Katalog

18 ( UMIIIİRİYI.I taraf) ast da belki fikrini söyleyecek aneak sonuçta anlamifj vc kabul ctmiij gibi susarak üslünün düijiinccsıne uyaeak, hatta bu l'ikrı uygulamakzorundakalacak. Bu kı^kırtieı tezin savunucıısu olan Stiebcl, iki insan arasındaki anlasjmazlıklan gidermenın en uyguıı yolunun sözlii ıletı^ım ve anlayışgöstcrmcyetisioldugunuinkârctmiyoT. Aneak o, birbirine anlayi!» göstcrmeyi, açık birozele^tiriveiyiniyetle ayrıca duyguları, ilgi nedenlerini ve çıkarları da kesin bir dille ortaya koyarak konuşma masasına olurmay ı insanların çok büy ük bir oranının ba;jaramayacağını iddia ediyor. Stiebel, aynı andabu va.sıftaki iki kişimnaynı amaçlabirarayagelmi^olabilmesini isemııcize olarak niteliyor. Gcncldcbutürkonuijinalara.insanlar arasındaki uyum bozulduğu zaman başvuruluyor. Insanlararasındauyumunbozulduğuna inanmak ise, doğal olarak onlararasında bir uyumun varolduğuna inanmayı da beraberinde getıriyor. Yakla^ık yarım yüzyıldır, ^iındi işlerin pek de böy le y üriimediğini anlayan konuşma psıkolerapisi ve transaksiyon, analizi bilim dallarının dadesteğiyle yaratılmış olan bu mit, zaman içinde biraz da popülarizeedilipsulandırılarakcneiddi literatür yayınlarından en basit magazin dergilerine kadar, insanlann beynineadetakazınmış. bulunuyor. Oysa önemli olan oandaaklına geleni,sadeee dürüstlük adına karşısındakine söylemekdegil. Eger sorun, konusjularakçöziimlenebileeek bir sorunsa (bunun öneeden tespit edilmcsi de gcrekir) konuşma hakkında bir plan yapılması bile düşünülebilir. Aksi takdirde, konuşarak problemi çöznıe ıımııdu, daha tartışmanın ılk ikiüç eümlesinde ortadan kalkacağı gibi başka sorunlar da doğar. Çünkü buaçık, dürüst, herkesin nc düijiindüğünü ve nc istcdiğini kcsin hirdillc ifade ettiği konu.şmalar, insaııları daha biiyük çıkmazlara sokabilir. Örııek vcrmek gerckirse: • Bu yaz da sakin bir dcniz kcnarına gitsck diyorum • Denizkenarınageçcnyıldaondanönce dc gitmiştik, ayrıca bu yıl anncmlerc gideceğimizc dc söz vermiştin, bir şey mi oldu? • Sanaaçıklayabilirim. Buyılçokyoruldumvedüşünüyorumki aneak bir dcniz kcnarında tembel tembel yalarak dinlencbilirirn. O ev, o kalabalık bcni düşünürken bile yoruyor,arkadaşlarladaberaberolmakistiyoruz • Anncmlere çoktan haber verdim, hazırlanıyorlar,şimdigelnıiyoruzdiyemem • Desenneolur? • Onları hayal kırıkhğına uğratamam. Scn arkadaşlarına söylc. Onlar için nasılsa farkctrncz... David Stiebel'e göre yukarıdaki gibi bir konus.manın son cümlesi yüzde 90 olasılıkla taraflardanbirinindiğerinianlayarak,onun isteğini kabul ettiğini gösteren olıımlu bir anlam taşımıyor. Insanlar daha çok kırıldıkları, anlaşılmadıkları,kendilerine veisteklerine gerekcn değerin verilmediğini kanısına kapılıyorlar. Tartışma, benzeri sözciik vc eümlelerle sürdürülüyor, ikna etme çabaları zorlamalara hatta tchditlere varıyor. Sonuçta isc birindenbirininistcği.diğerininkarşıçıkmasına rağmen kabul cdiliyor aneak bu zorunlu kabuldeanlayışveafycralmıyor. Bazı insanlar ise, öneeden dc benzeri durumlar yaşamıslar ve konuşarak ikna etmc yoltannınkapalıolduğunubiliyorlarsa, partnerlerinin kendilcriy le aynı fikri pay lasjmadığınıanladıklarında,kısırçekişmeleriçinc giripyukandasayılanolumsuzduygulanyasamaktansa, susmayı vc olay ları yine zorunlu olarak kabul etmey i tercih ediyorlar. Ve bu konuşma, kişi sonunda (yani