Katalog

9ŞUBAT 1997. SAY1568 yazı, herkesin ortak malı vc Yunan kültürü ortadan kalktığı halde yazıları devam ediyor.Yazının lyonya'da toplumun ortak malı olarak yayılmasının, bütün bireylerinin nimetlerden üç aşağı beş yukarı eşit yararlandıklarınıgösteriyor. Iştedemokrasi fikri burada ortaya çıkıyor. Kral vardıramakraldabir birey. Prof. Bakır, düşünsel açıdan bu kadar gcniş birperspektif içinde olan ve Batı kültürünün temelinidcatarnitelikteki bu toplumun düşünce sisteminin ıııaddi kültür ürünlerine yansıyıp yansımadığını, yansıdıysa ne şekilde yansıdığını "merak cttikleri" için lyonya'da kazı yapmak istediklerini söylüyor. 1979'da bugünkü Urla'da yeralan Klazomenai antik kentinde başlanan kazı henüz eınekKızılderllllerln Mlrası leme aşamasında. Ancak, "Izonomia" yani "eşitlik" fikri, kentinplanlanmasındavenekEverglades'in ilk sahipleri Seminole Kıropolünde yapılan çahşmalarda elde edilen zılderilileri iken beyazların gelişi 1800'lerin bulgularda kendini gösteriyor. l.Ö. 4. yüzyıl sonunu bulmuş. (iünümüzde ise Kızılderilikent planında "eşitlik fikrini hissediyoruz, lergitmiş,isimlerikalmışyadigar;Dahayogörüyoruz"diyor Bakır. Kentinherbölgesikee gözlem yeri, Okeechobee göj ü gibi. nin denizden ve güneşten eşit yararlanacak Karayipler'in tropikal ikliminden önemli Bölümü öğretim üyesi Prof.Dr. Güven Bakır, ASUMAN ABACIOĞLl) biçimdcplanlandığınıekliyor. ölçüdeetkilcncn Everglades'de,yazınyüzde "Niyc Urla'dakazdığını" şusözlerleaçıklıYine arkeologlar, nekropo! alanda ortaya IOOcivarınemile455O°Ccivarındakihava ünümiizden yaklaşık 3 bin yıl önee, yor: "lyonya'dakazmak istcdik. lyonya, Batı çıkarılan löOmezardakibuluntularvehedikültürü için dünya düşünce sistemi içerisinde yeler ıncelendiğinde "mezarlar arasında, sıcaklığı, son teknolojik gelişmelerle donanuzaklardan geldiler. Belki de iilkeönemli roloynamış bir bölge. Bugünkü akılcı mışfotoğrafmakinemezoranlaryaşatıyor. lerındeki bağnazlıktan kaçıyorlarbunlurın farklıekonomiksınıtlaraaitoldukrasyonel düşünce sisteminin dc tcmcllerinin dı. Batı Anadolu'nunbirçokyerinSankidoğagünümüzünteknolojisiiledalga larını işaretedecek farklılıklar" görcmiyorkurulduğu bir bölge. Burada bir dinamizm deyaşamayıdenediler, tutunamadılar. Birsügeçergibi. lar. Evlcrın de bazılarının saray boyutlarında var ve bir de sentez var. O güne kadar mevcut bazılarınınkulübeboyutlannda değil benzer rebaşıboşdolaştıktansbnrasonundaUrla'da Milli parkın dışında kalan bölgelerde olan kültürlerin oluşma yeri vcaynı zamanda Klazomenai kentindeyerleşmeyekararverniteliklerdeolması, "lzonomia"nınyani "eşit "Aiıboat"adı vcrilcn,özel tasarlanmışbotsentezlerinin yapıldığı yer olma özelliğini ta bölüşüm "ün bir başkayansıması olarak nitediler. Artik dönem yazarları onlardan "başılarlanehirüzerindeturakatılabilmekmiimşıyor. Bugünkü ınodern düşüncenin tcmelin lendirilıyor. bozuklar" diyesözetti. Diğer kolonileriçinde kün. Yolu Everglades'cdüşüp, sularyüksek gcrçckten de en çapulcuları, en pasaklılarıy deyatanakılcıhğıntohumları ilk defa burada Klazomenai'ningeçmişi 1.0.4 binli yıllara se timsahlan göremeyenler çok fazla derldılar. Pek zengindeğillerdi.çünkü herşeyle atılmıştır. Laık vebağımsızdiişüncenindetekadar gidiyor. Ancak lyonlar, Yunanistan'dan lenmiyorlar. Park yakınlarında kurulu özcl rini "eşit" pay laşmaktan yanaydılar. Zengin melleriatılmıştır." l.