Katalog

27ARALIK 1998. SAYI 666 ma'dan lngiltere'ye geldiğinde, Noel günündetamonbin Ingiliz'i vaftizetmiş. Ingiltere'deki (helsea yerel yönetimi 816 yılında 25 Aralık tarihıni Noel'in kutlanacağı gün olarak ilan etti. Güneşin yeniden dünyaya gckliği gün"e dönüşen bu güne önceleri "AnnclcrGccesi"adı verildi. Sakson Kralı Ethelred dönemindc dc (991 1016) bu dönem banşveiyiniyetdönemiilanedildi. 1 l70yıllarına dek dönem daha çok Nativıty (yeniden doğuş) dönemi olarak bilindi ve kutlandı. "Isa'nın Doğuşu" olarak yerleşmesiiseNorman i sti lasından sonrasına dcnk düştü. Bunu izleyen dönemlerde Noel artık taç giymeler, önemli yasaların ilanı, önemli olayların kutlanması ile bilinen önemli bir güne dönüşmüştü. Ancak bu kutlamalar öylcsine aşırıya ulaşmıştı ki, tutuculuklanyla bilinen Püritenlerbu olayatcdirginliklebakmaya başlamışlardı. Nitekim Reformasyon döneminde başa geçen VII. Henry bu gidişe birsondiyecek, 1644'te Püritenparlamentosuilktoplantılannda"Noel'eHayır"kararı alıp, 1645 'leki Noel kutlamalarmı yasaklayacaktı. Buyasaklı dönemdczararauğrayan yalnızcaNoel değildi; her tür gelenek, töre ve inanış da çöküşe uğramaya mahkumdu. Rahiplerkaçakyaşıyor, lsa'nındoğuşunun kutlandığı toplantıları gizli saklı düzenliyorlardı. 1660 'dalI.Charles'in başa geçmesi ile dıırıım biraz düzeldiysc de, reformların ve püriten baskıların sonııcundapek çok görenek gelenek yokolmayayüz tuttu.Geleneklerine daha bağlı olan kırsal kesimlerde bir süre sonra yavaş yavaş geri geldi. Ancak kentlerde yeniden yeşermeye başlaması yüzyıllaraldı. Noel de ancak Kral George'un döneminde yeniden hayat bulabildi. Viktorya döneminc dek Noel sakinyaşandı. Kraliçe Viktorya dönemi ise Noel'inengörkemli haline ulaştığı dönemdir. Dönemin ünlüyazarı Charles Dickens'ın ünlü BirNoelŞarkısını &•* içınızdc bilmeycn var " " " ^ mıdır? Pintı Schrooge ve onuıı yılbaşı hayaletlerini. Bu öyküdcbclirtikliği gibi, Nocl'dcartık armağanlar alınıp verilmeye başlanmıştı. (jerçı daha önceleri dc armağan alıp vcrme geleneği vardı ancak armağanlar ya yılbaşmdayada 12. gecedcalmırverilirdi. Şaşaalı Viktorya döneminin adına uygun Noel'leriylebirlikte Noel kavramı da ticarileşmeyolunda ilk adımını attı. balayan bu kadıncağız Noel 'de çocuklarının boynunu bükük bırakmamak için onlara elinden geldiğince güzel bir Noel ağacı hazırlar. Ancak gece boyunca bir örümcck ağacın etrafını ağlarladonatır. Isa'nın oğlu ağacın bu durumunu görür, kadıncağızın daha fazla üzülmesine gönlü elvermez ve ağaçtaki örümcck ağlannı parlak gümüş şeritlere dönüştürür. diğerülkelere yayılmış. Kuşkusuz et yemeğine eşlik eden pek çok scbze de cabası. Yemek olur da içki olmaz mı?J Eski Noel kutlamalarındaiçindej 1 "wassail" olan bir çanak odada dölaştırılır, trampetler, düdükler çalınır ve buğusu tüten bu sıcak içecck içilirken de carol'ler söylenirdi. # Noel patlangaçları: 1840ta Londra'da şekcrcilik yapan Tom Smith ilk Noel patlangacını (Christmas Cracker) icat etti. Hedlye vermek... Saturnalia (güneşin batışı ve yeni güneşin doğuşu)geleneğindeki kutlamalar sırasında dainsanlarbirbirlerine armağanlar verirlcrdi. Hollanda'da çocuklar içine armağanlar konulsundiyeocağınyanınaayakkabılarını koyuyorlardı.