Katalog

CUMHURİYET DERGİ Üfc Hep genç, hep sosyalist • 1. Sayfanın devamı " söy lüyordu da bu kadar sempatiy lc karşılanıyordu? TVkamcraları,gazetelerinkültürvesanat sayfaları projektörlcrini onıın üzcrinc çevirdiler. Heyecanlabu"dinozor"unnasılbirisi olduğunuanlamayaçalışıyorlardı.Cumhuriyetin kurucu kuşağından gclcn bu aydın, bunca altüsl olusjara, yıkımlara, baskılara karsjin, bu kocadöncmi birdavaya bağlı kalarak, ilkelerini titizlikle koruyarak nasıl as.mış.lı? O,sosyalisttı,C'umhuriyetinilkyıllarındaki modernleşmeatılımlarını yaşamış vedestcklemis.ti. BugününTürkiyc'sininodöncmin Türkiye'siyle bir ilgisininolmadığınıda acıkcusüylcmcktcn gcri durınuyordu. Koca bir CumhLirıycl kurucusu ku;>ak gcçip gıtmişti. ünlarınhemcnyanıbaşındayaşaınıştı.Siyasi Islamınjrkçıhğınadımadım nasıl geliştirildiğinedetanıkolmu^tu. Cezacvlerinin kupıları onun y ıllarca sosyalist dostlarını görmcye gittiği ycrlerdi. Bchice Boran okul arkadasj vc scvdiği dostuydu. Sosyalıstlenn hirliğınc hep önemvermişti. Sosyalist Birlik Partisi, Birleşik Sosyalist Parti vc bütün bu sürecin sonunda ortaya çıkan Özgürlük vc Dayanışma Partisi'nin kurucusuydu.MînaUrgan'ınkcndisinides.as.ırtanya/'diklanna yönehk bu ılgiyı onunla konuştuk. Ne olmuştu da, bu kadar ilgi görmüştü yazdıkları.... Mîna Urgan her zamanki alçakgönüllüğüylecevapladı: Doğrusunuistersenbendebilemiyorum. Hiçböylebirilgigösterilebileceğini tahmin etmcmiştim. Birkaçkis,ibeğeııecek zannettiın. llalbukigcnelbirbcğcnmcoldu. Kıtap boyunabasılıyor. Beğenenlcrokuyor. Okuyanlarbcğcniyorfalan. Benaçıklayamıyorum. Siznasılaçıklıyorsunuz? Türkiye, çok kötii günlcrdcn geçiyor. Daha öııce hiç böylesini görmcdiğimiz bir çürümenin,birvurdumduynıazlığın,acımasızlığıniçindeyaşıyoruz.Sizinyazdıklarınız bıına bir tepki, bir meydana okuma. Sanırıın ilgi buradan geliyor. Böylcsine bir çürümeyi daha önce yaşamadığımız, dogru. E vct. Ama bu çürümeve tepki de var ve çokyoğıınbirtepki. Rskiden tepkigösterilmeyen şeylere bugün daha biiyük tepkilcr gösterilebiliyor. Bu tcpkilcr olmasaydı, Manisa'daki çocııklar hapıslcrde çüriir ve kimsemn habcri olma7, üjkcncelerörtbasedilirdı. Artıkkokuşmusluk lıad saflıada. Buna tepki de basjadı. Vcbubeni umutlandırıyor. Benumutlu biriıısanıın.Unıutsuzyaîjayamamki. Sİ7. /.atcn hep ıımutlıısıınu/. Bu umııt ncrcden geliyor? Acılarçektiniz. LJmutsu/luklardayaşadınız... Umudum.Cumhuriyctinilkkuruluşgünleriniyaşamaktan geliyor. Cumhuriyctilan edildiği vakitbenyediya^ındaydım.