Katalog

Avrupalı yayıncılar ülkeleri dışına çıkmadan kendi kitaplarıyla satış rekorları kırıyorlar. Amerikalı yayıncılar ise kitaplarının yüksek maliyetlerini karşılamak için Avrupa'dan medet umuyorlar. Amerikalılar kitaplannı kola gibi her yana yaymakla meşgul. Ama yine de okuma zevki ülkeden ülkeye ilginç farklılıklar gösteriyor. Amerika'dan Avrupa'ya kim ne okuyor? tlantik Okyanusu'nun her iki kanadında kitap yayımcılarına danışmanlık hizmeti veren Market Partncrs International şirketine göre Polonya'da son günlerdc Rodman ve Ondaatje kasırgası yaşanıyor! Avrupa'da yayımlanan yeni kitaplar arasında baskctbol yıldızıDennisRodman'ınözyaşamöyküsü "Bad As I Wanna Be" ile Michael Ondaatje'nin"tngilizCasus"romanıen çok satanlar listesindebaşbaşagidiyorlar. Ondaajte'nin başarısınınöyleşaşırtıcıyadagizcmlibiryönü yok. Filınin çok sayıda ödül almasıy la, filmc konu olan kitabın yoğun bir ilgi görmcsi ve baskı rekorları kırması doğal. Dünyanın herbiryanindanoturaklıromanyazarlarıbu duıuma ötkelenıyor. Sözünü sakınmaz, huysuz.kadınkıyafetiyledolaşmayameraklı bir basketbol oyuncusunun kaleme aldıği anıların Orta Avrupa'y ı ansızın kasıp kavurmasınanedemeli?Buradakesinolanikişeyvar: I Ik olarak, bu garip Ondaatje ve Rodman çekişmesi, son günlerde tiim dünyada en çok satanlarlistelcrindetanıkolunandüzeyliilc düzcysizinçatışmasınıbelirginbırbiçimdc yansıtıyor. Ikincisi, yazınsal alanda Amerikan beğenisinin giderek, tıpkı Coca Cola gibi, yayildığını gösteriyor. üzerineçekeceğebenziyor. Martayıortalarında Fransa'da yayımlanankıtapotarihten bu yana tam 280.000 adet sattı. Anında Ingilizccycçevrilenyapıtdahaşimdidenlngıltere'nin en çok satan kitaplar listesindeki yerinialdı;mayısbaşındadaAmerikanokurlarına sunuldu. Söz konusu yapıt, içeriği kadar oluşum öyküsii açısından da son dcrece ilginç. Beyinkökündekibırfelçten kaynaklanan vc çok ender görülen "kilitlenme sendromu" adlı bir hastalığa yakalanan 43 yaşmdaki yazar, harflere "evet" ya da "hayır" anlamında göz kırpmak suretiyle iletişim kurmayı öğrcndikten sonra bu uygulamayı sabırla gerçeklcştiren dostunun da yardımıylaanılannıikiayiçinde kitaba dönüştürdü. Kitap yayımlandıktan iki gün sonra kalp krizi sonucunda yaşama veda eden Bauby geriye belleklerden silinmeyecek bir yapıt bıraktı. Avrupa'da şimdilerde gündcmde olan kurgusal ürünler arasında Bauby 'ninyapıtıylaboyölçüşecek bir kitap henüz yok ama, kimi keyifli yapıtlar pusudabekliyor. Bunlar arasında öncelikleBrezilyalı yazar Jo Soares'in Sir Arthıır Conan Doyle'aadadığıvedahaşimdidenFransa, Ispanya, Almanya ve Italya'daen çok satanlar listesincgirenromanıyeralıyor. Romanda, Brezilya Imparatoru tarafından sevgilisine armağanedilençalıntıbirStradivarius'ubulmak anıacıyla Rio'ya giden Sherlock Holmcs'un öyküsü anlatılıyor. Bunun dışında, C'hristianJacq'ın??cskiMısır üzerine yazdığı heşbölümlük'Ml. Ramses"i var. Fransa'da uzun süredir en çok satan kitaplar listesinde yer alan ve son iki yıl içinde 3 milyonu aşkın kopyası satılan yapıt şimdilerde Kore ve Italya lıstelerinde başı çekiyor. En çok satan kitap listeleri, daha çok satanın daha iy i olduğu görüşüne day;ı nanbirAmcrikanbuluşu. Ulusalseçimlere ve ulusal karaktere ancak eski listelerebirgözatıldığındatanıkolunabılir. l.isteninenbaşında yer alan yapıtların altı çizilecekolursa, bu çizginin altındakalan kitapların satışının Avrupa ülkelcrinin herbirindeçok farklı birscyirizledığinetanıkolunuyor. Örneğin, Amerikalı araştırmacı Daniclüolhagen'in"Hitler'inGönüllüC'ellatlan" adlı yapıtının geçen yıl Almanya'da yayımlanması Soykınm yazınının pıtrak gibi çoğalmasına ve dolaylı olarak da Almanların geçmişlerini yeniden gözden geçirmelerine yol açtı. Italyanlarıngenel