Katalog

14 Afrika Barış Komisyonu, apartheid rejiminin insan hakları ihlallerini belgeleyen raporunu sonbaharda kamuoyuna sunacak. Ancak gerçeğin bedeli çok ağır: Kurbanlar haklarını arayamayacaklar... Bu nasıl bir banş olacak?...Gerçekleri bilmek, eğer hak aranmayacaksa ne ifade ediyor? CUMHURİYETDERGİ Şeytanla yapüan anlaşma ugüne kadar hiçbir ülke, işkence rejiminin sona ermesinden bu kadar kısa bir süresonra, halkıylabarışmakvetarihinin korkunçyaralar açan kanlı bir evresini kapatmak için buncaistekliolmadı. Ancak siyah çoğunluk ilc bcyaz azınlık arasında barışı getirecek Joyce Mtimkulu bu maddesi apartheid döneminde uygulanan işkence izlerininustaca yokedilmiş olduğuna ve normal koşullar altında sanıklann zaten bulunamayacağınabağlanıyor. Sonuçta, gerçeğin ortayaçıkması 'hakkınyerinegelmcsi' olarakkabulcdiliyor. BumaddeGüney Afrika'nındiktatörlüktendemokrasiye geçişı barışçıl bir şekilde gerçekleştirebilmesi içinödemesigerekenbedel. Komisyona katılan kurbanlar, tanıklarve bizzatişkencecilcr, ikiyıldırLondra'danCapetovvn'a, Port Elizabeth'den Johannesburg'auzananhınçahınçdolukonferanslarda, apartheid birliklerinin siyah kitleler üzerinde nasıl bir terör uyguladığını açıklıyorlardı. Tekerlekli iskemlcsinde birözgürlük savaşçısı.onusakatbırakanişkencelerigözyaşları içindc anlalıyordu. ünu dinleyen suskuntoplulukiçinden bir müddet sonra aynı acılara maruz kalanlannçığlık ve feryatları yükseliyor, ardından bütün salon cenazelerdeokunanbirağıtıacılarıdindirmekisterccsinebirağızdanokumayabaşlıyordu: "Neyaptıkbiz?Ncyaptıkbizgerçekten?..." Işkenceciler buz gibi bir yalınlık ve ifadesı/suratlarla, apartheid mimarlarınınhazırladıkları planlan nasıl uygulamayageçirdikleriniaçıklıyorlar, kurbanlarınıncesetlerini nasıl saatlercekömürateşindeçevirdiklerini 'kızartma'tabirinikullanarakanlatıyorlardı. Çoğu mahkemeyeçıkmaktan kurtulmak için gönüllii olarak komısyon önünde itiraf etmey ı kabul etmişti. Çok azında gerçek bir pışmanhğınizive kurban ailelerikarş,ısında utanç gözlemleniyordu. Af için bu duygusallığagerekdebulunmuyorduzaten... Apartheid hükümetinin yaşamlarını nasıl cehenneme çevirmiş olduğunu, 22 binden fazla kurban ve ailesi,yazılı olarak komisyona bildirmişti.Erkeklerinveçocuklann nasıl bir gecede ortadan kaybolduklarını ve asla geri gelmediklerini ve pimleri polis eliyle çekilmişelbombaları nasıl dermeçatmaevlerinin açık camlarından içeri düştüklerini anlatıyorlardı. Komisyonun 350kadarüyesideherdilekçeyidefalarcaokuyor,açıklamalardaki gerçek paylannıaraştınyorveyapı lanların tazminat talebine hak doğurup doğurmadığını kontrol ediyorlardı. Kurban ai lelerinin tüm bu yaşananlar karşılığındaensonistediklerişeyparaydı.Onlar olan anlaşma, şeytanla yapılan anlaşma gibi: Apartheid kurbanları,kendilerineyapılanişkencenin hesabını soramayacak, işkenceciler için cezatalepetmeyecekler...ls.kenceciler ise af şeklindcki pişmanlık yasasından yararlanmak için cy lemlerini hiçbir noktasını gizlcmeden açıklayacaklar. Anlaşmanın daha çok kaybolan yakınlanyla ılgili bir ölüm belgesi, tarafsız bir mahkeme önüne çıkabilmek ya da bombalanan cvlerinin onanmıgibiisteklerinidilegetiriyorlardı.Kurbanlardanbirininannesi,herhangibirmıktardaki