Katalog

6NİSAN 1997. SAYI 576 19 eksik olmasın. Bütün sergilerimiz ilgi görüyor." Müzenin başka bir köşesındeyız. Sonrakı odalarda, Türk gazeteciliğınin başlangıcı olan 1828 tarihli Vakayıı MısrıyeGazetesi veTürkBasını'nın ilkbasamaklannı anlatan belge ve gazetelcr yer alıyor. Ayrıca 2. Meşrutıyet'leberabergerçekleşen basın patlaması,TBMM'ninaçılışı veharfdevrimine kadar olan gelişmelersergileniyor. Türk Basını nerelerden gelmış? Biranı kıtabı... Ünlü Serveti Fünun'u 1891 'dekuran Ahmet Ihsan Tokgöz'ün"MatbuatHatıralarım"ı... "Ebussuud Caddesi' nde, matbaamızın biraz ilerisinde Mahmud Bey Matbaası vardı. Babıali'ninbuaralıkyenidencanlandırdığı Takvimi Vakayi burada basılmaya başlanmıştı. Mümtaz Bey (Paşa) herakşam matbaadaçahşırlardı. Sadrazam Kamıl Paşa'nın bir görevinden ayrılışında diğişikliğe ilişkin padişah yazısında"hasbel icab" (gereğince) sözünde elıflam'ın elifi lam harfinden sonra gelerek "hasblaicab"biçimindeyayımlandığından, Abdülhamid küplere bınmış ve bir gecede Takvimı Vakayi tümüyle kapatılmış, Reşid Mümtaz Bey, bırdahadcvlet memurluğunda kullanılmamak koşuluyla görevinden alınmış ve bu görevdcn almanın nedeni ilan olunmuştu." Birinci kattaki başka bir odada, Anadolu Ajansı'na 19781985 yıllarıarasındahizmet veren Muırhead markatelcfoto cihazları ve ajans bültenlerinin çoğaltılmasına yarayan "Roto Warke" marka mumlu teksir makinesi bulunuyor. Birbaşka odada olayların fotoğraflarının gazeteye ulaştırılmasında kullanılan, seyyar telef'oto vericı cıhazı yeralıyor. "Bclinographe" marka cıhaza takılan 13x18 boyutunda bir fotoğraf, telefon hatları ilc 613 dakıka arasında gazeteye ulaştırılmış. Hemen karşısındabirkabartmamakinesıduruyor. Makıneyle lıpografı sistemiyle basılan kartvızıt veya davetiyelerın üzerıne kabartma işlemı yapılırmış. Basm Müzesi'nin dı$ gorunumü. SedatSimavi'nin masasu Basın şehitleri... Yine eskiye dönelim... Ahmet Ihsan Tokgöz, anılarında anlatnıayı sürdürüyor: "Serveti Fünun'un ilk altısayısınıBabıalı yokuşunun köşebaşı şımşir hakkaklarına yaptırdığım resımlerle Mercan'dakı Bible House'dan kıraladığım galvanolarla, Paris'tekı bir aıanstangetirttığim ünlü yabancıların portreleriyle donatmıştım. İlk Avrupa yolculuğumdan dönerken Viyana'da Angerer ve Goeschel çınko vc hak fabrıkasıyla yaptığım anlaşma üzerıne, Istanbul manzaraları fotoğraflarını bukuruluşagöndermiştim; bunların klişelcri geldi. Paris'te ve Viyana'da matbaaları gezip ınceleyerek bu yeni ıcat klişelerın nasıl basıldığını,negibimürekkcp kullanmakgerektiğinideöğ . fc renmiştim. Paris'teki birkâğıt * *£„ fabrikasına resim basmayauy ' 'm. gun kâğıt da ısmarlamıştım. Kâ ,.. ğıtlarım geldı. Bu, benım ilk ticarı tşlemimdı. Vıyanaklişelerinden"Or ç f l f l ^ r t taköy Camisı" resmini Serveti Fünun'un ikinci altı ayının birinci sayısı olan 27 numaraya basarken baskı makıncsı üstünde kendim uğraştım. Sanıyorum Istanbul'da çinkoya basılan ilk resim buydu. Bundan sonrakı sayımızda"Kızkulesi" resmi çıktı ve Serveti Fünun'unyaşamındabüyükbırrol oynadı." Müzenin Basın Şehitleri Bölümü gezenlen dramatikbir havaya sokuyor. Durup düşünüyorsunuz. Ne çok basın çalışanı kör bir kurşunun hedefi olmuş. Duvarda 5 Nisan 1909'da Galata Köprüsü üzerinde tabancayla vurularak öldürülen ilk basın şehidi Serbesti Gazetesi başyazarı Hasan Fehmi'den günümüze kadar basın şehidi gazetecilerin Anadolu Ajansı 'na hizmet vermiş bir telefoto ve telex. fotoğrafları asılı. Hepsini anımsamamızgerekiyor... Hasan Tahsın, Zekı Bey, Ahmet Samım, Hasan