Katalog

CUMHURİYIT I)KR(;I Her şey rasyonel bir düijüncenin eseri. Bu türden yapıların üstünde görülen ve bir anlamda gökyüzünü çağrıştıran kubbe de yok vc Atatürk, Nezih Bey'in ifadc ettiği gibi "uçan bir halının" altında yatıyor. Anıtkabir çahşmalarının son tanıklarından Profesör Nezih Eldem, çok yönlü bir insan. Mcrak, araştırma, kılı kırk yaran bir titizlik ve çalışma, çalışma... Anıtkabir, mezur odası. MUKATUKAL o/ilı Eldem, LstanbulTcknik Üni\crsitesi Mimarlık hıkültesi'nden cmckli prolcsör. Amaonacmeklı demek için biıı ^alıit gerekir. Nezih Bey hayatının hcrdüneminde çalı:>kanmış, ama son yıllarda daha bir çalışkan olmu!>. Derinbırsevgıylchaglıolduğueş.i F,da I lamm'ı kaybctliktcn sonra mcslegıne daha dabağlanmı^büyiik kaybının acısını daha "Uçan bir hah"nın altındaki lahit ya da Ne7İhKldcm çok yönlübir insan. Mimarlığı kadar mimarlık egitiminin kuruluş,u içindcoluijanhocalığıyla/'artık resim yapamıyorum" dese de ressaml ığıy la mutlaka tanınması vc bilinmcsi gereken ö/elliklertaşıyor. I'akat bu ya/ı kapsamında oııu bir başka özelhğiyletanıyacagız. Nezih Eldcm, Anıtkabir'ın projc vc in>a aş.amalannıyapmış.,bugünhayattaolanbirkaçki>idenbiri.Tanıkhgıçokoncmli,çiinkü Anıtkabir'le ilgili bclge vc projclerdcn bugiinc pck bir s,ey kalmaıııı^. Yok olmaklan ve SL'KA'yagöndcnlmektenkurtulanlar Anıtkabir MÜ7esi arşivlcrınde korunuyor. vehaklıdaçıktı." çok çalışarak, daha yaratıcı olarak aşmak istemİ!>.Çünküyas.amakarş.ıkoymakiçmbildiği tck yol bu: (,'alişmak, daha çok galı^mak. Hâlâ tTÜ'dcders vcriyor BiiroyadönÜ!}türdüğücvindc,ba^ta Eyüp Mcydanı Düzenlemesı, hepsi tck tck incclcnmcyc ve anlatılmayadegerbirçokrinemliptojeyiinanılmaz bir çalışkanlıkla vc tükcnmcycıı bir enerjiyleyürütüyor. Ciençlcriçin dü.şünüyoı. İTÜ kampüsü vc Galatasaray Ünıversıtcsı içın gençlik ıııcrkczlcri tasarlıyor. Osman Hamdi Bey'e selam Ne7İh lıldem'ın evının duvarları tablolarladolu. Bunların büyük kısını kendı eseri ve hemcııhepsidekentpeysajları. llginçbirs,ekıldc rcsimle ba^layan mcrak onu sonunda mımarlığa yönlcndirmİ!,. "Resımle tanışmam babam ncdcniy le oldu. ()n üç yaijimda bütününlüressamlarınbuluijluguüiizel Sanatlar Bırlıği'nc resmen üye olaeak kadar, hatta Jjcvkct Dag'ı tüm resim avadanlıklarını bana vasıyet etmeyc ıtccck kadar iyıydim anlaijilan.Ortaokuldanberıınimarolmaktan başkacmelimolmadı. Akademi'nın önünden her gcçi^imde, tramvayda bile olsam Osman llamdı Bey'in hcykelini sclamlardım. Akademryeadımıınıattığımdaisckcndimi büyükhoca Sedat llakkı hldem'ın önünde buldunı; Meslek yaşamıma adımıını atlıgımdaisckarijimdahaktanıyan,yüreklendırcn, sorumluluk veren bir hoca buldıım; Emin Onat." hnıin Onat ve Orhan Arda o sırada Anıtkabir yarı.