Katalog

20 CUMHURİYb.1 DERC olurkcn; Orhon Scyfi ve Peyaını Safa, "Ycı ler Harcketi"ne şıddetle karşı çıkıyorlarc Tanpınar'ındesteğininlyemüzerindeöner li etkisi olmuştu. Akademi'ye girdiği yıl h cası olmuştu Tanpınar. Öğrencilerisinem yagötürür;filmsohbetleriyapardı. Resiı hcykcl,mimarikonularındaenginkültürr. rikimiyleögrencilcrininyaşama,sanatab kışlarını etkiliyor; onlara bambaşka ufukl açıyordu. Nuri İyem. o günlcrı şöylcanla' vor: "D(jrubu'na vc Burhan loprak'agöreV niler Hareketi çok yanlıştı. Hemen her fırs; ta akıllı, uslu olmamızı, D Grubu'na kat rnamızı öğütlerlerdi. Kabul ctmezsek 'resi yapabilmek bir yana, yaşayabilmeniz ir kansızlaşacak' dcrlerdi". Bütün bu tehditlere, eleştirilerc rağmı Nuri İyem ve onunla aynı heyecanı duy. Yeniler 1 lareketi sanatçıları, toplumsal gt çekçi çizgilerinden ödün vermcden yar; mayı sürdürdülcr. Nuri lyern'ı, Türk resminin ustalarınd biri yapan, Yeniler Hareketi'ndeki ilerıcı çı gisi kadar, Anadolu insanını betimlemede olağanüstüyeteneğıydi.Çocukyaştatanu ğı, bcynine nakşettiği Anadolu, yaşamın sonrakı döncmlcrine ve özelliklc 'kadıı anlattığı yapıtlarına damgasını vuracak Resim tutkusu, toplumun resme yabancı ( duğubirdönemdeba'jlamıştı lycm'de: "Annem aglardı, 'insan resmi yapma' ( ye. Namaza durmadan önce evdeki bütün ı simlerinüstünüörterdi. Resim,bızdebir Müslümanmahallesindesalyangozsatma benziyordu." Koşullarnedenliçetinolursaolsun.yaz! sınınpcşindengitti Nuri İyem. Polemikleı tartışmalarayüzvermedi. Yaşadığı ülkcn insanına yabancılaşmadı. Türkiye insaı balıkçıları, sokak satıcıları, gclcneksel a yapısı vekadınlarıyla girdi tuvaline. Kadı lar, Nuri lyem'inkadınlan..."Nekadınla de kadınsız bu dünyada yaşanamayacağı inananlardan"biri İyem: "Kadın öy lcsine can al ıcı, dayanılmaz k < tedeçekici vegüzelki.." İyem için resim yapmak asla vazgeçme) ceği büyük bir tutku oldu. Onu resimd uzaklaştıracak en ut'ak neden bıle, yaşar küsmesıne, "deli divane" olmasınayetti. te bu tutku, bubağlılık sayesındc bugün hiç durmamacasına resim yapıyor; resin nefesalıpveriyor. Biliyorki,yüreğindek ateşin coşkusu hiç dinmeyecek.. .^ Resim onun için bir tutku. Annesinin "insan resmi yapma" öğütlerinin arasından sızdı Anadolu yüzleri... Nuri İyem bu kez, îş Bankası Ankara Sanat Galerisi'nde sanatseverlerle buluştu. Sergi, 27 Mayıs'a kadar açık tutulacak... Deli divane biryurek. resmi". Nazmi Ziya, "Yeteneklısın. Aılcnc kabul ettirebilirsen gel" diye çağırıyor onu Akademi'ye. Ailesikabuletmiyorelbette.... OnunıçınhabersizgiriyorAkademi'ye 1933 yılında. 