Katalog

/ • » 15 Knidos yöresinde arkeologlar, rahat bir çalışma ortamı ve içtcn bir destek bulamıyor. Bir an öncc "çağdaşlaşmak" için sabırsızlanan belediyelerin gözü pek bir şey görmüyor. Yollar kazı alanlarından geçiriliyor. Kültür Bakanlığı ise kazı izinlerini koruma kurullarından el çektirmede pazarlık aracı olarak kullaniyor. 7i»Wr Hurnu 'nda yeniden kurulan KniJns kentinin lemsili uörünümü Bakan yorgunu arkeologlar • ERHAN ACAR ski Knidoslular, MÖ 35()Mcrdcbüvuk projclerine girisjp kentlerım lekırBurnu'ndakıbalıkçıköyünün f mevkiinetaşıdıklarında,bclkiycni kentlerin eskisinücn daha ünlü olacağını düsjiinmiiyorlardı. Ama gelecek, gerçekten, Ege'niniçınebırparmakgibiuzanan Reşadiye YanmadasMiın tam ucundaki Afrodit'inlimankentineyüzyıllarca.sıtedcvlctındcn korsan yatağma kadar dcğişcn birçok kimliğı hak tanırken, bugünkü Datça'nın dibinde, Burgaz mcvkiındeki Eski Knidos'u, tozvcmolozyığınlarıaltındasaklayaraktarıhten sildi... Binlerceyı] sonrameraklı arkeologlanntıtı/parmaklanbuunululmuşkalmtılaraerİ!)inccyckadar. EskiKnidoslular'ınprojesi,çağlanndaçığir açan tiirdcn giris.imlerden biriydi. Klasik Dönem,zcytınyağı vc sarapgibi ticari ürünlcri yaygınlas.tıımi1;; daha varlıklı tüccarlar daha büyük sıpaı işlerı daha ıı/ak mesatelere yollamayabas:lanııs.U. Artıkdahageniijambarlı vederın karınlı gemiler, dahaaçıkdenizlerdeki lotalaıını doğrudan aşıyor; vc yüklcrinidahadcrinlinıaıılunnrıhtımlurına boşaltıyordu. hskı Knıdosgibıkörfc/ivı limanlaı. burundan buruna gırcn bu rotaların dı^mdakalıyordu. Aynı çağda Ko^; vc Rodos gıbıadalardabaijlıcaliıııanlarmıadalarının burnunda yeniden kuruyorlardı. Knidoslular'ınscçtiklcriycnikonumdaKosilc Rodos burunlannıbağlayaın,i/gininüstiindeydi. Hu ycni kcntler, diizgün sokaklardan ve eşityapıadalarındanoluijaııı/garaplanlan, özenleyerleı>tinlmİ!)ajj;ora!an,görkemlitapmakları ve çirtelimanları ile çağdaş I lellen dünyasmınetkileyiciörnekleriojmakiddiasındaydı. Bilim dünyası, onyıllardır bu kentleri,Hellenkentplanlamasmındevrimci bir atılımı olarak gftrdü. Ancak son yıllardakimi bulgular, Bayraklı'dakı l.skı Smyrna'nın, Prof. Dr. lîkrcm Akurgal tarafından yıllarönceaçılandikaçılısokak vearsadüzeninin Arkaikbirrastlantıyadaö/cldurum olmayabıleccğıni, Klasik Dönemınödünsü/ r/garaplanınınardmdayaygınbirArkaıkijehircilik gclcncğının umulabtleceğini düşündürmeycbaijladı. Burgaz kazılannı sürdüren Doç. Dr. NunıanTuna, Eski Knidos'un terkcdilmcdcnöncccnaz Arkaık Dönem kadar cr » ken bir aşamada, merkezı biryönlendirmeyi vekoşutsınırlarlabölünınüşarsalarıntahsisini ima eden bir planlama dü zcnınesahıpoldugununbelirtilenııigün ışığınaçıkarmayabaîjladı. Prof. Dr. Önıerözyiğit Phokaia'da, Prof. Dr. Güven Bakır ise, Klazomenai'de Klasik ve Arkaik Dönem katmanlarınınsürckliliklerıni ırdelıyor. Kentlerin yapıları,tapınma yerlerinın