paranın oğlunun yaşamınm bedeli olamayacağını haykırıyordu. Tanık ifadeleri, Afrika Ulusal Kongresi (ANC)velnkhataÖzgürlükPartisinin(IFP) ilk serbest seçimlerde (1W4) oy alabilmek uğrunabaşlattıklaniçsavaşta, birkesimbeyazın da siyahı siyaha bile kırdıran ve apartheid rejiminin kışkırttığı şiddetaltında ezildiklerinigösteriyordu.BirIFPüycsi,makinelibirtüfeklebirotobüsütaramış, vcsonradan otobüsün içinde sadecc beyaz kadın ve çocukların olduğunu görmiiştü. Kendini, komisyona katılan çoğu beyaz ve siyah eylemci gibi 'savaştaydık diyesavunuyordu. 7000'den fazla sanık büy ük kısmı beyaz polistiamaaralarında siyah işbirlikçilerdc bulunuyordu Af Komisyonuna baş vurmuştu. Burada sadecc tümüylegerçeğı söylemek zorunda kalmayacaklar, cy lemleri için politik birer motifleri olduğunu vc eylemlerde üstlerindenemiraldıklannııspatlayacaklardı. Kurbanlar, scvgılilerıninkatillerininbu olaylardan cezaalmadan kurtulmalarını hmmedemiyorlardı. Oğulları öldürülmüş iki kurbanınailesi Steve Biko ve Mheli Mxengeatt'ındurdurulması için uğraşmışlar,çabaları sonuç vermemişti. Komisyona göre ise af olayınm en büyük getirisi, bırçok sıyahın hak aramaktan daha büyük biraçlığını gidermek oltnuştu: Artık gerçeklerin gerçek, yalanlann yalan olduğu bir ülkede yaşayabileceklerdi. Slngqokwana Ernest Malgas Malgas, Hastern Cape'de, ANC'nin en korkulan özgürlük savaşçılanndan ve apartheid rejiminc karşı en sağlam kalelerindcn biriydi. Port Elizabeth'de, sefalctin içinde büyümüş çok kısa zamandadakitleleri harekete geçirebilen bir hatip olarak ün yapmıştı. Nelson Mandela ve arkadaslan ona 'Sputzu' adını takınışlardı. Sputzu, ne amaçla oraya konmuş olursa olsun, bir mikrofon gördüğünde onun yanına gider ve karayumruklarını sıka sıka vatandaşlarını apartheid rejimine karşı dircnişe çağırırdı. Polis, Malgas'ı kırmakiçinhcrşcyidencmişti.Önceaylarca işkencedcn geçirmiş, serbest bıraktıktan sonra da mahkemeden Malgas' ı ülke dışına sürmc kararı almıştı. Malgas 5 yıl boyunca gündüzlcri cvinden çıkamadı, o evdeykcn dc yanındasadccebir kişininbulunmasınaizin verildi.Tümburuhsal vcbedenscl işkcncclerle de susturulumay ınca, hapishanc olarak kullanılan Robberı adasına göndenldi ve orada 14scnctutuklukaldı. Döndüktcn sonra da rahat hırakı Imadı. Polis, gccclcriaılcsiy lcbırliklc kaldığıeviçemberealıyor vc içeri molotofkokteyllcri fırlatıyordu. Yinc böyle birgeccdc içeri atılan bombaMalgas'ınoğluSiphivvo'yaisabetetti. 19 yaşındaki delikanlı anne babasının gözlerinde önünde yanarak öldü. Malgas, 1W6 yılında komisyona başvurduğunda, gördüğü işkenceyi anlatmaktan kaçındı. Bu arada işkcncelcr sırasında felç olmuş.tekerlckliiskcmlcdcotururhalcgelmişti. Işkenccyianlatmayaiknaolduğıında veanlatmayabas,ladığındaşok geçirdi. Onu dinleyen tüm salon ağlıyordu. Malgas Haziran I W7'deöldü. Komisyonun tcdavi masraflarını karşılayacağı sözünü ycrine getiremeyeceği ortaya çıktıktan sonra, Malgas'ın ağzından tck birsözçıkmadı. Hareketsiz bcdcniyle sergilcyebileceği tek protesto yöntemi, öldüğü ana dek sürdürdüğüsuskunluğuydu. Joyce Mtimkulu Biröğrenci derneğinin aktif üyelerindcn olan Siphivvo Mtimkulu sık sık okul yönet Singqokwana Ernest Malgas