şmasını kazanp mı^lardı. | VeböyleceNezih lldem hem Yüksek Mühendis Mektebi bünyesindc dogum sancıları çekcn Mimarlık Bülümü'nde hem de Anıtkabir tatbikul pı ojclcri ve uygulamalarında her alandadogrudansorumlUluklar yüklcndi. Bu çalışmalar ıçınde lunin Bcy'i, "Teknik Ünıversite'nın ve özellikle Mimarlık Fakültesı'nın kıırulu^undaki hakkı ödenemez"diyeanıyor. , Anıtkabir ve Emin Onat Anıtkabır'densÖ7edılıncc, "Anıtkabir'in hayatımdaeoközelbiryeri vardır"diyorNe7İh lildcm veekliyor: "Anıtkabir projesinin vcinşaatınınTürkmimarlığı ieindekiönemi tarti!}ilama7 Buönemliprojenirıçeş,itlias,aınalarında ycraldım. Anıtkabir ile ilişkim Emin Onat'ın isteğıylc ınjjaat bittikten sonra da sürdü." Nezih Bcy, Emin Onat'ın ölümünden sonra, Orhan Arda'nın görcvlendirilmesiyle bugünc kadar Anıtkabir'in bakım ve geIİ!>me gercgi siircn tüm aşamalanndarolalmış. Böylece, bir canlı gıbı Anıtkabir'in doğum sancı lanndan ba^layarak büyüyüpolgunlas,masındahazırbulunmuş vc kendince lıizmct vcrmi^ ve vermeye de hazır. Anıtkabir için 1 Mart Emin Onat 1941 'de uluslararası mimari projc yarış,ması açıldığı sırada Nczih Eldem, Devlet(îÜ7el Sanatlar Akadcnıisi Mimarlık Akademisi Mimarlık Bölümü'nde öğreneiydi. Yansmaya katılan Rüknettin tiüney'e projesini lıa/.ırlarken yardım etti. 1444yılı Hazıranayında Akadcmi'debcijinci yılını doldurup ınc/un oldu. Sonrasını ^öyleanlatıyor: "I'.mın()nal Bcy bcni buldu. Ogünkü Mühcndis Mektebi Mimarlık Bölümü'nde rölövc vc serbest resim hocası, miman projeasistanı sıfatıylagörevlendınnek ıstedığıni bildirdi. Ben, bir an önce in^a etınek için sabırsızlanıyordum. Bu niyetle Iznıiı Fuan'nagitmeyı dü^ündügümübcyan ederek özür dilemem üzerinc hem güldü, hem sinirlcndi. Cevabımı pazartesi günü vermemi istcdi. Anncmdc.babamdaöğretmendi. Babama fikrini sorduğuındahiçbir dogrultudakanaatbelırtmeyeccğini,sadece hocalığınya^amboyusürccckbırterciholduğundan emin olnıam gerektiğini söyledi Yok olan Anıtkabir sergisi Nezih Eldem, Mühcndis Mektebi'ndeki ögrctimin yanı sıra, Anıtkabirtatbıkat projeleri bürosunda çalı^maya ba^ladı ve projenin dıgermüellifiOrhan Aıdailetanı^tı. Ismail IJtkularveDoğanErgiııba^gibiokulunyeni mezunlandaonunlabirlikleaymbürodaçalışıyordu. CJelı.'jcn projc ıçcridcn tonozlaörtülü tiimüy le tas, bir bınaydı. Yinebuyıllarda Anıtkabir'in ınsjaatından sorumlu Bayındırlık Bakanlıgı tarafından Emin Onat/Orhan Arda projesinin okunaklı ve etkılı panolar halmdc çı/ilnıcsi istendi. Ressam oldugu ıçın Nczıh Eldem bu çalüjrnaya katıldı. Proıcniıı bazı pal'talarına ve maket görünümlcrine yer vcrilen bu çalıçmalarda büyük panolar ha/ırhındı ve Nezih Eldem onları sııluboyapastcl karışımı bir tekniklerenklendiıdi.Hepsibirertablogibi 3 H J[j Q g f ^ 2 £ Nezih Eldem. Anı/kabir'in projesinin ve inşaatımn icinde yer ıtlmi} bir mimar.