Katalog

17 MAYIS IWX SAYI 634 dı. Amabuyaygın vekullanışlı ucuzpolıtıka,kısaenmdesonuçvcrıyordıı Saydıklaıı adlar, hıçbırdurumda kendılcrını aşamayacaklanna ınandıkları, kendilcri ıç.ın hiçbır /dindntehlıkeoldmayacağınıdüşünduklerı seçılmiş adlardı, bırçoğu, onların kötü bır tdklıdı.sılıkbırerkopyasıydı vconlar,şıirleı ııiın suıduı ucusu ulduklarına ınandıkları bu adlarıdesteklıyormus.gıbıgorunup,gerçektc tarıh karşısında kendılerıne yatırım yapmaya çalt^ıyurlaıdı. Gültcn Akın'ın bana ılışkınsözlerı.bırazdabuyüzdenheyecanlandırdıbenı. Sözlcrımin.genedehcrkesıkapsayanacımasız bır genellemc gibi okunmayacağını umarım Kcndı payıma, hayattaykcn, Edıp Cansever'den, Ahmed Arıf'ten guzel övgiilcraldım. Can Yuccl, hce Ayhan, llhan Bcrk gıbı bırçok u.sta, güzel sözlerını esirgemedilcrbcnden Ama sorunun buolmadığını, kışısel bır şeyden söz etmedığimı anlamışsınızdır Hcm şımdi lerde durum bıraz daha değıştı Ancak"gündelıkpolıtıka"yedeğınde varolabilensanatçılardönemikapandı.Edebıyal dünyasının kendı ölçeğındekı ıktıdar odakları, eski güçlenni yitırdi Kültürel yelpa7e,beğenılere,cğılımlercgörcçeşıtlılıkve farklılıkgöstermeyebaşladı.Bireyinhaklan tanındı. Kişısel imza, kişısel dünya gibi, bizim içın yeni say ılabilecek kategorilerle zengınleşmeye yüztutan kültürel iklimimiz, Şaırı a7am'lardan, yazınerlenne doğru dıkcy orgutlcnmış hıyerarşık garnızon kıilturünun dışınaçıkmayabaşladı;demokratikbirdağılırn.yatay bırçcijitlılik, farklılık verenklılik gözlegörülürolmayabaşladı. Hâlâbuçe!»ıt apoletlııollercsoyunmayı, kendılerıne seruvcn seçenlcr günümü?de güliınç kaçmaya başladı. Dahası kadın şaırlertn sayısı artmayabaşladı Lale Müldür'dcn Bcjan Matur'a, Nılgün Üstün ılen Bırhan Keskın'e birçok kadınınyaldizlıımzasıışıtıyoryenıgökyüzunııizu • •• 15 John Pilger'ın Guardian'da çıkan yorumu bütün dünya basınının içinde olduğu durumu irdeliyor ve "Gücü ellerinde tutanlara seyirci kalınmamalf diyor. Basın özgürlük peşinde rum karşısında belleğımi? haklarımızın ne tüketım,nedeteknolojıninbırürünüolmayıp, tıpkı 1520'deLuther'inbasılıyapıtlarını satışa çıkartan kışının anında tutuklanması gıbı, uzun ve/orlu bır savaşımlaeldc cdildiği gerçeğını su y üzünde tutmaya çal ışırken, ıçındebulunduğumuz dönemde bellı sınırlarıçındetutulmaktadır. I *>2()'de meydana gelen bu olayın ardından bir ısyan patlak verdi ve böylece basın ozgurlüğüyonündcbaşlatılanılkbüyüksavaş"huzursu?lukyaratabılecckgerçeklenn" kamuya yansıtı Imasından korkan karşıt güçlertarafındanbastırılmayaçalışıldı Bugün basın, demokratık bır toplumun beklentılerıneyanıt vereeek farklıbirkurumolmak yerine, bıravuç ınsanın geçerlı saydığı toplumsal, sıyasal ve kültürel değerler tarafından yönlendırılıyor. Duruma tarihsel açıdan göz atıldığında, gunütnüzde basın özgürlüğünün ıkıncı buyuk sava^ımn yaşanmakta olduğu söylenebılıf Türkıye, Endonezya ve Nıjerya gıbı ulkelerde bu savaş herkesın gözlerı önünde ve son derecc kanlı bır bıçımdc yaşanırkcn, kıtle ıletışımının genış çapta dcnctlendığı ve bellı bırmerkezdenyönetıldığı demokratık ulkelerde, ozgür medya yanılsamasıy la üstü ortulubırbıçımdesurdürülmektedir. Örnegın, VVappıngdonemındeyaşandnlarhalka bır"devrım"gıbı yansıtıImıştır. Kıtle ıletışımının büyuk bir