Katalog

C'UMHUKİYI 1 DK.R(;I Bir unuıt tutucusu BKRATGÜNÇIKAN "... Ağzıma, burnuma, kulaklarımasular doluyordu. Bir süre a/daolsa havaalabiliyordum. Münıkün olduğu kadaraz su yutmakiçinyutkunmamaya, boğulmamakıçın de havayi ciğerımdc U7iın 7aman tutmaya calıştım. Fakatbirkaçdakikadant'azladayanamiyordum. Boğuluyordum.Ölümüntakendisiolanmüthiş,bircançekİ!}meheryanımı kaplamıştı. Farkında olmadan vücudumun biitiin kasları beni boğulmaktaıı kurtarınaya çabalıyorlardı. Vc climdc olmadan bütün paımaklarım oynamaya ba^ladı. 'Taınam' dedi bırscs, 'konuşacak'..." Konu!>madı. Uğradığı ışkencelerı kâğıtlara yazıp hücre dışına ulastırmanın bıryolunu buldu. Yazdıklarıkitabadonüs.üp,onsözündeSartre'm im/asıyla otuz dildc yayımlandı. Yıl Okulda, Cezayir'in Fransa olduğunu . . öğretmişlerdi Henri Alleg'e. Gemilerde çahşmak üzere gittiği ülkede her anlatılanın kocaman bir yalan olduğunu gördü. Yazılarıyla Cezayir'in bağımsızlık savaşında yerini aldı. Tutuklandı, I işkence gördü. "Sorgu" 5 isimli kitabıyla dünyaya |" yaşadıklarını duyurdu. ş Artık bir Marksistti ve £ asla vazgeçmedi... t • .' * = bugiindedurmaksızınaklığıl'e/ayır'c. "On ikı ha/iran çarşamba günü öğleyin sonra saat dört sularında Para^üt Üslcğmoni Charbonnıcryanındaadanılaııııdanbiıi vc bir polisle beni Audin'incvindctutukladı... Kocaman bcrcsinın altıtıdakı avuı; ıçı kadar görüncn tilki suratı sırıttı. 'Mükcmmel bir av' dcdı Hcr hecenın ii/crinc basıyordu. 'Yakaladığımı/AlgerRcpublicainga/ctcsininsahibi Hcnri Allcg'..." ÜsteğmcnCharbonnicrKransız'dı, Alleg dc.öylcyseneden'' Bu sorunun yanıtı Alleg'in yaşam öyküsündesaklıydı... " 1921 'de Ingiltcre'dedoğdum. Annem Ingiliz'diamaFransa'yaycrleştik. Ailem.küçükesnaftı.tıcarctlcuğraşıyorlardı I.iscdc, yaşıtım bütün gençlergıbıben dcpolitizeolduni. (,'ünkü sıcak birdönemdi, 1 lalk Cephcsi, Ispanya Iç Savaşı gibi olaylar çabucak bir seçimyapmamızıgcrcktiriyordu. YaCumhuriyctçi Ispanyollar'ı dcstcklcycccktik ya da muhafazakârlan... Devrimcı görüşlcri seçtım..." Devrimci yaklaşımı sömürge sorununa yöneltti Allcg'i. Dcrskitaplarıbüyük Fransa'dan söz cdiyordu, Asya'da, Afrıka'da da topraklan vardı. Hcr Fransiz, bu kadar büyük,bu kadar zcngin bir ülkeyesahıp olmaktan gurur duymalıydı. Liseyi bitırdığınde, gözünü yolculuklara dikti. Tck arac, vardı, gemi. Hem çalı^acak lıcnı dc yolculuk cdccckti. Zamanı ayarlayamadı, o gıttigındc bütün gcmilcrlımandanayrılmi!)tı. Birarkadaşı,"GemilerC'ezayir'dc"dcdi"()rayagidersen işdebulursun " Ikinci Dünya Sava^ı ba:?lamıştıki.ccbındearkada^ıninmcktubuyo"Gcmidcn incr ınmcv.gördügüm manzaradançokctkılcndım.C'e7ayır;ıkhmı veınsanlanbızc okulda öğretılcnlcrdcnçok farklıydı. Insanlarm gözlcrindcn yuksulluk vc scfalet okunuyoıdu. Kent ikiye ayrılmiijtı, Avrupalılar'ın oturdugu scçkin ^cmtlcr ve Araplar'ınyajjadığımahallclcr Arapmahallclcrıncgirıncc)jaşkınlığimdahadaartiı,ınsanlarbirbirlcrınınÜ7cnndeya^ıyordu..." 1957'diydi."SorguLaQuestion"biryılsonra Türkiyeli okuyucuya ulaştı. Hcnri Alleg'in Türkiyc'dc asıl tamnıs,ı ıse 12 Mart sonrasına dcnk düştü. tşkcncc gören yü/lcrcc gcnç "Sorgu"da, kcndı ya.şadıklannın İ7inı buldu. Okuyucu, bu ay 18. Istanbul Kitap Fuan'nda ilk kez bulu^tu Alleg'le. Hem okuyucu, hem Allcg bıliyordu, i^kcncc sürüyordu... Bi7,ellıliyıllaradönclimyincdc. Kanın, Cezayir Fransa'dır... Alleg, Fransızlar'ın Araplar'a yakla^ımındandactkilcndi. Yüksckpcrdcdcnaşağılarca.sına konu^uyor, yasal bırdü/cnlcme olmamasına karsjin kcndı kahvclcrınc gırcn Araplar'ı "Pıs scrscrı, senın nc ışin varburada"diye kovuyorlardı. Fransa 'da, tanıdıklarınınçoğuhalıcı.azsayıdaC'c/ayiıii vardı o yıllarda. CczayirJilcr'c kar;>ı ustü kapalı da olsa bir ırkçıtutumsezılıyorduamaaynıders kitaplarıbaijka!>cylcrsöylüyordu Örneğın Cezayirlilcr'ın Cial kökcnlı olduğunu, Cezayir demcnin Fransa demekle aynı anlama geldiğini.... "O zamanlar Fa.s, Tunus gibi Fransa'nın sömürdügü bas,ka ülkclcrde vardı ama orada durum başkaydı, ya bey ya da sultanla yönetiliyorlardı. Bızeanlatılanlardan Fransaiçin geçerliolanhcrijcyinCczayifiçindegcçerli olduğunu dü^ünüyorduk ama..." Gördüklerinin ş,aşkınlığını üzerındcn atamadan Cezayirli yurtsever üç gençlc tanıştı Alleg. "Cezayirliler, Fransızlar'la konu^urken dikkatlıolurlar. Buonlarıscvmcdikleriiçin değil, Fransızlar'ın kcndılcrınc yaklaşımı yüzündendir. Bu üç gcnç benden uzak durmadılarçünkü çok sempatik bir yüze sahiptim ve olduğumdan da gcnç göstcriyordum..." ŞimdiC'e7ayır'i,yurtseverC'ezayırlıler'ın gözündentanımayaçalışıyordıı Allcg. Tam busıradaC'ezayirNaziişgalineuğradı.Gerçcktc Naziler ülkcyc ayak basmamış, kcndilcri adına Fransı/. Vıchy hükümctini görcvlendırmişlerdı. Tıpkı, bir zamanlar Fransa'nın Güney Afrika'da yaptığı gıbı... Bağımsız Cezayir 'in ilk Cumhurbaşkunı Ahmet Bin Bella, Kuruşçev ve Brejnev 'le birlikte...