Şömineninkenarınaasılancorapöyküsü ise tngilizler'den geliyor. Söylentiye göre bir seferinde Santa ocaktan içeriye altın para düşürüyor, o da ocağın kenarına kurusun diye asılmış bir çorabın içine düşüyor. O gün bugündür, Santa içine bir şeyler bıraksın diye şömine kenarına çorap asılıyor. Noelvemüzlk... "C'arol" sözcük anlamı "Sevinç şarkısı"dır. Kapı kapı dolaşıpCarol söylemeadetilngiltere'dengelıyor. 1818 yılında Avusturyalı rahip Joseph Mohr'un Noel'dcn bir gece önce orgu bozuluncadünyası karardı. Müziksiz bir Noel düşünemeyen Mohrbirgccede birgitar ve koro eşliğinde söylenebilccck"StilleNacht"adlışarkıyıbesteledi. "Silent Night" (Sessiz Gece) ilahisi ilk kez AvıısturyaOberndorfT'takiSt.Nikolauskilisesindcseslendirildi.BudakilisclerdcsöylenenChrisrmasCaroriannın(Noelşarkıları)başlangıcıoldu. Gece Çiçeği" olarak bilinir. Kutsal Gece ise onlara göre Noel arifesidir. Zamanla eve alınan ağaç kütüğü dallarla çiçeklerlc süslenmeye başlandı. Aynı şekilde 70()'lü yılların ortalarında yaşayan Almanlar yapraklarını dökmeyen ağaçların sonsuzadekyaşamagücündenesinlenerek, Noel dönemindc Isa'nın doğuşuna atfen yaptıklankutlamalardaçamagaçlarınıkeserek,evlerinealıp,süslcmcyebaşladılar. Gelellm Noel Baba'ya... Britannica Ansiklopedisi'ne göre "St. Nicholas" 4. ya da bcşinci yüzyılda Türkiye'ye Myra (Hncarta ise bu yöreyi Symrna=lzmir olarak belirtiyor) kentinde yaşamış, aralık ayınınaltısında Yunanlılarve* Yiyeceklerlçecekler... Ingiltere'de yıllarca Noel kutlamaları fırınlanmış yaban domuzu kellcsi ile birlikte düşünüldü. Bu geleneğin Norse tanrısı Freyr'e Yuletidekutlamalan sırasında adanan domuzla yakından ilintili olduğu düşünülüyor. Bir başka öyküye göre ise Oxford Üniversitesi Çueen Kolcji'nde okuyan bir öğrenciyc bir yaban domuzu saldırmış. Elinde bir Aristokitabından başka birşey olmayan delikanlı kendini korumak için can havliyle kitabını doınuzunağzınatıkmış. Hayvanölmüş aına delikanlı kitabını nasıl geriye alacak. Yapılacak tek şey domuzun kafasını kesmek. 'Bu kelleyi daha sonra okulun aşçısına vcrmiş, o da bu kelleyi kızartıp delikanlınınkahramanlığınınnişancsi diye Noel yemeği olarak sunmuş. Günümüzdeki hindı kavramı ise Amerikalıların !jük ran (iünü'nde yedikleri hindi ık madde olduğu halde express kasa kuyruğuna gırmek 7. Vıdeo kasetlennızı geriye sarmadan iade etmek. 8. "Çıkarmayınız" ıbaresi bulunan her türlü etiketi çekıp çıkarmak. Noel ağacı süsleri... # Işıklar: Çoktannlı dinlerde batan eski güneşi uğurlamak icin ateşler ve mumlar . yakıhrdı. Noel kutlamalanndada aynı gelenek sürdürüldü. 