Katalog

24EKİM 1999. SAY1709 19 kuruluşjarın karşı çıktığı, Brando ve Huntcr arasındaki erotizm içeren birkaç planin kcsilmcmesi için uzun süre mücadele vcrdi. Konunda şirket Kazan'a rağmen planları çıkardı, filmdeki caz müziğinde de değişiklikler yaptı. Kazan filmin post prodüksiyonunu tamamlarken, yapımcı Charles Feldman'ın Beverly Hills'deki villasındu kalıyordu. Arthur Millcr da yanındaydı ve limanlardaki sendika çürümüşlüğünü anlatacağı "Kanca" adlı bir senaryo üzcrindc çalısjyordu. Bir gün Kazan'ı Marilyn Monroe adlı sarısjin bir yildız adayıyla tanıştırdılar. Kazan, Monroe ile gecelerini Feldman'ın villasında geçirmeye başlamıştı, Arthur Miller da alt katta bir başka konuk odasında kalıyordu. Miller, Monroe'ya büyük ilgi duymuştu ama çekingen ve evliydi. Kazan, Monroe'nun da Miller'a çarpıldığını yazıyor "Bir Hayat"ta. Bağlılık yemini Birdenbire Senatör Joe McCarthy iilkenin en tartışmalı kişisi, FBI Başkanı J. Edgar Hoover ise en korkulan insanı oluyor. Yeni çıkarılan Iç Güvenlik Yasası tüm komünistlerin ve komünist örgütlerin tescilini zorunlu kılıyor ve Kongre Amerikan Aleyhtarı Faaliyetler Komitesi sinema cndüstrisine sözde komünist sızmasını kovuşturmaya başlıyor. Kazan her an ifade vermeye çağnlabileceğindcn korkuyor. Beyazpcrde Yönetmenlcri Birliği, üyelcrinin bağlılık yemini yapmalarını benimsiyor. Yönetim kurulunda VVilliam Wylcr, John Ford gibi yönetmenlerin karşı koymalan yetcrli olmuyor ve Joseph L. Mankievvicz herkese imzalamaları için bağlılık yeminini gönderiyor. 1952 Ocak ayında Kazan, VVashington'a gidiyor ve gizli bir oturumda komiteye "Evet, bir komünisttim ama hayır, arkadaşlarımın ismini vermeyeceğim" diyor. Fox'ın patronu Spyros Skouras, Kazan'ı ifadesini değiştirmesi için iknaya çaliijiyor. Hoover'a birlikte gitmeyi öneriyor, reddediliyor. 1952 Mart'ında The Hollyvvood Reportcr verdiği gizli ifadcnin metnini açıklıyor. Oscar'lar ilan cdildiğindc "Arzu Tramvayı"na dört ödül çıkıyor, ne var ki en iyi yönetmcn olarak "Insanlık Suçu" (A Placc in the Sun) ile George Stevens scçiljyor. En iyi erkek oyunculuk Brando'ya değil "Afrika Kraliçesi" (The African Queen) için Hıımphrey Bogart'a veriliyor, en iyi film olarak da "Paris'te Bir Amerikalı" seçiliyor. Kazan, New York'a dönüyor ve kendisini bu bocalamadan, "yanlıs, bir s,ey yapmaktan kurtaracak" insanlara telefonlar açıyor. Bir otclin barında Lillian Hellman'a rastlıyor. Eğer ifade vermezse bir daha çalış.ma olanağı bulamayacagını söylüyor. Lillian Hcllman derhal masadan kalkıp gidiyor. O günden sonra da ilelebet Kazan ile konuşmuyor. Lillian llellman önceden komiteye tanıklık yapmayı rcddetmis, ve "Vicdanımı bu yılm modasına görc kestirmeyeceğim!" dcmiştı. Strasberg'ler ile de görüşüyor ve Paula'ya da kendisininki de dahil isimleri vermeyi düşündüğünü söylediginde, Paula onu anlayışla karşıladığım söylüyor. Lee Strasberg "Yapabileceğin başka bir s.ey yok" diyor. Kazan ona, yerinde olsa ne yapacağını sorduğunda "Hiç kimse işin içine girmcden nc yapaeağım bilemez." yanıtım alıyor. 