Ö. lO.yüzyı 1daKlazomenai'yegeliyorlar. çiftliklerde yetiştirilen timsahlar; beslenirlik peşinde değil "doğru dürüst bir yaşam" "Köpekleıin tanrısı olsaydı köpek biçiminGeldikleri sırada ise kentteyaşayan kimsebukenyadayavrularınıalabalık havuzubenzesürdürmck amacindaydılar. Kadcrcı olmadcolurdu"dıyenünlüdüşünürAnaksagoras lunınuyor. Klazomenai'deyerleşmedenönce ı i timsah havuzlarında yetiştirirken izleye dıkları için yaşam standardlannın düşmesiy da Urlalı. Atına'da Perıkles'in dostuolur. Ri Burhanıye()ren'de, Değırmcndere'defKobilme şansına sahipler. Bu yapay gösteri le"t'akirfukarahepbirlikteolanlayetinmek vayete göre birgün tek boynuzlu birbuzağı lophoıı)yerleşrneyideniyorlarancakyapamıEverglades' ın doğal ortanıı yanında pek tu yerine" ycnı ycrlcr bulmak için yola döküldü doğar. Rahiplerbunu tannıımgazabı olarak yorlar. Bu yüzden de "başıboş dolaşanlar" diler. Sadece eşitlik yanlısı değil, özgürdüşün nitelendirirler. Ancak Anaksagoras.buzağıristikkalsada.özellikleçocuklaıınkalbinin ycgeçiyorlarantıkmetinlcrde. lyonkoloniceli ve bağımsızlıkdüşkünüydüler. Tanrılarınınkafatasınıaçarvegchşmemişolanikinci kırılmaması için iyi bir çözüm. Ayrıca bu zasyonunun en geride kalmışları ve en çapulnıbilcsorgulamaktançckınmıyorlardı.Gelboynuzugösterir, "Bubirhastalıktır, tanrıyla çiftlikler, etoburAmerikahlar'a timsah etinculan bunlar. Birazbaşıbozukbirazdapasakdikleriyer Yunanistan'dı,ayak bastıkları vc ilgisi yoktur" der. Işteodünemdelyonyalıladenüretilrnişyiyeccklcrycmeşansıdaverilılıklany la ünleniyorlar. özgür düşüncenin ilk tohumlaıını attıkları rın düşünce tam bu. Anaksagoras, Atina'da yor. Eh, Amerikahlar için bu bile az şey deKazı ekibinden Arkeolog Hüseyin Cevitopraklara ise lyonya dediler. bu düşünce tar/i yü/ünden "dinsizlikle" suç zoğlu'nagöre,Kla7omenai'deyaşayanlyonğıl... lanır ve sorgulanır. Kaçıp ülkesi lyonya'ya Arkeologlarşımdı, Urla'dayeşermışolan yalılarzengin değil. Çünkü hcrşeyi eşit payEverglades'de bcll i noktalarda kamp yap bu"demokıatik"düşüncetarzınınizlegeri döner. laşıyorlar. Kolonilere gitmeleri, nüfuslarını ma izni var. Konaklama, tcknc tıırlan ve yii rinı arıyorlar. Akılcı Batılı düşünce Prof. Dr. Bakır, lyonya'da birdi besleyememelerinden. Arkeologlar buradan, rüyü.şleriçin Florida Körfezi "ndcki flaminsıstemınınılktcmcllcnnınatılğer önemli unsurun "bilginin lyonyalılar'ın"bırstandartkavramı"nasahip go yerleşim mcrkezi ziyaretçilere değişik dığı lyonya'da, sorgulayan, geniş halk kitlelerine yayil olduklarıyorumunuyapıyorlar. "Fakırfukaolanaklar sunuyor. ABD'deki diğer milli merak eden. paylaşımcı, eşitması" olduğunu söylüyor. rayaşayıpgidelim" demek yerine, olanlayeparklar gibi ezici bir ziyaretçiakını yaşanmılikçı düşünce sıstcmınin yeMısır, Hitit gibi eski Mezotinmcyip, kadere karşı çıkarak varolan yaşam yor.Ziyaretiçinenuygunmevsimkış. Birde şerdiği bu topraklarda, bu düpotamya kültürlerinin ortastandardını korumak istiyorlar. şünce sisteıtıinin ıııaddi kültür Hollyvvoodrnaccrası var Everglades'in. Da> dan kalkmasıyla yazıları da Mezarlık alanda (nekropolde)yapılankaürünlerıne nasıl yansıdığını ha öneeleri"RıhtımlarÜstünde"filmininse\ok olmuş. Çünkü yazı, bu zılarda Klazomenai kentine ilişkin bir başka kültürlerdc belli birzümrenin naryosunu yazıp üscar kazanan, ünlü yazar araştırıyorlar. ilginç nokta daha ortaya çıkıyor. Yakmak, pi ştekclindc, halka