153 l'dc MartinLuther adlı bir vatandaij bir ki!) gecesi ormanda dolaşırken yıldızların ağacın üzerindekiı^ıltılannahayrankalıp,bunu çocuklarınadagöstcrmek iste, • miş. Bir ağaç kesip üzerını « mumlarla süslemiş. Noel ağacındaki ışıklandırmanındabuolaydankaynaklandıgı söylenir. # Tinsels (Gclin telleri): Noel ağacını süslemek amaeıy la üzerine sarılan parlak şeritlerin öyküsü ise dul birkadına atfedilir. Kocasıninölümüilczordurumadüşen.ailesıni geçındırebılmek ıçingerçektençokça Noel'le birlikte gelen kavramlar Noel'in yaygınlaşması ile birlikte birdizı kavram da gelişti. Örneğın, Noel ağacı, Mistletoe, Yulelog, Hollyvvreath.mumlar, poinsettia, crackers, tinsels kavramlan oluşlu.Kuşkusuzhepsinindebir öyküsü var. # Noel Agacı:PaganIarhiçölmeyen yeşil yaprakların, gücüııü gitgide yitircn Güneş Tanrısı'na güç vereceğine inandıkları için, yılın en kısa gününde ycşil yapraklı dalları koparır, (iüneş Tanrısi 'na adarlardı. I:ski Ingiltere'de Noel kutlamaları sırasıncla eve bir ağaç gövdesi getirilirdi. Buna YuleLogadı verilirdi."Yule"tekerlekanlamınagelir. TekerlekPaganinanışında güneşin simgesi idi. Ailecehııkülüğün elrafındatoplanılır, yenilirjçiliı, sonra dabukiitükocağa atılıp, Noel boyuncayakılırdı. Dünyanın Hıristiyan inanışını ı/.leyen pek çok ülkesinde hayaletlerı, eadıları, kötii rııhları, hastalıkları kovmak amaeıy la eve, kaptlara yeşil yapuıklı dallaı asnnı geleneği vjrdır. Sonralan bu gelenek ü/eı inde kıı mı/ı ıneyveleri bulunan ycşil yapraklarla çelenkler "Wreath" örüpevinkapısınaasmageleneğinedönüijmüştiir. Bi/cle Atalürk(,'içeğıolarakbilinen Poniscttia Meksikalılar tarafından "Kutsal NASIL BİR COCUKSUNUZ? Bir çarşı Noel'le pek de ılgısı olmayan bir "Uyuyan Guzel" temasını ışlemış. Karlar ıçınde ışıl ışıl bir kale. Tüm çocukların gözü içerıdekı kırmızı gıysılı, tonton adamda Bu tonton ona Noel'de ıstedığı oyuncağı getirecek mı acaba? Kımbılır? lyı bir çocuk olmuşsa belki lyı çocuk, yaramaz çocuk olmanın ölçüleri de çok değışık elbet. Işte sıze Intemet'te açılmış "Santa Koyu" köşesinden bir alıntı: « Aşağıdakileri yapıyorsanız yaramazsınız 1. Yaşlıların sakalını çekiyorsanız (Noel Baba'nın en nefret ettığı şeydır.) 2. Yatak odanızın kapısına astığınız çorabı (daha çok armağan sığsın diye) asılarnk uzatmak. 3. Hoşunuza gıtmeyen bir armağanı yeniden paketleyıp bir başkasına armağan etmek. 4. Noel Baba'ya (geco bacadan gırıp armağanınızı bırakacağı zaman ıçsın diye) günü geçmiş sut bırakmak. 5. Oyuncaklarınızı toplamak yerine yatağın altına surüverınek 6. Alışverış sepetınızde 10 taneden fazla 9. Noel armağanlarınızın saklandığı yerı arayıp bulmak. 10. Banyo yaptığınızda kulaklarınızın arkasını yıkamamak. » Aşağıdakileri yapıyorsanız lyi bir çocuksunuz 1. Saçınızı kuruttuktan sonra kurutucudakı saçları temizliyorsanız. 2. Yağmurda şemsıyenizi şemsiyesi olmayanlarla paylaşıyorsanız. 3. Diş macununuzun kapagını her zaman kapatıyorsanız. 4. Beyzbol oyununda faullu topu başkasına bırakıyorsanız. 5. Evınıze hayvan alacağınız zaman hayvanınızı sokakta bulunmuş hayvanları barındıran yerlerden alıyorsanız. 6. Boşalmış buz kalıplarını dolduruyorsanız. 7. Evdekı ışlere gönullu olarak katkıda bulunuyorsanız. 8. Televızyonun uzaktan kumandasını başkalarının kullanmasına da ızin veriyorsanız. 9. Alümınyum, kâğıt. plastık ve camlarınızı yeniden dönüşüme sokuyorsanız. 10 Yemeğın sona kalmış yerını başkalarının almasına ızın veriyorsanız ^