öğrendiklerim JÜLİDE ARAL "Maltepe Askeri Cezaevi"nde tanışmıştÜTi Thilda ile. O zaman ben, 21 yaşın tüm keskinliği, katılığı, hoyratlığı, coşkusu ve hamlığı içindeydim. Zamanla "mahpus arkadaşlığının" dostluğa dönüşmesi benim için "O gün"e kadar sürecek olan tam bir paylaşarak öğrenme, zenginleşme, deyim yerindeyse rehberlik alma sürecine girdi. Zira; Bir insan sevmenin ne demek olduğunu, Sevmenin çeşitli yönleri olup, sahiplenmenin ötesinde birlikte yaşamı üreterek var olmayı, Dayanışmayı, Sevdikleri ıçin kendini geriye çekip onlan öne çıkartabilmeyi, "Ben"i koruyarak "biz" olabilmeyi, Kadın olmayı, zarafeti, inceliği, Dostluğa, dosta özen göstermeyi, Dostluğun sorumluluğunu taşımayı, Bilgiyi paylaşmayı, "O gün" gasilhanenin kapısında Hoca'nın "KJZI yok mu yıkayacak?" dediğinde Emel'le (Emel Nalbant) birlikte "biz vanz" deyip içeri girmek de o denli doğaldı. Yeni bir şey duyduğumda, farklı bir şeye tanık olduğumda, bazen bir şeyi başardığımda ya da zorlandığımda yahut ilk defa yürüdüğüm bir sokakta gördüklerimi veya yüzlerce kez geçtiğim bir yerde yeni fark ettiklerimi Thilda'ya anlatmaya hazırlanırken yakalıyorum kendimi. lşte o zaman onu çok özlüyorum. Canım acıyor. Bana öğrettiği her şey için, yaşamıma kattığı tüm değerler için ona binlerce kez teşekkür ediyorum.^