bölümünüelınde tutanMurdoeh ve dığerlerı bu dönemde ydpılanların "basın ozgurluğuneyenı bır solukkazandıracağını" öne surmelerıne karşın, tam tcrsı bırdurumyaşanmı^tır 8ü*lı yıllarınortalarındd yasanan VVappıng dönemı sırasında yayımlanan dort ulusal gazctedcn şımdı yalnı/cabırtanesıayaktaduruyor. lngılı/basını"çokseslılık"vebağımsi7İıkaçısındanen kötü günlerınıyaşarkcn.kıtle ıletışim dünyasını clınde tutan Murdoch gücüne güç katı G eorge Orvvell, "Hangi dönemde olursa olsun, insanların huzurunu bozabıleeek kımi gerçeklerın tüm ayrıntılarıylayansıtılmamasıyönündegenel bıreğılımınel altından sürdürüldüğünetanıkoluruz"dıyordu.Teknolojık gelıijmelenn goz kamaijtırıeı boyutlara ulaştığı günümÜ7de, bılgı toplumuna doğru yol aldığımız söylenmekle bırlıkte, gerçekte "tatsız kımı gerçcklerin" aktarılmadığı ya da üstünkörü verildığı, insanların bellı ımgelere göre yönlendırıldıklerı bır kitle ıletışim toplumuıçındeyız. Bunoktadaçokkısabırsüreöncekarşılaştığımızçarpıcıbırornekaklagelıyor. Çokkışı Amerıka ve Ingıltere'nın aldığı zorlayıcı önlemlersonucundalrak'tabırmılyonuaşkın çocuğun öldüğünü ancak Clmton ve Blaır'in Irak'ı bombatamaya hazırlandığı gün öğrcncbilmisjtı. Yedı yıl boyunca Iraklı çocuklar kıtlc ıletışim araçları tarafından göz ardı edılmış ve ınsandan sayılmamışlardı Buçocukların çığlıklarını duyan yoktu, ama Amenkan hukumctı kendı çıkarlarını kullamak ve Ortadoğu'dakı gucünü kanıtlamak adınaonlarıyıyecek,ılaçvetıbbıdonanımdan yoksun kılarak oldurüyordu. l^ınaslınabakılırsa,gunümuzunyenıkitlc ıletışim dünyasında çok kışı ınsanlıktan çıkmışdurumda Ingıltere'deenyoğunızlenen T V programlarının henıen hemen tümünunhcdcfkıtlesı bellı bır"azınlık". Televizyondahaberyayıneılığınatanınansure 1%8 yılında 42 3 sanıye ıken bugün bu sürc 9.9 sanıyeyedüştü. Avustralyajaponyaveltalya gıbı, otekı ulkelerde de aynı eğılıme tanık olunuyor. lzlemeoranındakıyÜ7debırlıkbır düşüşyıldayakla'jik lOOmılyondolarlıkbır reklamgelırınınyıtımınenedenolabılıyor Tarafsızlıkmaskesıardında,haberlennartık bellı bir ıdeolo|iyi ızlediklerı, gerçeklerın bellı bırsıyasal vetoplumsal kılıfasokulup çarpıtılarak verildığı ortada. Du!>unec vc ba.sın ozgurluğü, bu o/gurluklerı daha çıplakbırbıçımdeellerınden alınanlara kulak vermcdıgıniz süreee, soyut kavramlar olmayı surdürürlcr. I urkıye'de Özgür Gündem Gazetesı Yazıışleri Müdürü iken mahkum edılen ve uzun sure hapıs yattıktan sonra serbest bırakılan Işık Yurtçu, "Gerçeğı öğrenmeye ve bunu kamuya yansıtmaya çalışıyordum Bırbaşkadcyi!>lc, basın Ö7gürlüğüolmadıkça başka özgürlüklerin de olamayaeagı ınancıylagörevımı ycrine getirmeye çalışıyordum"dıyordu Demokratık ulkelerde düymakbilnıcycnkıtlc ıletışim araçları artık ızlenecek tek bır yol bulunduğunu, buna aykırı düşmenın abes kaçacağını vc yazgıcılığın en ıyı ılkc oldugu ıletısını siireklı olarak kamuyayansıtıyorlar Bu du yor. Murdoch bu duruma Wappıng'den aldığı paıalarlageldi veThatchcrhukumetıninyürurluğc koyduğu sendıka karşıtı yasa saycsındc ışten attıklarına tek kuruş odcmck /orunda kalmadan mılyarları cebınc attı Gençlcrıdüşükücrctlerlcçalıştırıpkazancınıkat katarttırdı. Eldeettıgi bukazançla Amenkan televı/yon kanallarını satın aldı, dahası, ımparatorluğunu yok