Katalog

CUMHURİYKI DERGİ Los Pafaros Sefaradis onların udı, l'uşoro güvercin anlammJa. liarışı simgeliyor ve Sefarad farkılarında sık sık geçiyor. Savaş ve aşk şarkıları yönctmen olarak "amatör"birtavırlafaaliyetlerini sürdürmüş. Bir taraftan da elindc kayıt cihazı düşmüş yaşlıların, bu şarkıları bilenlcrinpeşine. Onubulanlar, izleyenlerdeolmuş. Benim tcyzcm dc annem dc Sefarad şarkılan söylcrdi,diyenlcrçıkmış."Egeronunlailgilenirseniz bu iş başlar. A öylc mi dcrscniz bu i^ kalır. NKSLİHAN KARCI H ikâyeyi bılirsinİ7. Ispanya'daki Engizisyon, Yahudilcrı ülkedcn atmayakararlıdır. 1483'teYahudilcre bağlı kalanları orladan kaldırmayakararlı olan Dominikcıı papa/.ıTomas de Torquemada Lngızisyon başkanı olur. 1492'de Aragonlu Fcmando vcC'astillalı Isabel, AraplarıGranada'dankovunca,Torqucmada, onları Yahudileri dc Ispanya'dan kovmaları gcrcktiğinc inandırır. 1492 I'cmmuz'undaüçyü/bin Yahudi iilkedcn ayrılır. Birçok Yahudi yoldatelefolur. Kimisi Afrika'nın kuzeyine ya da Italya'ya giderkcn, büyukeoğunlukOsmanlıSultanı'nasıgınır. Yunanistan'a Avrupa vc Asya'daki Osmanlr topraklarına, Kge Adaları'na ve l'ilistin'e yerleşirler. ()nlara Scfarad deniliyordu, yani Ispanyakökenli Yahudi... Gelenler.kendileriylc dillerini, yani Ladino'yu vetabii müziklerinidegetirdiler. Scfarad müziği bugüntam beşyüzaltıyaşında. Yüzyıllar öneesinin şarkılarını o zaman kaydetmc imkânı yoktu ama, y ine imdadaanneleryetişmişti.Sarkılar"anadankıza", kulaktan kulağa hafızalarakayıtlandı.lş yalni/ca bıı hafı/alaı ı yoklamaya kalıyordu. 1 lafızayoklama işini isc, şirndilerdc I. tzzel Banayüklenmiş, Bana, 1976'lardagönül koymuştiyatroya. Bugünekadaroyuncuvc Şarkıları "anadan kıza", kendileri ise "kulaktan kulağa" yayılıyor. Sefarad Müziği icra eden üç gruptan biri onlar... Los Paşaros Sefaradis. Htçbir iddialan yok. Ne müzik konusunda ne de şöhrette. Tek amaçları, söyledikleri şarkıların otantikliğini ve dilini bozmamak. Ben ilgilendim. Belki aynı şarkıları buldum ama, hiçbir şey kaybetmedim. Tabii bu işi gerektiği gibi yapan mikikologlar da var çevrede." I. Izzet Bana, Sefarad Müziği icra eden üç gruptan biri olan Los Paşaros Sefaradis'in kurucularından."Sekizşarkı ilebaşladıkbu işe.Oyungibiydiherşeybaşta. Bugünegeleceğimizi hiç düşünmemiştim." Izzet Bcy aynı zamanda Los Paşaros Sefaradis'in isimbabası.Paşaro "güvercin" anlamında. Barışı simgeliyor vc Sefarad şarkılanndasıkçageçiyor. Grubun diğcr elemanları Karen Gerson Şarhon, S. Selim Hubcş, Y. Yavuz Hubeş. Herşey 1977'lcrde başlamış. 1. Izzet Bana,bugün de sürdürdüğü tiyatro çalışmalarınayeni bir oyun eklemekle uğraşıyormuş, o sıralarda. Rastlaııtı bu ya, bir gün bir plak bıılmuş. "Ozamanlarbirplaktanbazıparçalardinlemiştim.(,'okhoşıımagitti.Hcleheledilin, evimizdekonuşulantspanyolcaolmasıbeni çok ilgilcndirdi. Bu şarkılardan kurulu bir miizikalhazırladım." llk önce Kula Müzikali'ndc söylemişler buparçaları.Grup, icra cttikleripop müziği parçaları arasına Sefarad şarkıları da ycrleştirmiş. Dinleyenlerdebeğenincc, 1980'lerde Los Paşaros Sefaradis doğmaya başlamış. Y. Yavuz Hubcş, Istanbul Ticari ilimler Akadcmisi mezunu. Grubun kanunisi. "1015 scncdir kanun çalmaya çalışıyorum. Türk müziği ilcilgili