Fehmı Bey, Hasan Tahsin Recep, Adem Yavuz, Ali Ihsan özgür, Abdı Ipekçi, îlhan Darendelıoğlu, Isnıail Gerçeksöz, Ümıt Kaftancıoğlu, Muzaffer Feyzioğ^*, lu, Recaı Ünal, Mevlut Işık, Seracattın Müftüoğlu, Samı Başaran, Kamil Başaran, Çetin Hmcç, Turan Dursun, Halit Güngen, Hafız Akdemir, tzzet Kezer, Altav Bülcnt Ülkü, Uğur Mumcu. Hepsı genç, genç sayılacak yaşta acımasızca öldürülmüşler. Basın şehitlen bölümündekı son resim çok genç bir gazetecıye aıt. Haber izlerkengözaltınaalınıp öldürülen gazeteci MetınGöktepe'ye. "Matbuat Hatıralarım"a dönelim... 1910 Hazıran'ı... "Bahçekapısı'ndakı fırından sonra ortayaçıkan köşede, şimdı oradakı eczanenin önünde, gece karanl ığında arkadan patlayan bir revolverkurşunu Ahmet Samim adında bir genç ölmüştü. Ahmed Samim'in arkasındankaranlıktakurşunuylasıkanmeçhulkatılınkımolduğuozamananlaşılmadı. Ancak, o elın sahibine, o ele revolverı verıp "sen cezadan korkma, git vur" diyenlere lanet ctmedik kiınse kalmamıştı." Klişe Kamerası. Sansörbuna"sual"işaretinikoyuncabenşaşırdım.BaşsansörKaraKemalBey'ebiryazı yazdım. Gelen cevap şudur: "Azizim, Çeşme resmı gerçekten çok güzel ve dua her inananın gözünde kuşkusuz ki kutsaldır. Çünkü bu, bıze farzdır. Ancak bugünlerde kötü düşüncel ilcr o kadar çoğaldı ki, gazetelerdeneyibırdkıpneyiçıkaracağıınıbelirlerkenşaşkınlığadüşüyorum. tştebukötüdüşüncelilerin bu güzel resmı Serveti Fünun'dagörürgörmez,'hah,bunububiçimdc burada yayımlamak, üstü kapalı olarak işimiz duaya kaldı demek olduğunu anlatmaktır' yolunda saçmalayacaklarını yakından bildiğimdcn,şunlanyücekişiliğinizebildirmek için 'sual' demiştim. Şudurumda, mademkiklişesiniyaptırmışsmız.ilendeuygun birzamandakoymaküzercyayımlanmazamanını haber veririm. Olımpiyatoyunlarına gelınce, onları yayımlayacak uygun zaman henüzgelmedi.Onuniçinyayımlamayınız. Ötckilere izin verilmiştir." 4 Haziran 1906. Dünya müzelerinde olduğu gibi, ziyaretçıler ve konuklar ıçın sevim! i bir kafetery ası da var Basın Müzesı 'nin. Kafc, müze ziyaretçileri yanı sıra turistlerin dc ilgisini çckiyor. Müzeyi biraz düşünceli terkederken Müze MüdürüSaadetAltay'ınsöyledikleriaklımızatakılıyor. "Basın bizden ilgisini esirgemesin. Herİcesimüzemizedavetedıyorum."^ Aynı katta yer alan Uzmanlık Kütüphanesi, gazete vedergi ciltlerinin yanı sıra, 20 bın kitabı içerıyor. Basınlaılgılı eserlcrve gazetecilerin yazdıkları yapıtlar ağırlıklı olarak yeralıyor. 35 kişıhk bir okumasalonu, araştırmacılara, gazetecilere ve üniversiteöğrencılerıne kaynak sağlıyor. Aynı katta, çeşitli sanat ve kültür ctkinlikleri içınbir cep tiyatrosuvekonferanssalonuda bulunuyor. Müzenin başkabirkatınaçıkalım.Müzeyi yaşamın içınde tutmak içın hazırlanmiij dört sergı salonu.l 5 günde bırdeğisik sanatçıların resim, seramik, heykel, gravür, tezhip, mınyatür, hat, ebrulannı bekliyor. Galerinin atölyelerinde ise, başta resim olmak üzere, plastik sanatlarda gençlere yönelik eğıtici çalüjmalaryapılıyor. Müzedeki tipohane ve klişehanede, basında eskiden kullanılmış devasa boyutta makinelermeraklılannı veiletişimfakültesiöğrencilerini bekliyor. Günümüzde sansür var mı? Ahmet Ihsan Tokgöz'den 1906'da Abdülhamid Dönemi'nde geçmiş bir sansür hikâyesi dınleyelim. .."Sansür son dereceyibulmuştu. Bukonuda bir örnek vereccğim. Hamidiye, yeni Kâğıthane sulan yeni akıtılmış ve çeşmeler açılmıştı. Doktor Besim ömer Paşa sular üzcrine birmakaleyazmıştı; yaşlı biradamın çeşmebaşındaduaedişini göstenrartıstik bir renkli resim, makaleyJebırlıktebasılacaktı.