edebılccek düzeye ulaşan borçlarını ödedı Öylekı, Wappmghem RupertMurdoch'uıflastankurtarmışoldu,hem demeydababalarındanoluşanufakbırkıtlenın doğmasına neden oldu Wappıng dönemınden bu yana geçen on yılı aşkın süreçte kıtle ıletışim araçları parasal güce sahıpbu kışilerınclincgeçtı. Dünya haberlcrınınyuzdcdoksanı şımdı yalnızca uç haberajansındangelıyor. ABD'deDısneyşırketı ABC'yı satın aldı. TımeWarner ıle Turner (CNN) birleşerek dünyanın en büyük kitle ilelışım tekclını oluşturdu, Murdoch da Amenkan televızyon kanallarının tek sahıbı durumuna geldi.lngıltere'deıseBBCköktencıbırdeğışimden geçerek tıcarı bır nıtelığe bürundü; 1TV ıkı büyük şırketın elıne geçtı, say ısal donemınıplerııse, Murdoch vearkadaşlarının elınde, The New Yorker gazetesıne yazan Ken Auletta"oyundaızlenentaktığı"betımlerken, hem yazılıma(fılmleı,TV eğlcnce programları, spor karşılaşmaları, yayımcılık) hem dc dağıtıma (lox ağı, kablo ve ııydu yayınlar)yatııımyaparakdünyadaılkkurescl kıtlc ılctişım agını yaratan kışının Murdoch olduğuna ve Guncy Amerıka, Asya, Avrupa ıle ürtaDoğuve Afrıka'nın kımı bölümlcrının bu ıletışim ağı ıçıne alındığına dıkkat çekıyordu. Murdoch ıle "kablo TV kralf olarak tanınan John Malonearasında bır"zırvetoplantısı"yapıldıgınadadcğıncn Auletta'yagöre,butoplantı 11 mılyon kablo TV üycsınin denetım altına alınmasını lıeadam parsayı bırlıkte toplamaya çalışan mafya babalatından farksı/dılar. Şımdı gozleı (, ın'e'dıkılmış durumda Komunıst Partı'nın tanıtım aracı olan gazeteylebıroıtaklıkoluşturan Murdoch dünyanın en yogun nufusuna sahıp ülkeyı kablo yayına bağlamayıamaçhyor Gerçekte Murdoch, Malone, Turner, Dısney ve (,'ın'dekı rejım arasında hiçbır fark yoktu, tümıı de güçlenni kendı "çıkarlan" uğıuna acımasızca kullanıyor. Demokrasının tcınel taşlarından bır tancsı de o/gür kıtle ıletışımı olduğuna göre gazctecı vc ı advocularm artık bu duruma cl koymalarının tam /amanı Bu durumda giıcu cllennde tutanlara seyııcıkalıınııııak vc ıplcıı onl.ımı chncbırakmamakga/clecılıktörclcrıneyaraşanbır davıanışolacak ^ Çeviren.RİTAURGAN Gülten Akın'ın son kitabının adr "Sonra Işte Yaşlandım". Keşke herkes sızın gıbı yaşlanabılse sevgıliGulteıı Akın. Değış toku1} mesclcsınc gclıncc. Bence, Gülten Akındabıliyor,şaırlerarasindadeğış lokuşun değıl, ama alışverışın olabilcccğını, boıçldiımaddnyaşanamayaedğını.. Yırmı yıllık defterlerıını topladığım ve önümüzdekı yıl yay ımlamayı düşündüğüm, bclkıdebugunekadaı yayımlanmışenkalm şıırkıtabımolacak"LteğımdekıTaşlar"da, bendenöneekışaırlereduyduğumgönülborcunudılegetıren,onlannkımişıırlennegöndeımeleı, dolayımlamalarla çatılmış uzun bırşnrycralıyor ['lbette,Giilten Akın'lada ilgılıbırbolum var Buyazıyı.henüzhiçbır yerdeyayımlanmamışolanoşıırdcnbırparçaylabıtırmekıstıyorum. Leke, Iz,Tortu Kestıgı kara saçları bende kaldı Gülten Akın 'm Kınn enin görmediği bır evim var, Kımsemn görmediği kuylu bir sandık, odamda Içimin dişiyam kimsenin görmediği bir bohça arasındaduruyorkestigikaru saçları Saten. allas, sudokarhık<>\ unkovuna Hançersuplıbu dızebeklıvorhaşını "Ah kınıselerın vuklı vuk dunıp ıncese\ lcnanlamava" Roman kadaruzım bırc ümle yazahılen htn hu, vaslanmıvoraslında ^ Çızım THEGUARDIAN deflıyoıdu. Kısacası,buıkı