Katalog

20 CUMHURİYET DERG Seks tannçası, ikinci kez anne, azize, fahişe... Üstlendiği rolne olursa olsun, Madonna feminizm sürecinde her zaman boy gösterdi. Yalnızca göğüs ve kalçadan ibaret hiç olmadı. Bakılan kadın olmaktan bakan kadm olmaya geçişi ustalıkla becerdi. canlandırdığı, yüzlerini cama dayamış a keklerin karşısında dansertiği "Open Yoı Heart" klibinden son derece farklı bir izlt nim bırakıyor. Madonna'nın, erkekleringözlerini üzerir den alamadıkları, o her zamanki Madonn olduğunu.ancakşımdıhaketmedığibirsaj gı gördüğünü düşünenlerin homurtularır duyar gibiyim. Bir de başarılı erkekJeri kendi söylencelerini kendilerinin yarattıkk n, kadınlann ise hazıra konduklanna inan lır. O halde, Madonna'nın geçmişteki durı mundan bugünkü durumuna gelişi ne tür ir ce hesapların ve kararlılığın bir ürünüydü Kendisiyleilgiliçokazşeybildiğimizdenb soruya bir yanıt getirmek oldukça güç. Bı yanda, herfotoğrafkaresini inceleyen, evd her türlü yardımı reddeden, stüdyoda tira kesilen, denetim tutkunu; öte yanda, çevres işe yaramaz asalaklarla çevrili bir Madonm Her ikisi de, usanmış gibi. Gerek sanatsa gerekse kişisel anlamda o, sürekli kendir geliştiren, her şeyin cinsel albenisinden de ğil, cinsellikle, kadın ile erkek arasındaki çe kişmeyle, ün ve etkileriyle ilgili bilgilerin den kaynaklandığım yeni yeni kavramay başlayan bir kadın. Tüm bunlar deneyimle riyle bağlantılı. Madonna eninde sonund sanatçı kişiliğini kazandı, çünkü artık bizle re bir şey ler anlatmaya başladı. Madonna'nın yaşamındaki gelişmeleı idol genç kız, seks bombası, sadist, cadı, soı olarak da anne ve ötesi aşamalan inceden in ceye belgelendi. Ancak gerçek anlamda he sanatçı gibi, Madonna'nın sanatı, bir başk deyişle ezgileri ve klipleri yalnızca gerçel yaşamından daha ilginç olmakla kalmayıp aynı zamanda daha sonra yaşadıklarınm d birerhabercisiydiler. Madonna hem "Like. Prayer" hem de "Cherish" kliplerinde gerçel yaşamında anneliği tatmadan bir anneyi can landırdı. "Live To Tell" ve "Papa Don't Pre ach" kliplerinde ise, özel yaşamında bu kim liklere bürünmeden önce, ilkinde bir meleğı ikincisinde bir fahişeyi canlandırdı. Basınıı onun kendisine bakılan biri olmaktansa, ki şiliğinden ötürü göklere çıkartılan biri olma yı yeğlediği yönündeki görüşünü dillere do lamasından iki yıl önce bu duygusunı "Substitute For Love" adlı harika parçasıyl; herkese duyunnuştu. Madonna, yine tüm zenaatçiler gibi, sana tı için yoğun bir çaba harcadı; "Ray of Lighr" parçasındaki o sis düdüğünü andıran sesiylı "Holiday", ya da "Vogue" parçalannı yo rumlarken tanık olduğumuz o soluklu ve soı derece kıvrak ses arasında dağlarkadar farl olduğu su götürmez bir gerçek. Kimileri sizekadınsılığıninceayakbilek lerine, cey lan gibi süzgün bakışlara, ya da fiziksel niteliklere sahip olmaktan ibaret oldu ğunu söyleyeceklerdir. Ama feminizm heı zaman bunun çok daha ötesinde bir şeyler içermiştir. Feminıst olmak bir başkasının erkekliğini içinde barındırmak, erkeklerir kendilerineölçütaldıklan bir ayna olmaktır Bir başka deyişle, izleyicideğil, oyuncuolmaktır. Ne var ki, Madonna oyunculann en