eğiliminı belirlemek ise daha güç. Yazın eleştirmenı Claudio Magris'in kaleme aldığı, gezi, anı ve düşünsel yazı türlerinin biralaşımı olankurgu türündeki "Microcosmi"si şimdilerin gözdesi sayılıyor. Yelpazeninöteki ucundapopülerromancı Susanna Tamaro'nun II. Dünya Savaşı sonrasındakomünistltalyanveYugoslavlar için oluşturulan cezaevlerini konu alan ikinci romanı "Anima Mundi" yer alıyor. Eleştirmenlenn yerden yerc vurmalarına karşın, kitap geçen yaz 400.000 kopya sattı. Bunun dışında bir de"PulpFiction" filmindenesinlencn genç yazarlann yapıtlanna yoğun bir ilgi gösteriliyor. Komünizmin çöküşüyle her türlü devlet kısıtlamalarınınortadankalktığı Orta Avrupa'da ise, beğenilerin bir dama taşı gibi sık sık değiştiği gözleniyor. Örneğin, Çeklerin korku romanlanna ilgi duyarlarken, son günlerde kendinyap türü kitaplara da merak sardıkları,BulgarveRomenlerindetarihkitaplarınadüşkünolduklarıgörülüyor. Öte yandan, Polonya Nobel adayı ozan VVislavva Szymborska'yı bagnnabasarken.ozanın Po A nac'ın okumanın keyfi üzerine yazdığı "Better Than Life Yaşamdan lyi" adlı kitap uzunluğundaki denemesı, nüfusu Amerika'nın bcştc biri olan Fransa'da 300.000 adet sattı. (Amerika'da bir kitabın 300.000 adet satması ülkeyi yerinden oynatacak bir olay sayılır, ancak böylc bir kitabın konusunun okuma olmasıolanaksızdır.) Avrupalılann boınbaetkisi yaratankıtapları hemen hemen herzaman Amerikalılannkine kıyasla çok daha yazınsal bir niteliktaşırlar. Bu yaz, JeanI)ominique Bauby'nin "La Sacaphandre et la Papillon / Dalgıç Giysisindeki Kelebek" adlı yapıtı tiim dikkatleri Avrupalılann bu yaz bir soluktaokuyacaklan kitapların bir listesini oluşturmak Amerika'da geçen yaz en çok okunanlar listesini yapmak kadar kolay. Bu listede, Michael Crichton, John Le Carre ve tüm ötekı beylık adlaryeralıyor. JohnGrisham.büyük birbaşarı sağlayârak yerel listelerden dünya listelerinesıçnyor. Neyse ki, Avrupalı okurlar için öykü burada noktalanmıyor. Çünkü Avrupalılar Amerikalılara kıyasla çok daha fazla okuyorlar. Ya da, en a/.mdan, bütçelerinde kitaba daha çok yer veriyorlar. Geçen yıl bir Amerikalı'nın kitaba harcadığı ortalama miktar 72 dolariken,Alman'ınki543dolarıbuluyordu. Amerikalı yayıncılar yazarlara ödedikleri akıl almaz ücretleri iç piyasadan karşılayamadıklarından, Avrupalı okurlardan medet umuyorlar. Öte yandan, Avrupalı yayıncılar ülkeleri dışına çıkmadan kendi kitaplarıyla satış rekorlan kınyorlar. 1993 'te Daniel Pen Türkiye'de son haftalarda çok satan yabancı kitaplar: # Yüreğinin Götürdüğü Yere Git: Susanna Tamaro (Can Yayınları) 0 Sofi'nin Dünyası: Jostein Gaarder(Pan Yayınları) # Simyacı: Paulo Coelho (Can Yayınları) # Hırsı/.ın Günlüğü: Jean Genct (Ayrıntı Yayınlan) # tngiliz Casus: Michael Ondaatje (Can Yayınları) Not: Susanna Tamaro'nun "Anima Mundi"si de satan kitaplar arasında ama cn çok satanlardan değil. En çok satanlar listesi Cumhuriyet Kitap Kulübü verilerine göre hazırlandı. lonyalı iki gazeteci tarafından kaleme alınan yaşamöyküsü dört gözle beklenen kitaplar arasında. Garip başlıklannbeşiği Polonya'da gazeteci Krystyna Kofta ile Malgorzata Damagalik arasında geçen feminist sohbetlerden oluşan yapıt da bas. ucu kitaplan arasında. Bunların dışında, "Bırdy"ninyazarı VVilliam Wharton da bu ülkede büyük ilgi çekcnlerden. Kendi ülkesindepek yankı uyandırmayan VVharton, Polonya'da son derece geniş birokur kitlcsine sahip. Fransız okurlar, BrigitteBardot'nunanılarından tutun da, Patrick Madiano'nun II. Dünya Savaşı sırasında ortadan kaybolan Yahudi bir kızın kimlik arayışını konu alan "Dora Bruder"ine dek hemen her şeye kucak açıyor. Ancak uzmanlarülkcninkendisineözgü kararlı yapısının gidcrck rotasından çıktığını