Katalog

29TEMMUZ2001 SAYI 801 şında olan annesi, ülkedeki onca yoksulluk ve eşitsizlik karşısında kızının sistemekarşıbirtavıraldığıni veona, "Kızım bu durumda elimizden ne gelir? Buna engel olmamız olanaksız" dediğini anımsıyor. Ancak annesinin sözleri Alicia'yı yolundan döndüremedi. 23 Ocak 1976'da altı gerillanın hapishanedenkaçışınayardımetti.Ogünhapisten kaçanlardan biri olan ve cinayetle suçlanan Enrique Perez Mora ile birlikte olduveondan hamile kaldı. 25 yaşındaki Enrique bir ay sonra bir istihbaratçı tarafından öldürülecekti. Onu 1976 sonlarında, yaklaşık sekiz aylık hamileyken, Mexico City'de ziyaretettiler. Aliciaevinedönmeyireddetti. Bebek 6 Şubat 1977'de dünyaya geldi. Biray sonra Marta, Mexico City'ye giderek bebeği kardeşinden teslim aldı. Alicia tam bir y ıl sonra ortadan kayboldu. Daha sonra salı verilen üç tutuklu onu gözaltındagörmüşlerdi. Alicia'yıtutuklu iken anımsayan bir kişi de 1961 1992 yıllan arasında Santa Marta Acatitlacezaevinde hekimlik yapan Juan Altamirano Perez idi. Onun Alicia'yı unutması olanaksizdı.Çünkü Alicia cezaevinegetirildiğindehamileydi. Haziran 1978'de sezaryenle doğan bebek (kız) geceleri annesinin yanında,gündüzleriisecezaevinin kreşinde kalıyordu. Ancak doğumdan iki ay sonra bebek Alicia'nın akrabalan olduklannı söyleyen birilerincealınmıştı. 1978'in sonlarında birgün de Al icia yok oldu. Doktor görevine geldiğinde Alicia yoktu. Altamiranobuöyküyü 1992 yılında yeni kurulmuş olan Insan Hakları Ulusal Komisyonu'naanlattı, ama olay ın üzerinde hiç durulmadı. Alicia'nın ailesi ise onun ikinci bir kızı olduğundan o güne dek habersizdi. Son yirmi yıldır Alicia'nın ailesi birçok kez hükümete dava açmaya yeltendi. Ancak onun ortadan kaybolmasında devletin sorumlu olduğunu gösteren somut herhangi bir kanıt yoktu. Yakınları devletkapılannı aşındırdı durdu. Alicia'dan ailesine kalan en somut anı onun kızı. Babasınınbirtrafikkazasında öldüğü, annesinin ise ABD'de eğitim gördüğü söylenerek büyüyen Alicia gerçeği 8 yaşındayken öğrenmiş. Şimdi, "lnsanlarınyokluğunaalıştım. Artık biri lerini özlediğim pek söy lenemez. Annemin kimsenin bilmediği bir yerlerde demirparmaklıklarardındayaşamasındansa,ölmüşolmasınıyeğlerim"diyor. Aguayo ocak ayında 23 yaşındaki Alicia ile karşılaştığında ona hiç tanımadığı babasını, yani eski dostunu anlattı. Belki zamanlaannesiyleilgilibaşkabirşeyler de öğrenebilirdi. Alicia'nın kayıtlan katıldığı toplantıları ve Başkan Lopez Portillo'nunkızkardeşineyapılansaldınyla ilgili notları içeriyor. Dahadaönemlisi, onun 11 Mart 1978 günü, yani ortadan kayboluşundan iki ayı aşkın bir süre sonra, sorgulandığı belirtiliyor. Aguayo gizli dosyalar yerine, dosyaların izlenmesine yarayan karmaşık bir kart sistemine ulaştı. Alicia'nın sorgulamasıyla ilgili dosyalar 11 23578 H4 L50etiketini taşıyor. Kartlarında daha düzinelerce dosyadansözediliyordu. Acaba gerçek dosyalarda kayıp olaylarına karışan asker ve güvenlik görevlilerinin, emirleri veren patronların adları mı geçiyor? Meksika'da şiddet eylemleri, solculara karşı girişilen acımasız bir savaşta on binlerce kişinin öldürüldüğü Arjantin, ya da 3 5 y ıl süren iç savaşta 200 bin kişinin yaşamından olduğu Guatemala gibi ülkelerle kıyaslandığında, hep gölgede kalmıştı. Gerçeklik komisyonu kurulmasına karşı çıkan Içişleri Bakanı Santiago Creel, "Meksika'nınnetürbirdönüşümden geçtiğine bakmak gerekiyor. Bizim tarihimizde ne Güney Afrika'daki gibi bir ırk ayrımcılığı, ne de Arjantin, Şiliyada Doğu Avrupa'daki gibi askeri rejimlere aslarastlayamazsınız" diyor. Öteki devlet yetkilileri hükümetin geçmişiylebanşmak amacıylaeski rejimin karanhkta kalan yönlerıni aydınlığa kavuşturması gerektiğini savunuyorlar. Kayıplarıntutukluluk kayıtlan sunulan ulusal güvenlik danışmanı, Adolfo Aguyon oluşturmasına karşı çıkmıyor. Değişim sözleri vererek geçen yıl PRI 'nın gücüne son veren Fox elde ettiği bu saygınlığı korumak için eski defterleri yeniden açmak ve perde arkasında kalan olay ları aydınlatmak zorunda. Meksika, büyük bir olasılıkla, kitlesel bir araştırmanın başJatıldığı ve tazminat isteminde bulunulduğu, ancak çok az