çocuktuın ama kavnyordum. Mcsela tramvay larda kadınla crkek arasında perdevardı. Beno atılımlarsırasındaanladımkiütopyalargerçekleşebiliyor. Ogünlcreokumutlugünlerdi. Ytkılmı^, ckonomik açıdan perişan olmu^, işgal altında itibarını yitirmiş bir devletten Cumhurıyet'e ulaştık. Bir mucize oldu. Yanibizsizingibideğildik. Türkiye, ozaman onurlu bir memleketti. Bağımsız vc onurlu. Ben bunu yaşadıın. Onun için bu düşüneelerc her/aman inandım. Cumhuriyet ku^ağının umutlıı olnıası için nedenler vardı. Evet. Sadece mizaç olarak umutlu olınak değilki. Bencebirsolcuumutluolur. Umudunu yitiren bir sosyalist sosyalist değildir artık. Neden umudunu yitirmemeli snsyalistler? Çünküsosyalızmyapılnıasıgerekenisöyliiyor. Kiminegöreütopya, bencedeğil.bcnce şart. Bütün dünya tarihinde sosyaliztn olmasa, nc olacak bunu kimsc düşünmüyor. Globalleşme. Kapitalistgloballeşme. Uçurum açılıyor. Bu sadece bizim mcmlekette değil. Amcrika'dada buuçurumvar. Avrupa'dada var. Bununçarcsi ncdir: Sosyalizm. Onun için sosyalist umutlu olmalı. Umudunu yitiren bir sosyalist mücadcle edemez, teslimolur. Anılarını/da, dikkat çeken şeylerden birisi, yakın çevreniıle, ailenizle ilgili çok fa/la şey söylemiyorsunuz. Bunuııiyetercihettiniz? Yakın çevrem nıi? Mesela cşiniz. Kaybettiğiniz oğlunuz hakkında... Bunlardan konuşamam ben. Bir şey var, cdcpdcrlerdieskiden. Sıkılırım.bunlarsadece beni ilgılendircn felaketler veya üzücü şcyler, yapamam Acılarınızı da toplumla paylaşamaz mıydınız? Hayır. Yapamam. llgilendirmeztoplumu. Bu bana tcrs geliyor. Divorsuııu/ ki bu acılar henim şahsi acılarım. loplumsal acılarımı paylaşırım ama, kişisel olanları değil. Toplumsal acılarımı nitekim paylaşıyorum. Yani67Eylül'ü anlatırkcn.Kanlı Pazar'ı anlatırken. 12 Eylül felaketini anlatırken payla^ıyorum. Ama ötekilcr. Sadece beni ilgilcndiriyor. Yabancılara söylcnmez bunlar. Gereksiz. Başka insanlar, anılarında sizden farklı bir yol izliyorlar, kişisel sıkıntılarını ki•fi$elyaşaınlarınıdayazıyorlar,oıılarıda okuyucularla paylaşıyorlar. Şuda var ki ben/aten kişisel bir insan değil im. Bu, toplumsal bir kitap. Benkendimi hiçbır 7aman toplumdan ayırt edip düşünmedim. Böylebirbireyciliğimolmadı. Cumhuriyet kurucusu kuşağın ncrdeyse tamamına yakınını, önde gelen bütün insanlarını tanıdınız. Zaten aileni/ de o kuşağın içindeydi. O sırada bir ekip var. Mustafa Kcmal'in çevresinde toplanan bir ekip. O ekip olmasaydı, Mustafa Kcmal bunları yapamazdı. Annem gibi hem çok Müslüman hem de ilerici insanlar, kadınlar olmasaydı, budevrım ba^arılamazdı Hükümetvcokuijak,bırekip. Onlarseçkin insanlar topluluğııydu. Ama tabiı esasgüç Mustafa Kemal'di. Peki Mustafa Kemal bugün için ne anlanıifadccdiyor? M. Kemal'e 1928yılına kadarbüyükdeğerverıyorum. Neden1928'e kadar? Devrimci. Inkılâp, talan filan diyorlar. Yaptığı devriın. Her^eyi dejii^tirdi. Rejimi değiijtirdi. Hükümettarzını değistirdi.Sosyal kurumları değiştirdı. Ben bunları yaşadım.Şimdi Mustafa Kemal demokratikde