10 Nisan 1952'de Kazan komiteye tanıklık yaptı. Sekiz is, arkadaş.ımn ismini verdi: Clifford Odets, Paula Strasberg, Phoebe Brand, J. F.dvvard Bromberg, Morris t'arnovsky, Tony Kraber, Lewıs Lcverett ve Art Smith. Yönettiği her film ve Kazan ı/ı ihharcılığı Miller'la Hifkileriııin sekizyıllığıııa kesilmesineyol açsa dayollarıyeniden birleşti... oyunu da, hiçbirinde komünist fcsatlıklar olmadığını kanıtlamak için tüm ayrınttlarıyla bctimlcdı. Kazan'ın tanıklığına Ncw York ve Hollywood derhal tepki gösterdi. "Batı Yakasının Hikâyesi" yazarı Arthur Laurents, "Kazan'ın kim olduğuna bakarak, yaptığı adice bir şeydi. Hırs ve tamah, bağlılık duygusuna da, ahlak duygusuna da üstün gelmiş oldu" diyor. Kazan, Actor's Studio'yu tcrk ctti. Eski dostları yolda karşıla^tıklarında onu görmcmezlikten geldilcr. Arthur Miller teması kesti ve sekiz yıl konuşmadı onunla. Yalnız aynı yıl Miller, muhbirlik üzerine oyunu "Köprüden Görünüş"ü okuması için Kazan'a göndcrdi. Kazan oyunu yönetmekten zevk alacağını yazarak yanıtladı. Miller, ondan oyunu yönctmesini istemediğini, sadece ispiyoncular hakkında Boris Kaufman, Brando vc Eva Maric Sanit de Akademi ödülü aldılar ve film en iyi film scçildi... Bu bir zafcranıydı." Kazan, en iyi yapıtlarını ihbardan sonraki yıllarda verdiğinı ileri sürüyor. "Evet, yenilmiştim ama ancak böylelikle daha güçlü olabilirdim." diye yazıyor özyaşamöyküsünde. Broadway'de Tennessee VVilliams'tan "C'amino Rcal" ve "Kızgın Damdaki Kedi"yi, Robert Anderson'dan "Çay ve Seınpati"yi, VVilliam Inge'den "Merdivenin Ucundaki Karanlık"ı ve Archibald Mac Leish'den "J.B."yi yönetti. Babalar ve ogullar arasındaki işkenceli ili^kileri irdcleyen, James Dean ve Julie Harris'li "Cennet Yolu"nu (East of Edcn, 1955) yaptı. Ardından Eli VVallach, Karl Malden ve C'arroll Baker ile "Taş Bebek" (Baby oyunu muhbir olan bir arkadaşıyla arası bozulan eski bir komünisti anlatıyordu. Oyunun ikinci yansı Miller'ın 1956'da evlendiği Marilyn Monroe ile olan talihsiz evliliğinden esintiler taşıyordu. Kazan kitabında, provalar sırasında Miller'la aralannda bir gerilim olduğunu yazıyor; çünkü komite önündeki tavırlarını hiçbir zaman karşılıklı konuşmamışlardı. "Düşüşten Sonra" I964'te perdelerini açtı ve büyük bir başarı eldc etti. Kazan başrolü metresi Barbara Loden'e vermis.ti. Sonraki oyunlann ticari başarısızlıkları dolayısıyla, finansörlerin yönetimdc değişiklik yapmak istemeleri üzerine Kazan, Miller ile birlikte tiyatrodan istifa etti vc bir daha tiyatro yönetmcnliği yapmamaya karar verdi. Gizliden gizliye hcp tck başına çalışmayı özlüyordu. Gittiği uzun psikanaliz seanslarında yazmayı sevdiğini farketmişti. Barbara Lodcn ile evlendiler. Ondan zaten bir oğlu vardı. 