Katalog

28ARALIK 1997. SAYI olarakbenimsiyorlar. Üstelik bu biçim hangi kentte olursa olsıın yadırganmıyor artık. Tiner çekip koyun koy una y atan, soğuklarda acımasızlığa tcrkedilen yine onlar... Mübaşir koridorda yeni bir sanığı çağırıyor: Sanık:H.B.(15) Suçu:Sarkıntılık Hâkim sorgusuna başlıyor: "Oğlum, bahçedcpantalonunu çıkarıp, külotunu da indirip B.E.'nin arkasına geçmck istemişsin. Diyeceğin varmı?" H.B., yaşından büyük görünüyor. Hâkimi yanıtlamıyor. Avukatı onun yerine cevapveriyor. Hiçbir diyeceği yokmuş. Sonra bir başkaçocuktanıkgeliyor. Hâkim soruyor: "Yavrum nasıl oldu bu olay." "Biz clma topluyorduk. Yaşı küçük, kelepçe ağırgeliyor bileklerine... Sonra o beni nöbetçi yaptı. Ağacın arkasına gcçirdi onu. Sonra fermuarınıaçtı." Yaşından beklenmeyen bir akıcılıklaanlatıyorolanları. Arka sırada oturan tanık babası sinirli sinirli gülüyor. Duruşma başka bir tarihe erteleniyor. Istanbul Barosu'nun çocuk suçlular için atadığı avukatlardan Yıldınm Sayıta, çocuk suçluluğuna ılişkin olarak şunları söyKiyor: "Baktığım davaların çoğunda ailesi yanında olmayan, doğudan Güneydoğu'dan gelen, göçün kurbanı çocuklarsuçişliyor. Çocuklarsahipsiz. Fiziksel vecinsel istismarauğruyorlar. Krgenlikçağım ıspatproblemleri var." Avukat Say ıta'nın önemle altını çizdiği noktalardan biri de çocuklarda izlcdiği "hınç ve öfke." özendikleri zengin hayatla, yaşadıkları sefalcti karşılaştırıyorlar. Çocuk kendini ıspat etmek istiyor, ancak ona hiçbir şans verilmiyor. yargı lanmasında onun çıkanmn ön plana çıkan Idığı bir yargı lama olmal ı vc cğcr suç nedeniyle yapılan bir yargılamaysa, amaç çocuğun o suçu bir daha işlememesıni sağlamakolmahdır." Çocugu suça iten nedenlerin ortadan kaldırılmasının esas amaç olarak alınması gerektiğini vurgulayan Akço, Türkiyc'deki çocuk yargılanmasına yönelık sorunları ise şöylesıralıyor: "Öncclikle çocuk mahkemelerininçalışması için tcşkilatı kurmak yetcrli olmuyor. Çocuğun tekrar suç işlememesi için de gerekli tedbirlerin alınması gerekli. Gerekiyorsa çocuğun koşullannın değiştirilmcsi kararıalınmalı.Bununiçinmahkemeninsadece hüküm veren bir teşkilat olması yeterli değil. 1 lâkim atamakla, sorun çözülmüyor. Destek kurumlara ıhtiyaç var. Özellikle de hazırlık soruşturması aşamasında çocuk hakkında tedbir kararı alınması çok önemli. Bu hem dava yoğunluğunu azaltacak hem suçun tekrarını önlcyccek. Örneğinyetmiş dava Hacıhüsrevli çocuklara ait olabil iyor ve sebep hep aynı. Tedbir kararıalınmalı ve çocuklar yaşadıklançevreyledcğerlendirilmeli." Çocuk Haklan Sözleşmesi 'ne göre, 18 yaşı na dek herkes çocuk sayılıyor. Oysa Türkiye'de 15 yaşından büyük çocuklar normal mahkemelerdeyargılanıyor. Yakınbirgelecekte yürürlüğe girmesi umut edilen ve halen TBMM 'de görüşme sırasını bckleyen tasarıdaüstsınır 18'eyükseltildi. Sonuçta aksaklık ve eksiklikler listesi uzadıkça uzuyor. Ya çözüm? O her zamanki gibi gecikiyor. Bunun acısını da çocuklar çekiyor. Sanık:Ü.H.(15) Suçu: Hırsızlık Hâkim yine aynı sesvealışkanlıkla soruyor: "Yavrum E.C.ileberabcr bakkahnkapısını söküp iki buçuk milyon paraylaçikolata, y iyecek çalmışsın, doğru mu?" "Yok, onlar çerçevesi olmayan penceredengirdilcr. Benkapıdabekledim." "Aldıklanyiyeceklerdenbirazyedim. Bana para vermedi 1 er." tlk ifadesinde söylediklerini değiştirmiş Ü.H. Kendisinin de girdiğini inkârediyor. Bu dava daileriki bir tarihe crteleniyor. Çocuk umarsızcaçıkıyorsalondan. Onlargazetelerde,televizyonlardasıksık gördüğümüz gözleribantlı çocuklar. Kısa bir süre sonra unutuluvereccklcr. Oysa UNIC'EFşöyle diyor: "...Ondabirçokyöndegelişmeveolgunlaşma gizılgücü vardır. Erişkin çağa insanoğlunun geçirdiği evrim basamaklarından geçerekulaşır. lyiyedekötüyedcaçıktır. Sonucu belirleyen, kuşkusuz eğitim ve yaşantılardır" ^ ÇOCUK HAKLARI SÖZLEŞMESİ Çocuk hakları sözleşmesi ,27.01.1995 tarihinde Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe girdi. Türkiye Cumhuriyeti sözleşmeyi bazı maddelere çekınce koyarak ımzaladı. Madde 118 yaşına dek herkes çocuk sayılır. Madde 2 Çocuk Haklan Sözleşmesi'nde bulunan haklar ayrım yapılmaksızın tüm çocuklara uygulanır. Madde 6 Her çocuk temel yaşama hakkına sahiptir. Madde 12 Her çocuk kendisi ile ilgili işlemlere katılma ve görüş bildirme hakkına sahiptir. Madde 15 Her çocuk dernek kurma, barışçıl amaçlar için toplanma özgürlüğüne sahiptir. Madde 16 Çocuğun özel yaşantısına, ailesine, konutuna, iletişimine, onur ve itibarına haksız olarak müdahale edilemez. Madde 17 Çocuğun sağlığı ve esenliğinin gelişimi için bılgi ve belge edinmesi sağlanırken, azınlık gruba ya da yerli ahaliye üye oluşuna göre dil gereksinimi dikkate alınır. (Çekinceli) Madde 19 Çocuk her türlü sömürü, kötü muamele, şiddet ve ihmale karşı korunur. Madde 20 Ailesinden yoksun kalan çocuk özel bakım, koruma ve yardım görme hakkına sahiptir. Madde 23 özürlü çocuklar için özel bakım uygulanır. Madde 29 Eğitimde fırsat eşitliği asıldır. Okul disiplini sağlanacaksa bu, çocuğun insan olarak taşıdığı saygınlıkla bağdaşır olmalıdır. Çağdaş eğitim yöntemleri ile bilimsel ve teknik bilgiler sunulmalıdır.(Çekinceli) Madde 30 Azınlık ya da yerli halka üye çocuğa ait olduğu topluluğun diğer üyelerı ile birlikte kendi kültüründen yararlanma, kendi dinine inanma ve uygulama ile kendi dilini kullanma hakkına sahiptir.(Çekinceli) Madde 31 Her çocuğun dinlenme, oynama, eğlenme hakkı vardır. Madde 32, 33, 34 35, 36 Çocuk esenliğine herhangi biçimde zarar verilecek ekonomik, cinsel vb. her türlü sömürü ve kötü muameleye karşı korunur. Madde 37,38, 39, 40 Hiçbir çocuk işkence ya da dığer zalımce insanlık dışı veya aşağılayıcı muamele ve cezaya tabi tutulamaz. Idam edilemez, müebbet hapse mahkum edilemez, askeri eğitime tabi tutulamaz. ^ Birgerçek, birvakıf... Yılmaz Güney'in "Duvar"filminde çocuk mahkum... Mahkemeleri ilc ilişkisi olan gençlerin yeniden toplumsallaştırılmasına destek olmak için çalışıyorlar. Aynca tutukevinde kalan çocukJann sorunlarını çözmek, çocuk suçluluğunailişkinakademikçalışmalaryapmak daamaçlanarasında. Haştemoğlu.çocuklara ilişkin şunları söylüyor: "Çocuklar artık değişti, daha çok sevgi, saygı bekliyorlar. Çocuklara karşı o kadar suçişleniyorki. Butepkileriazbile..." Avukat Haştemoğlu, Çocuk Haklan Sözleş.mesi'nin Türkiye'dekiuygulamasıkonusundaumutsuz. "Türkiye'deÇocuk Haklan Sözleşmesi 'nin önccsi vc sonrası diye bir şey yok" diyor. 1993 'te Türkiye'nin de imza attığı sözleşme çocuklann hayatını hiç ama hiç değiştirmemiş. tstanbul Barosu Çocuk Haklan Komisyonu'ndan Avukat Seda Akço isc, Çocuk Haklan Sözleşmesi'nin ayrı biryargılama usulü getirmediğini söylüyor: "Çocuk Hakları Sözleşmesi ayn biryargılama usulü öngörmüyor. Ancak çocuğun işte bu şansın verilmediği çocuklardan bıri, duruşma salonundan içeri giriyor... Sanık:S.Z(14) Suçu: Otomobil hırsızlığı. S.Z yaşı büyük bir başka sanıkla birliktc otomobilidüzkontaklaçalıştırmış. Söylediğine göre, amacı binmekmiş. Geri getireceklermiş. Çocuğun yüzündeheyecan.kaygı, korkugibi duyguların izi yok. Ailesinden gelen dc yok. Mahkeme bir sosyal incelemc raporu hazırlatacak. Ötesi ise yinc mcçhul. İşte bu meçhul kaderlere bir ışık yakmak için bir vakıfkurulmuş: "TürkiyeÇocuklara Ycniden Özgürlük Vakfı" Başkan Avukat Güney I laştemoğlu amaçlannı anlatıyor: "Biz ismimizdeki özgürlük sözcüğünü sadece gcçici de olsa özgürlüklerini yitiren çocuklar için kullanmadık. Çocukların kendilcrini yeniden gerçekleştirmeleri için muhtaç olduklan özgürlük var. Öncmli olan bu." } laştemoğlu ve gönüllü görevlilerden oluşanaltmışkişilikekip, 1985'tenberi Çocuk Türkiye Çocuklara Yeniden Özgürlük Vakfı'nda çocuklarlayapılan bir çalışma...