büyüğüdür. Üstelik bunu karşı cephedekilere katılarak değil (onda erkeksilikten eser yoktur), kadınsı estetiği tutkuyla kucaklayarak yapar. Madonna yalnızca göğüs ve kalçadan ibaret değildir. Dört dörtlük bir kadın olmak. asla nesne olmayıp, her zaman özne olmak yönünde verilen bir savaşımdır. Woolf bunun çok iyi bilincindeydi, ama bu yolda başarılı olamadı. Madonna da bunun bilincinde ve hâlâ karşımızda; üstelik, her geçen gün daha da güçlenerek... ^ TheObserverReview/ZADIE SMÎTH Türkçesi: RİTA VRGAN Dört dörtlük bir kadın Y aklaşık 50 yıl önce Virginia Woolf şöylediyordu:"Yüzyıllarboyunca kadın, erkeği olduğundan iki kat daha büyük gösteren bir ayna işlevi gördü." Gelgelelim, Woolf yaşatnında Madonna gibi bir kadınla tanışma olanağını elde edememişti. Onun bu yorumununüzerindenelliyılgeçmesinekarşın.bugün de kadının görüntüsüne kul köle olduğumuz bir toplumda yaşadığımız kuşku götürmez bir gerçek. Ne var ki, insanı bunaltan onca sinema yıldızı, TV sunucusu ve pop şarkıcısı arasından Madonna gibi biri de çıkabiliyor. Birgençkızdançok,tam bir kadın olan Madonna, aynı zamanda bir ikon. Gelgelelim, Madonna oldum olası bu niteliklere sahip biri değildi. Onu ilk sahneye çıktığından beri tanıyarüar pop dünyasının bu önde gelen şarkıcısının ilk zamanlarda bugünkü gücüne sahip olmadığını bilirlcr. "Holiday", "Lucky Star" ve "Like a Virgin" gibi, ilkvideokliplerini izleyenler, erkeğin arzulannayanıtvermeyehazırkışkırtıcıtavırlann onun bir zamanlar crkcklerin düşlerini süsleycn birkadını oynamaya niyetli olduğunu anımsayabilirler. Bu hüzünlü durum, tepeden tırnağa erkeklenn oyuncağı Marilyn Monroe kıyafetine bürünerek söylediği, kadının para hırsını yansıtan "Material Girl" parçasıyla doruğuna ulaşmıştı. Çok kişi o anda ona sırt çevirmişti. Çünkü "Material Girl", gerçekte, Madonna içinbir dönüm noktasıydı. Bu parçada Madonna, Monroe'nun "Diamonds Are a Girl's Best Friend" izleğini ustalıklı bir biçimde yeniden yaratmayaçalışsada.Monroe'nunikonlaşma yolundaki sürecinden aynlışının da bir göstergesidir. (Monroe ölümünden sonra bir ikona dönüşür; Madonna'nın web sayfası ise, utanmadan "Ikon" sözcüğüyle açıhr). Madonna o görkemli unlenme sürecini salimen atlatır. "Material Girl" onun erkeklere ödün verdiği son parçası olur. Bu parçayı yorumlarken gözlerinde bambaşka bir ifade seziiir: öfke dolu, insanın içine işleyen bir bakıştır bu. Kim bilir, belki de bubakışhepvardı.Şimdidüşünüyorumda, "Like A Virgin" klibindc, bacaklannı iki yana açıp, kollannı kameraya uzatarak gondola binişini izlemek bile denetimi elinde tuttuğu, yuvarlanma tehlikesi olmadığı izlenimini yaratmaya yeterliydi. Bir video kraliçesinin beden dili sanınm feminizm tarihinde pek de önemli bir yer tutmayabilir, ama bu ilahi kadının kendini geliştirmek istemesi durumunda yapması gereken tam da Woolf' un sanatçı olmak isteyen kadınlann yapmaları gerektiğine inandığı şeylerdi: Kendisine bakılan biri olmaktan vazgeçip, bakan olmak. Madonna'nın artık bunu başardığı kesin. "American Pie" klibinde sanatçı yıllardır kendisini izleyenlere donuk bir bakış fırlatıyor. Bir striptizciyi