1967'de "Uzlaşma" adlı romamm yayımladı; karısı Molly'den vc Barbara'dan söreden otobiyografik bu roman bestseller oldu. Sonra bir film yaptı romandan (Kader Değişmez. The Arrangement, l969)."Katiller" adlı bir roman daha yazdı, Amcrika'daki karşıkültürleri ve einayetleri anlatıyordu. I972'de oğlu Chris Kazan'ın senaryosundan "Ziyarctçiler"i (The Visitors) çekti. Barbara Loden 1980 Eylül'ünde öldü. 1982'de de Lee Strasberg ölünce Kazan bir kez daha Actor's Studio'ya döndü ve Oyunyazımı/Yönetmenlik Biriminin bas.ına geçti. Aiskhylos'un Orcsteia'sını "Zincir" adıyla çağdaşlaştırdı vc sahneledi. Aynı yıl Frances Rudge ile evlendi. Kendinden neredeyse 40 yaş. genç olan Frances, yayımlanmış romanları olan ve Ncw York Üniversitesi'nde Türkçe masteri yapmi!} bir Ingiliz'di. I988'dc özyaşamöyküsü "Bir llayat" yayımlandı. "Beş yaşından beri yazar olmak istemiştim. Tiyatro ve yönetmenligin içinde buldum kcndimi. Tutkum hep yazar olmaktı." diyor. Manhattan'ın yukarı batısındaki evleri kilaplarla dolu. Duvarlarda Kurosawa'nın kendi armağanı desenleri, Fellini fotoğrafları var. "Onu özlüyorum" diyor Kazan. Ncrcdcyse sağır ama işitme cihazı takmayı rcddcdiyor; "Dudak okuyabilirim" diyor. Oscar törenleri hakkında "Bir çeijit sirk, öyle değil mi?" diyor. McCarthy vc komitcyi sorunca "Benim için zordu, herkes için zordu, değil miydi?" diye yanıtlıyor. Vanily Fair 'den özetleyen: EMRE ÇAĞATAY Kazan 'a Oscar kazan Jıı an filmi: Rıhtımlar Üstünde... ne dÜ!>ündüğünü bılmesi için yolladığını yazdı cevap olarak. Karl Malden, "Bırçokları benimle konus.mayi kesmışti, çünkü Llia'nın arkadajji olarak kalmıştım " diyor. 1957*de Molly Kazan, "Yumurtakafa" adlı bir oyun yazarak Kazan'ı savıınmak istiyor. Karl Malden'in başrolü oynadığı oyun sadece dokuz temsil kalıyor Broadvvay'dc. Kazan "Rıhtımlar Üstü'nde"ye ba^ladığmda kredisiniıı sıfır olduğunu söylüyor "Bir dizi gi^c ba^arısızlığım vardı ardımda. Y.n mutlu anlarımdan biri 'Rıhtımlar Üstünde' ile Oscar aldıgım andır. Senaryo için Schulberg bir tane aldı, kameraman Doll, 1956), Andy Griffith ve Patricia Ncal ile "Kalabalıkta Bir Yüz" (A Face in the Crovvd, 1957) gcldi. "Aşk Bahçesi"nde (Splendor in the Grass, 1961) Warren Beatty ve Nathalic VVood cinsel başkaldırı içindeki ergenleri oynuyorlardı. I963'te en iyi filmim dediği "Amerika, Amcrika"yı bitirdi. Amcası Joe Kazan'ın Yeni Dünyaya yolculuğunu, birçoğu ünlü olmayan bir oyuncu kadrosuyla çekmiijti. Film gösterime girmeden hemen önee Molly Kazan öldü. Kazan o sıralar Lincoln C'enter Repertory Theatre'ı kurmuştu. Millcr'ın yeni oyunu "Düsjüijtcn Sonra"nın provalarını yapıyordu. Miller'ın