Katalog

14 P+ "Tahminedebıleceğınızgibi,400saatlik söylcşi, 50 saatlık görsel arşivi olan bir pakct dokuz saate sığmayacaktı. Dolayısıyla 12 Eylül sürecinegidişjebizleracısındandctay olarak algılanan bazı konular bircrcümlc ya dabirerparagraflageçi.s.tirildı." Akar, 12 hylülılcilgıliherşeyedeğinmcyeçalıştıklarını,onedenlekiminebircümle kımınebirparagraf, kimineise.sayfalarayırclıklarını anlatıyur. "Bizim l2Eylül Belgeseli'ndeyansıttığımı/ hcrolay, örneğın bir(,'orum, Maraş, 16 Mart katliamı ve 12 Eylül gecesi yapılan ha/ırlıklar, liderlcrinogecckiduyguvcdüijünccleri, hepsi ba.^lı başjnabirerbelgescl konusudur." Bclgeseltelcvizyondagösterilmeyebaşlandı. önce Cine 5'tc ardından da Shovv TV'de yayıınlanacak. Belgesel toplumdan ııasıl bırtcpkıalacakdıyesoruyoruz. Kıdvan Akarbukonuyuçokdüşündüklerınısöylüyor. Dahaönceyapılmıs,belgcscllerin (Demirkırat vc 12 Mart) Türkiye'nin yakın gcçmişınc iş. ık tuttuğunu ama 12 Eylürünctkılerininhalendevamcttiğincdikkatçekiyor. " 12 Eylül hâlâ Türkiye'nin sonuçlannı ya^adığı birolay. llerkcsinbirşekildeortakbir tarıhi vc anısı var. Dolayısıyla herkcsin bildiği veherkesinbir^ekildcetkilcndiğibirsürcci anlatmak ciddi birsorumluluk istiyor. Örneginherhangi bırycri eksik bıraktığınızda o süreci yaşayanlar neden buna yer vermcdinizdiyesizdenhesapsorabilirler. Onuniçin ulabildiğince titiz vc duyarlı olmaya gayrct cttik. Bu tcpkilerde iki şcy olabilir. Biz 197383yıllarınabiraynatuttuk.Dahaönceodöncmi kendi sirkaynalarındaseyrcdcnlcr bizim tuttuğumuzaynadanrahatsızolabilirlcr. Kiminin gözii kamas.abilir, kımi ise kendi dııyarlıkları, yaşadıkları, olaya bakısj ve dünyagörüşüacjsındanbizisorgulayabilir. Ancakönemlibırkonu var. ü d a belgesel in objcktif birdili var." CUMHURlYbrDERGİ tebüyük birduyarlılıklasöylemesı aslında orduiçindekirahatsızlıgınkamuoyunakarşı dilegctirilmesidır. Bunlaranlamlıuyarılardır. Buuyarıların tarihsel boyullarını bilenler bugünüctahaıyiokuyabilirlerdiyedÜ!)ünüyoruz. 12 Eylül Belgcselide bugün yas,ananlarageçmi^in icinden biryanıt verebılirdiyebiliriz." 12 F,ylül Türk toplumutıu derinden etkilemışbirolaydı.ügünesahitolanlardanbazıları şu an hayatta değil. Ya^ayanlar 12 Liylül'ünasıl hatırlamışlar? Akarılginçşeyler söylüyor: "Biz insanlara kamcrayı yönelttiğimizde, onlanntanıklığınaba^vurduğunıuzda,örneğinÇorumkatlianiı.Marasjkatliamınınson derece vahşi olaylannı yaı>ayanlarla, ailesi öldürülenler, iijkenı.egörenlerlekonu'jtukça kimisiağladı,kimiysehüzünlendi.f>unuanladık ki 12 Lylül bclkı kabıık bağlamıştır amahâlâbıryaradır." Rıdvan Akarodöncmin tanıklarındançoğunun bir iç muhasebe yaptıgını, hatta çoğunun kendi alt'yhinedeolsaılgınçıtıraflarda bulunduğunuanlatıyor. Bırçoğudaosüreçte yaijananlarıacımasızcaeleştinnİ!,. "I lerkes kendi acısından 12 Eylül dönemini sorgulamış. Biıkaçörnek verirsek; 12 Eylürünkonuıtanlaıındanbirorgeneral 12 Hylülyönetimiyle 12 Lylül ınüdahalesıninartık ayrılması gercktigını, miidahalenin doğru, yönetimpolitikalarınınyanlı^olduğunudü^ünmeye başlami!