partnerinin kcsin tavrını anladıktan sonra )nasiı Konuşma çöziim mü yoksa çözümsüzlük mü? irsorunumu/olduğunda.biryakınmıızlatartış.tığımızdayadaişyerimizde hize ııymayan bir tuvırla karsılaştığınıızda bunu ortadan kuldırmanın en uyguıı yolunun yakın bir doslumuzla, es.imiz.le veya iş arkadaşlanmızlaaçıkaçıkkonuşrnakolduğunudüşünüyoruz çoğumuz. (,'ünkü bu y üntcmin en uygunyöntemolduğunubiliyoruz. Bubilgiaslındayas,amimızıniçindensüzerekolus,turduğumıız bi r bi Igi deği 1. Daha çok duy dugumuz,okuduğıımuzvebizeönerilenbirbilgi. Öteyandadeneyimlerimizgösteriyorki, bukonuşmalarbizeaslındahcrzaınan yardımci olamıyor. Çoğu zaman birçemberin içindedöncrgibiaynışeylerisöyleyipduruyor, birolayı yadaduygulanmı/ı sayısızkc/ anlatıp y inc de biradım ileri gidemiyoruz. Iletis.impsikolojıstuzmanlan7()'liyıllardakonusjnaterapileriyleaçılan'konıışmak problemleri çözmenin ilk adımidır' çığıı ına, birnoktaolmasadabazısoruişaretlerikoymak üzerclcr. Özcllikle yaşaın içindc gelincn çok hassas noktalarda konusjmanin yarar sağlamaktançokzararverdiğikonusundaki sjkâyetlerin artması üzcrinc başlatılan aras.tırma ve incclemelerc göre, birçok sorun karşısmda problemin ilerigcri tartışılması ycrinc.birstratejibelirlenipbununizlenmesi çok dahaolumlusonuçlarveriyor. öncedebelirtildiğigibi,buradaaltıçizilmck istenen nokta problcmlerin konuşarak çözülmcsiolgusunu ortadan kaldırmakdcğil. Buradaelealınmak istenen,konuşmanın ne zaman ve hangi koşullaraltında daha fazlayararsağladıgı veyaş,amınınzorevrelerinden birini yaşayan itısanlann davranış. şekillerinin onları nasıl birer konuşma partncri halinegetirdiği. Ayrıca hangi problenılerin konuşularak çözülebilirolduğu ve kimlerin konuşarak iletiş iın kurma yetisine sahip oldukları da çok önemli. Çünkü bıınlar belirleıınıezseyapılankonuijinalariletişimaraeı olmaktançıkarak.tehlikeli birer silahadönüscbiliyor. Uzunyıllardırözellikleçıftlerarasındaen iyi ilctişim ve çöziim yöntemı olarak önerilcn İierşeyi açık açık konuşma" olgusu, aslındaçiftlerinbuyollaöneeden anlayamadıklan ve sorun halıne getirdikleri birdavranış, olay ya da sözü anlamaları ve anladıktan sonra buna anlayış göstereeekleri inancından kaynaklandı. Olayı kavradıktan sonra gösteri leeek olan anlayiij problemi çözmcde anahtar kavramdı. Oysa anahtar kavram, kiijilerinbazişcylcrikendiliklerindenanlayamamaları değil, basjindan beri doğru anladıkları lıalde kendi temel relsefeleri ile ters dü^tüğü için kabul ctmemcleriydi, hâlâ da öyle... Amcrikalı iletisjim psikologu [3avid Stiebel'e görc, "Gcl bu konuyu sakin sakin konuijalıın", "Sorunlanmızı iki yetişkin gibi konuijarak çözelim " ya da " Bu konuyu tartı^mamız gerekiyor" gibi eüınlelerin özel hayatımızdada dışarda da nc anlama geldiğiniherkesbiliyor. Kğerbukonuşmacşitili^ki kurulmui>biriyleyapılıyorsa(arkadai},sevgili, e^, iij arkadaşı) herkes diğerine kendi fikrini kabul ettirtncye çali!>aeak ve sonunda ya ikisi de bildiğini okuyaeak yada ikisinin dededıği olmayaeak. Öte yanda konu^mabir astüst ilişkisi içindc yapılıyorsa (amir, otoriterbirailcbüyüğüveataerkil ailctiplerinde koea ya da herhangi bir nedenle üstün olan Uzlaşma yolunda kendi ağzımızdan çıkanlar bizi korkunç bir öfkeye bile düşürebilir. Hatta karşımızdaki insandan o an nefret de edebiliriz... Öyleyse, konuşma ne zaman ve hangi koşullarda tarafların yararına oluyor?