çeşıtliğı, ımalathanclcrinin yaygmlıgı,planlarınındiİ7.enliligıılcBatı Anadolu kentinin planlanma tarihınc vc yaşamına lutulan ı^ık hüzıncsi giderek uenişliyor Prof. Dr. Hayat Erkanal ve Prof. Dr. Armağan l.rkanal ise, Lidya Krallıgrndaaltınsikkcyı yaratan (iedi/ Hav/asf nın zenginlik tarihinin dördiincü binyıl kadar erken bir döneınde Limantepe'de Troia'dan eski bir liınankentiolu^turduğunu;Panaztepc'ninbir Miken ticaret kolonisinc sahip olduğunu ortaya çıkarıyor. Arkeoloji tarihinde ilk kc7,Türkiye'dcgclİ!jmış arkeologlar, BatıTiirkiyetarihiüstündeenyetkili bilgi ve sö? sahibi bilim adamları koııumuna geliyor ve dünyanın Ege tarihine bakış açısını bieimlendiriyorlar. Birbiriyle dirsek tcması ilc dayanışma içinde çalışan bu arkeologlar kuşağı, Batı Anadolu arkeolojisinin, dcfinclcr ve görkemli yapılar aveılığını a^ıp kapmcsindeönemli birgörevi gcrçekleijtiriyor. Ancak, Türkiye'nin herbakımdan zcngin bubölgesinde arkeologlar, her7aman rahat • • birçalışma ortamı veiçtenbirdestek bulamıyor. Sitalanlarındayitirilenyapı hakları tutkuları; bir an önce"çağdaşlaşmak" için sabırsızlanan belediyelerin arkcolojikbulgularla çatışması; Bakanlığın izin vc ödenek dağıtımındakigüccekİ!jmeleri,buku(jağın özveriliçalısjmalarınaBatı Anadolu'nuncömert toprağından çok daha ağır engelleı oluşluruyor. Urla Belediyesi, geleceğinin önemli bir güvcncesi olarak gördüğü Limantepe Kazısı için örnck bırdcstek sağlarken; Foça Fîelediyesi, kent merke7İnin üstünde yayıldığı Phokaiaycrlcşmesi kazısını kcntın gclcccğinıkısıtlayanbircngcl olarak görüyorve Kültür Bakanlığı bukenltekikazıçalı^nıalaıını durduruyor; aynı Bakanlık,ka7i ı/inlcrini, koruma kurullarından el çektirmck için pazarlık aracı olarak kullanmaktan çckinmiyor; Burgaz kazısı için "görcvlendirilecek Kültür Bakanlığı temsilcisi bulunamadığı, MÜ7cMüdürlüklcri'nin çok yoğun çalışma içındehulunmalan"gerekçesiylearkeolojik ara^tırmalaryaptırılmıyor;hıınakarc>ındı:l"ineavcıları.yazlıkkonutyapııiKiları.kentscl altyapıçalışmalarmıbeccrenlerin kültür katlanndayaptıklanlııınharcatahınıçın Bakanlık i/ni gcrcknıiyor ve/aten Bak.ınlık olııp bıtenlcri görme/dcn geliyoı... Bakanlığın gücü sadcccaraştırrnatutkusu ıleözverili çalı^an bilim insanlarınıÜ7mcycyetiyor...Panaztepe'dc tarlaların orla.sından giden biryolun illede kazı alanından geçiıilınesi için çabalanıyor. Persler'in, Atinalılaı'ın veSpartalılar'ın görkcmıni ve kültürünü yok edemedikleri bu bölgenin tarihını yajjatmakta ba^lıca soı umluluğuta.'jiyanBakanlıklarınveBelcdiyelerın, küçük ycrel çıkarların barbar hesaplarınaortakolmaları,Batı Anadolu'nungeçmişinin Kurtuluş Savaşı'ndan berı yaşadığı en büyük tehlikeyi oluşturuyor.^ Not Bu yazıda kastedılen REFAHYOL Datça/Burguz 'du a^ifja {ikartılu/ı bir klasik çağyerleşimi ve bir seramikparçası (en üstte). hükümetinın Kultur Bakanı'dır