>. Mesela bir ülküeü lidero dönemdekullanıldıklarını, aslında darbeyc adim adım gidilen bir sürcçte kendilerinın bu adımı hızlandıran bir katalızör görevı gördüklerini itirafelti. Dcvnmcı bırörgütlideri, devrimcılcnnodönemdekısilahıetis.izmini elestirdi.Odöneminbirsendikaeısı.sendikaların politikleşmesinden duyduğu rahatsızlığıdilegetırdi. Yineodönemınbirişadamı aslında i^çilerc karşj scrt olan tavırlarını ele^tirdi. Dolayısıyla hcrkes kendince bir muhasebe yapmış. Bu Türkiye'nin gelecek, tekidemokrasikültürü acısından son derece önemli bir konu. Dcmek ki hâlâ ta;>lar yerine oturmamıs.diyebiliri/.." Söylcjinin sonuna gcldık. Bundan sonra ekibin gelcccğc dönük planları ne? "Mehmet Alı Bırand'layenibirprojeyapacağız. Bu sef'er sanıyorum Türkiye'nin 198393 dönemi gündeme gelecek. Yani Özal'lıdöneın.Özal'lıyıllar 12 Eylüldöncmi kadarTürkiyc'nin toplumsal yapısını ve dokusunu degi^tircn son derece öncmli bir dönem. Bı/ hemckıpolarak çok partılı döııemın tarıhını yaptığımız bu valı^ınalara devam etmişolacagız.hemdeTürkiye'nin yakın geçmişine yinc tarafsı/, objcktif ve aras,lırmacı birgözlc ı^ık tutmaya gayrct göstcrecegiz."^ 12 Eylül'de bugünün Cumhurbaşkam Süleyman Demirel ıle yarfılandı. Gclelimmontajsafhasına. Birbelgeselde belki de cn zorlu aşama montaj. (,'ckilen göriintülertiti/lıkleycrineycrlcştmlecekveortaya ınsanların beğeneeeği bir belge;>el v'ikacak. "Önce^unlansöyleyeyim. Belgcselınyönetmcni Mustafa İJnlü, yapımeısı ıse Ali Inandım. Bu ıki arkada^ Shaktı Yapım'da çalısjiyorlar. Birde Kıbrıs Bclgesclı'ni hazırlayan 32. (Jiin'ün ilk ekıbinden arkadaijlarınıız var. MontajsafTıasındatekveyctkilibirisim var, yönetmenimiz Mustafa Ünlü. YönctmenimizveShaktiekibininaylarsürenbirmontaj sürccı oldu. Sanıyorıım, diğer belgesel dillerindcn daha yetkin ve son derece hareketli, dinamik ve kolay izlenebilcn bir montajdilioluijturdular." 12 Eylül'ün üzerinden tam 18 yıl geçti. PekiogündenbugüneTürkiye'denelerdeğiştı? Belgesel lebirlikteo dönemitekrar yakından yaşayan Rıdvan Akar bu soruya şöyle cevapvcriyor: "Biz suılecc tarihsel gerçcklcre i!>ık tutmaklakalmadık. Bugününsıyasetçılerineve siya.sı aktörlcrıne, vatandaşından en tepedekısıyasetçiyc 12Hylüldöneminianlatmakla aslındabugünüanlatmiijOİduk.Örnek verirsek, 12 Eylül darbesinin ilk hazırhklarında KenanEvrenbirçalüjmagrubukurulmasını istiyor. O<;alı.ıjmagrubuylaşımdıkıçalışma grubu arasında bağlantı kurmayanlar ya da böylc bir gerçekliğin varlığından habersiz olanlar, Batı Çalışma Grubu'nu kendi içinde dcğcıiendirdiklerinde bir sonuca varmayabiliıler. Ama 12 EylüTdekf çah.ş.magruplarıyla şimdiki çalışma gruplarını karşılaştıranlarbugünkügelişmelerinçarpıcıolduğunıısöyleyebilirler. Yineodöneminkomutanlarının ve askerlerinin ilk kez o donemde HarbiyeMar^ı'nı tckbiragı/.dan hepbırlik 12Eylül'ünmüziği... Ba.'jka bır konuya geçıyoruz. O da Mehmct Alı Bırand'ınbelgesellerindeöneçıkan müzik. Mehmet Ali BiranddahaöneekibelgesellerindeFahiı Alakoğlu'ylaçalıs.mıs.tı. Pekiyaijimdi? "Öncc şunu belirtmek istiyorum. Özenli müzikçalı.ş.malarınınbelgeselitaçlandırdığınainanıyorum. Ayrıcadahaöncekibelgeseller Atakoğlu'nun önünün açılmasında öncmlibirroloynamıs.tı. Mehmet Alı Birand bu kez dört kişilik Kybclegrubuyla çalıştı. Bugrup 12 Ey|ül Belgeseli'ninsanıyorum hafızalardan çıkmayacak olan müziğini yaptı. KybleGrubu 12F.ylül Belgeseli'ylcTürk kanıuoyunatanıtılmı.'jolaeak." Kenun Evren 12 Eylül cuntusınm Iter hoşe oaşuuta arananlarm listesi asılıyJı...