yayılma miş toprak lahitte gömmck, normal toprağa Ege Universitesi EdebiBudd Schulberg konusu Everglades'de ge**•" mış. Atnâ Yunanlılarda yatırarakgömmek.anforagömülergibi değiçen, bir senaryoyazmış, sonrada yapıtneılı yat Fakültesi Arkeoloji şik götnü sistemleri üzerinde yapı lan inccleğını üstlenmişti. Filmin yönetmeni olan Nimelerde, aynı tarihli mezarların hep yakma colasRayanlaşmazlıklarnedeniyleişiyarısistemindc olması, "kahramanlık mertebesidabırakınea filmi tamamlamak dayazaryane"yükselmişkişilerinbulunduğuanlamına pimeıyakalmıştı. "Everglades Rüzgârı"adıgeliyor. Prof.Dr. Bakır, bukonudaşuyorumu nı laşıyan filmde ilk rolünü oynayan genç yapıyor: Nevv York'lu aktör Peter Falk, daha sonra "ilginç bir şey var, sistcmin kurulmasıyla TV'deki "KomiserColumbo"dizisi ile ünçağdaş olan mezar, hep yakma türü mezar lendi. Ancak filmticari vesanatsal başarıdan oluyor. Budacğerelimizdeki verileryanıltuzak bir "arşiv filmi" olarak tozlu raflara mıyorsa M.Ö. 650640 yıllarınatarihlcniyor. kalktı. Bizoradan kahramanlık döneminilıatırlutan bir şeyler hissediyoruz. Homeros'un llyada BozYap destanındaHektor, Akhillcsgibikahramanlaryakılarakgömüliir. Bueskibirgelenektir. Tarihsel açıdan yeni biryerleşim mcrkezi Busisteminkuruluşaşamasındaki ilk mezarolanFlorida'yıJnsanlarınyerleşimincaçan ların hep yakma olması ve bütün bu alanın bir en önemli gclişmesulak alanlarınyerine inçırpıda düzenlenmiş olması, bize biraz böy le sanların iskân edilmesiydi. Bugün ise tam birşeyhissettiriyor, yani kahramanlık ınertetersine sulak alanların giderek yok olmasının besinc yükscltilmek ıstenen insanlara aıt bir gelireeeği sonuçlar, insanların burayı terketmezarlık gibi görünüyor. 650'lerde ne olabimelerine neden olabi lecckti. Sakal ve biyik lir, bizim aklımıza Kimmerler'in lyon kentlebenzctmesindeki gibi, Everglades'e ilişkin rine yaptıklan akınlar var. Bu mezarlar, o sıraalınacak karar ve uygulamalar, bencilliğin lardameydanagelenbirsavaştaölmüşolanyadakorumacılığınseçimi,şehirleşme,arlar için düzenlenmiş olabilirdiye düşünüyotan göçün baskısı, inanılmaz bir "puzzle" ruz. Tabi bu çok spekülati f bir düşünce." (boz/yap)görüntüsü veriyor. Araştırmalarderinleştikçe, Klazomenai tle Asıl aeı olan, milyonlarea yı 1 boyunca kenözgür, bağımsi7 ve demokratik düşünce siste.liliğinden oluşan doğal dcngenin, artik inminin yaşam tarzına nasıl yansıdığına ilişkin Klazomenai'den M.Ö. 7. yy. sonuna tarihlenen bir koku kubının kadın başlı ağız kısmu.. fazla bilgi elde etmeyi umuyorlar.^ daha •;an kararlanna bağlı olması gerçeği.^ sjinde, tüm ziyaretçilere parkın doğal yaşamına ilişkin bilgilerveriliyorveziyaretçilcr için ciddi bir sorun olan "böcek ve sinek ısırmalan" rehberi de dağıtılıyor. Parkın tümünü baştan sona geçen 50 km'lik Ingraham Highvvay, Florida Körfezi kıyısındaflamingoyerleşimindesonaeriyor. Bu yol boyunca yer alan, gözlem yerleri ve patikalarda Everglades'i bitki, su vc hay vanlardan oluşan doğal yaşam harmanını, yaşam, ölümvcdirenişiizlemekhcyccanverici. Zaman zaman bu bölgeyi kasıp kavuran kasırgalar ve doğal yangınlar Everglades 'dckidevingenliğinayrılmazbirparçasıolmuş. Klazomenai'ye (Urla) demokrasi, özgürlük, bağımsızlık duygularını taşıdılar.Doğru dürüst bir yaşam için herşeylerini paylaştılar. Arkeologlann kazısından bu kez demokrasi ve eşitlik çıkıyor.... En eski "sosyalistler" Ğ