1937'demezunolurkenbirinulığı Ragıp üökcan ile paylaşıyor. Okulu bıtirir bıtirmez,Giresun'a resim öğretmeni olarak gönderıliyor. DUYGU DURCUN O nun için gerçek mutluluk," Yaptığı işe inanması, ona saygı duyması, nicc çctin olursa olsun yılmadan ona sarılması". Yani birtutkunlukhali...Resmenedenliyakınlaştıysao kadar mutlu hissetti kendisini, bazen de "deli divane". Yaşam ona öyle karşılıksız bir armağan sunmuştu ki... Türk resim tanhinin öncmli dönemeçlerindenbirine,"YenilerHareketi"neimzasını atmışbirsanatçıNurilyem. tlkkez 1941 yılında,"LimanScrgisi"ile sanat gündemine gircn Ycnilcr Hareketi 'nin ncferlerinden biri. Haşmet Akal, Turgut Atalay, Mümtaz Yener, Faruk Morel,Avni Arbaş,SclimTuran, Abidin Dino'nun yer aldığı hareket, Türk resmini sokakla, yaşamın gerçek yüziiyle tanıştırıyor;sanatçıyısokaktakiinsanlabuluşturuyordu. Nuri lycm,"Bizim içintoplumsal gerçekçi resim çok çekici, çok heyecan vcrici,çalışmayakışkırtıcıbirsanatanlayışıidi" diye özetliyor bu dönemi. PertevniyalLiscsi'ndcgençbirdelikanlı. Durmaksi7in resim yapıyor. Derslerlearası? Hiç iyi değil. Birgün bütüncesarelini toplay ıp; koltuğunun altındaki resimlerle Nazmı Ziya'nınkapısınıçalıyor. "Açıkçasöyleyin bana, yeteneğim var mı? Yoksabırakacağım D'ye karşı Yeniler... Anadolu'dageçmiştiçocukluğu.Güneydoğu'dakalmıştıuzunsüre. Ablası,çoeugunu dünyaya getirirken, Cizre'de ölmüştü. C'ok sevdiği birbaşka insamn,babasının mezarı da Cizre'de kalmıştı. O çevrcy i, o insanları hiçbir zaman unutamadı. Bclki o acılı günlcrı anımsatıyordu Anadolu, Istanbul'a gcridöndü... Akademi'nin Yüksek Resim Bölümü'nc girdi yeniden ve ardından Resim Heykel Müzesi'ndememurlukbaşladı... Ancakmemurluk hayatı ona görc dcgildi. Resim tutkusu onu giderek daha tazla özgiirlüğüne düşkünbirinedönüştürüyordu. 'Yeter'dedibır gün veayrıldımemuriyetten. Yıl 1946'ydı. O tarihten bu yana yaşamını sadece ve sadeceresmeadadı. Nasıl doğmuştu Yeniler Hareketi? İyem, Ergin Koparanilesöyleşisindeşöyleanlatıyordu grubun öyküsünü: "Kenan Sönmezler, 'bir arayagelelim, nasıl DGrubuvarsa bir grupolalım'dedi. Bizlerazuzlaşabilen insanlardık. AncakTürk resmi konusunda birlcşıyorduk. D Grubu kendilerini'ParisekoIününTiirkiyetemsilcisi' diye lanse ediyordu. Sergi davetiyesıne böyleyazmışlardı. ElcştirmenFahirÖnger, biryazıyazarakbututumueleştirdi,'siziyetiştiren Türkiye'dir' dedi. Resmi sevilmez, seyredilmezhalegetitmişlerdi.Kimsesergileregitmiyordu. BirtekÇallı Grubu sergileri izleyici buluyordu. Biz, 'sola açık resim yapalım.toplumsal gerçekçi resim yapalım' dedik.D Grubu bizimbutoplumsalaçımıza yüklendi.ResimleriırnVhcrşeyerağmensevildi.IlksergiyezamanınÖrfiIdareKomutanı geldi. Biz ne diyecek diye beklerken resimlerı övdü. Ahmet Hamdi Tanpınarbizimle yakından ılgılendi. Sait Faik, pek resim sergisigezmczdi.Onuscrgiyegetirdim.selimTuran'ın bir resmini 25 lirayaaldı. Büyükparaydı". Yeniler Hareketi, Türk resim ortamında genişyankılaruyandırmii); sanatınneolup olmadığı yönünde scrt tartışmalann doğmasına neden olmuştu. "Toplumsal gerçekçi resim" anlay ışını savunan bu hareketi destekleyenleroldugu kadar, clesjtirenlcrdevardı. Ahmet Hamdi Tanpınar, Mustafa Şefik Tunç, Hilmi Ziya Ülken sanatçılara destek