dcrslcralırıaya devamediyorum.Onundışındayirmi iki scncdir malimüşavir olarak çalışıyorum." Vc ckliyor,"Onudasevmiyorum." S. Selim Hubcş, grubun gîtaristi. Kardcşi Sclim Hubeş ilc scrbcst nıali müşavirolarak çalışıyorvcoda Istanbul Ticari İlimler Akademisi mezunu. Muhascbealanmdada YüksekLisans'asahip. Sclim Hubeş, müzik aletlerinc çok mcraklı. İş yerindcki masasının arkası bile eski gitarlarladolu.Giltiğiyerlerden müzik aletleri taşıyor. Mütcvazı biri. "Benprofesyonclmüzisycndcgilim. Hicbirzamandaolmadım. Herhaldeolmayacagım da. Çok meraklı biramatordıycbilirsinizbana." Karcn Gerson Şarhon, grubun solisti ve tek kadın üycsi. Boğazici Üniversitesi Ingiliz Dili vc Fdebiyatı'ndan mc/.un. Aynı üniversitede Sosyal Psikoloji, Ingiltcrc'dc RcadingÜnivcrsitesi'ndelJygulamalı Dilbilim alanında Yüksek Lisanseğitimini tamamlamış. Bogaziçi Üniversitesi'ndeöğretimgörevlisi olarak ealışıyor. Karcn Hanım taın bir kitap kurdu. "Amatör" tiyatro cal ışmalarına ise 1977'de başlamış. "Deli gibı kitapokurdum. Oostluk Dcrneği'ndetiyatroyakabiliyctimolduğuvcşarkı söyleycbildiğim ortaya çıktı. () zamanlar hcp banyoda şarkı söy 1 üyordum. 1819 yaşlarım. Yani şarkı söylcmeyebeşyaşındayken başlamadım. Sonra konscrvatuvarın şan bölümüne girdim ve dört yı 1 dcvam cttirdim." Karen Hanım grubun Dışişleri Bakanı. Beşdilbilmesionabugörevinverilmesinde etkin rol oynamış. Karen Hanım grupta tek çicck olmaktan hoşnut görünüyor. "Güzclbirduygu. Birycrcgittiginizdeonlarsizi koruyor. Sclim ve Yavuz'un hantmları.kocalannıbanacmanctcdiyorlar. Kardeş gibiyiz. Ama, en büyük dezavantaj çocuk sahibi olmam. Mesela Yavuz'un daçocuğu var ama, ona kansı bakıyor." 1980'lcrdc gruplaşmadan sonra ilk teşvik Bilsak'tangelirveyirmiyıldırdevameden Los Paşaros Sefaradis scrü vcni başlar. Kendicemaatlerindenbirteşviğingelmemcsine içten içe hayret ederler. ()nlara görc bunun ncdüiıi,şarkılardakullanılandıl,yaniJudcoEspanyoldili. "Gençlcrin o zamanlar JudeoEspanyol dilinekarşıalaycıbirtutumuvaıdı.Bizimtutumumuzdapck farklıdegildi. Fakataıaştırmayaptıkça.öğrendikçcsaygıduymayabaşladık. Bizbu şarkıları söylerkcn 'Amanyapacak başka işinizmi kalmadı?' diyorlardı. Amacımı/bukültürükaybctmcmekti." JudcoLspanyol dili dc kulaktan kulağa yayılarakayaktakalmış bir dil.Sonuçta Yahudi okullarında verilen dini eğitim Ibranice'ydi.llalk dili yani okumamışhalk dili ise Ispanyolcaydı. Budildebazı gazetelerçıkıyor, romanlaryazılıyordu. Ama,alfabclbranicc harflcrden oluşuyordu.C'umhuriyct'ten sonra Latin Alfabcsi'ncgecilinccozamana kadarkibütünkülliyatokunamazhalcgclir. "Bugünkimoruracakdaocskiyazıyıokuyacak. Bu, dil için büyük dczavanlaj. (,'ünkü, yazılımatcryaldilingelişmcsinısağlar." Yavaş yavaş bu dili kullanan gazctclcr dc kapanmaya başlıyor, Salom gazetesi dışında. Birdecski Ispanyolcayakarşıolanönyargı etkiliydi.budilledalgagcçilmcsinde. "Eski kuşakların Yahudi olduğu aksanlarındananlaşılıyordu. Herkes bunun suçunu JudeoEspanyol'dabulmayabaşladı. 'Ispanyolca bilirsc Türkçesi bozuk olur' fikriyle harekctcgeçipçocuklaradirektTürkçeöğretmeye başladılar. Alakası yok. Başka bir dilbilmekleTürkçe'yiyanlışkullanmaarasındahiçbiralakayok. Insanların birdili nc kadarögrcnmekisteyipistememeleriileala