adın su yüzüne çıkartılıp, çok az kişinin yargılandığı Şili benzeri birmodel uygulayacak. Şili 'de artık öldürülenlerin ve kayıpların ailelerine her ay bir ödeme yapılıyor. Ancak hükümetin elinde yeterli kanıt olmadığından, temizlik sözleri o dönemden kalan Meksikalı güvenlik güçleri ve siyasilerin bu konuda bildiklerini dile getirmelerine yeterli olmayacak. Gerçekleri belirleyecek bir komisyona başkanlık etme konusunda gönüllü olan Aguayo bile bu görevle ilgili olarak karmaşık duygularyaşadığınıbelirtiyorve DERGIDEN Merhaba, Dünyamn değişik köşelerinde kaybedilen insanlar var. Bu insanların ortadan yok olmalarının üstünden yıllar geçince onlan kaybedenlerin kim olduklannı öğrenmek veyargı önüne çıkartmak olanaksız hale geliyor. Ya da en azmdan böyle olduğu varsayıhyor. Meksika da yaşanan bir olay kayıplar konusuna yepyeni bir boyut getirdi. Meksika aslında Latin Amerika ülkeleri arasında kayıp Hstesi en az olan ülkelerden. Ama tesadüfen açığa çıkan bir belge başka coğrafyalann olaylarına da ışık tutabilecek özellikte. Meksika 'da 1970 'li yıllarda ortadan yok olan bir genç kadının farklı bir dosyalama yöntemiyle kayıtlara geçirildikten sonra kaybedildiği anlaşıldı. Dünya kaybedenlehnin ortak bir dili varsa şayet, belki de bu dosyalama yönteminin şifresi çözüldüğünde pek çok başka ülkede kayıp izi sürenlerin önü açılacak... Alicia 'nın Newsweek 'ten kısaltarak aktardığımız öyküsünü mutlaka okuyun. Dergimizin ilginç bir konusu da geçen hafta yaşamını yitiren Amerikah basın patronu Katharine Graham. Pek çok araştırmada kadınların basın alanında ayrımcılığa uğradığt ve ikinci plana itildiği sonucuna ulaşıhrken (manken sunucular hariç) Washington Post 'un patronu Katherine Graham 'ın pozitif katkılarına dikkat çekilmiyordu. Graham 'ın ölü'münden sonra hakkında yayımlananlar Amerikan basın tarihinde onun basın özgürlüğü ve ayrımcılığa karşı sıradışı bir kavga yürüttü'ğünü sergiliyor. Araştırmayı yürüten Aguayo (üstte). Siyah beyazfotoğrafta Aguayo (gözlüklü), öldürülen arkadaşı Enrique(arkasında) ile ilar Zinser, " Bu kayıtlar kayıp olaylarının araştırılabileceğini gösteren somut bir kanıt niteliğinde. Kayıtlar kayıpların Federal Güvenlik Müdürlüğütarafından tutuklandıklarını gösteriyor" dedi. "lşkenceciler \ le pazarlığa girişmek zorunda mıyım" diyor. Kurbanlarınaılelerı devlet yetkilileriyle bir pazarlığa girişipgerçeklerin karanhkta kalmasına pek yanaşmıyorlar. Alicia, "Anneminbaşınanelergeldiğiniöğrenmek istiyorum, ama sorumlulann cezalandırılmaları da gerekiyor" diyor. Fox 'un da istediği bu, ama bu arada siyasal konumunu nasıl sağlama alacağını da düşünmek zorunda. Büyükbirolasılıkla Fox Meksika'yaözgübirçözümönererek, suçluların adları belirtilmeksizin, üstünkörübiraraştırmaylageçmişin,genel bir muhasebesini yapacak bir komisyon oluşturacak. Böylece, Meksika geçmışini ayna ile incelemek zorunda kalmayacak.^ Newsweek 'ten çeviren: RİTA URGAN Saldırıdaki hamile kız... Ülkenin geçmişine yönelik sorular tartışılırken belleğini tazeleyenlerin say ısı artıyor. Bunlardan biri de Lopez Portillo... 19761982 yıllan arasında ülkenin başkanı olan Lopez Portillo, kızkardeşine yapılan saldırıya hamile bir kadının dakatıldığını anımsıyor. Newsweekdergisine verdiği demeçte, Portillo kimi zaman güvenlik güçlerinin sınırlarını aştığını kabul ediyor. Tutuklamalarla ilgili kayıtlar kendisinegösterildiğinde, Portillo Alicia de los Rios'un ortadan kayboluşundan güvenlik güçlerinin sorumlu olabileceğini kabul etti. Portillo gerçeklerinbelirlenmesiyle ilgili bir komis Bu haftaki kapak röportajımızı basmdaki son altüst oluşun ardmdan Cumhuriyet 'e katılan bir gazeleci arkadaşımız, Nilgün Cerrahoğlu yaptı; konser vermeye tstanbul 'a gelen Goran Bregoviç ile konuştu. Önümüzdeki hafta yeni bir dergide buluşmak üzere... CUMHURİYET DERGİ İMTİYAZ SAHİBİ: YEDİ MAYIS HABER AJANSI BASIN VEYAYINCILIKAŞ ADINA BERİN NADİ • SORUMLU MÜDÜR: FİKRETİLKİZ • GÖRSEL YÖNETMEN: AYNUR ÇOLAK • BASKI: ÇAĞDAŞ MATBAACILIKLTD. ŞTİ. • İDARE MERKEZİ: TÜRKOCAĞICAD. NO: 3941CAĞALOĞLU, 34334 İSTANBUL TEL: (0212)5120505 •REKLAM: MEDYAC KAPAK FOTOĞRAFI: VEDAT ARIK