Katalog

28 ARALIK 1997. SAYI 614 Erkekleri votka ve kendine acıma duygulan içinde boğulurken, Rus kadınlan ilerliyor ve yükseliyor. Yeni işlerinde mini eteğin içindeki bacaklanna bakılmasına tepki gösterseler de istekleri Batılı hemcinslerinden farklı değil, "Evim ve param olsun...' Rusya'nın 'yeni' kadıııı M kendilerine özgü bir biçimde kesinlikle bir oskova'nın en itibarlı üniversitefeminist devrime öncülük ctmeye başladılar. sindcn politika bilimcisi olarak Yekaterina Kubasovagibi rekabetçi, ne istemezun olan 24 yaşındaki Anna diğini bilen ve şimdi hızla harekete geçen Koff 1989'da Moskova Havaalapekçok kadın var. nı'ndabirfreeshop'asatışelemanı olmak Sovyetler Birliği döneminde de çok sayıda için başvurduğunda, erkek arkadaşları ona kadın çalışıyorduelbette. Bunlarideolojiden çıldırdığını söylcdilcr. Ama genç kadın, Sovyctler Birliği 'nde, bu tarihten iki yıl önce çok iş üretiyorlardı. Bu süreç 1941 'de milyonlarca erkeğin savaşa gidip geri dönmcmeydana gelen değişikliklerden sonra bir mesiyle başlamıştı. 1970'lerde de kadınlar politikacınınsekreteriolmaktansagirişkenhâlâ çalışan nüfusun yansından fazlasını liği öne çıkaran bir işi yeğlemenin daha iyi oluşturuyorlardı. Büro işlerinde sekreter, olacağını hissetmişti. "Kendi evim olmasını fabrikalarda laboratu var elemanı olarak göveyurtdışınayolculuketmeyiistiyordum," rülüyorlardı.Sistemlebirliktetemelendüstdedi."Nekadar param olursaokadarözgür ri de çökünce, kadınlar arasında işsizlik yayolacağimıbiliyordum."Haklıydı. Bugün,o, gınlaştı; çünkü ilk adımda iştcn atılanlaronserinkanlı, güvenli ve işine uygun giyinmeyi lardı. bilen bir kadın. Yılda yaklaşık 50 bin dolar Kadınlar yinehareketlendiler. Üniversite(Russtandartlarındabubulunmazbirşans) lerin raporlarında pek çok kadının iş ve ekokazanıyor; görevi ise bir yabancı şirketin finomi kurslarına katıldığı belirtiliyor. Mosnansdanışmanlıği. kova claki yabancı şjrketler, kadın elemanlaKeşke Rusya, kadınlan taraf ından yönetilmiş olsaydı. Bugün, ülkcnin crkcklcri Başkan Boris Yeltsin'den eskı Başbakan Anatoly Chubais'c kadar bunalim içindeler; umutları komünizmin çöküşüy le kınlmış ve kendilcrini alkol denizinde unutmaya çalışıyorlar. Geçen yıl alkolden ölen 35 bin Rus'un hatırı sayılır bölümü crkek. Bu konunun araştırmacısı David Leon'a göre, üç yıl içinde üç katartışoldu. Sistemdeğişikliğineayakuyduramayıp intihar edenler oranında da erkckler başı çekiyor. 1997sonlarında, Rusya, gerek toplumsal statülerini ve ödeme çeklcrini yilinnis, purluk vc onurlu adamlarla doldu. Toplucakeder denizinde boğulan bu adamların seçtiği yol daha yıkıcı olamazdı. Rus kadınlan icinse duı uın bamba!>ka. Onla rın yaşamları beklentilerledolu;yaşlıları bilcyaş yetmiş iş bitmiş demıyor. Özellikle son beş yılda inanılmaz bir hareketl il ik içindeler. Sözünüsakınma/., lıak aray ıp taleplet de bulunan feminıst liderleri yok belki, ama Yekaterina Kubasova... Feminist ve hanker... rın buldukları işte pek az kaldıklarını, hemen birbaijkaiijeatlayıverdiklcrinisöylüyorlar. Temel iş öğretileri fonundan Amerikalı MargaretMinchini,Ruskadınlannınmerdivenin ilk basamağından başlamaya erkeklerden daha yatkın olduğunu anlatıyor. "Neresi olursa başlıyorlar ve atak yapabilecekleri anı gözlüyorlar. Erkeklerdebuyetenekyok,"diyor. Yönetim konumlanndaki kadınlann gelir düzeyi dehızla yükseliyor. lşverenlerinkazanç artışlarını da y abana atmamak gerekiyorbuarada. BirAmerikankozmetikfirması olan Mary Kay 1992 'de 20 olan kadın satış, elemanı gücünün bugün 60 binlere yükseldiğini ve yıllık satışın 75 milyon dolara ulaştığınıbildiriyor. Rus erkeklerinin durumuyla ne dokunaklı bir tezat değil mi? Rusya'da boşanmalar da hızlıbirartışgöstcriyor. Uzmanlar, genel geçim zorluklannı en büyük etken olarak gösteriyorlar, ama tek neden bu değil. Sovyetler döneminde çiftler, gidecek bir ev bulamamaktan korktukları için boşanamıyorlardı. Bugün, özellikle Moskova'da, kadınlar iyi gitmeyen evliliklerinin yükünü hiç çekmiyorlar, çünkü, yeni bir evbulabileceklerini ve kendi kazançlarıyla kendi yaşamlarını sürdürebileceklerini biliyorlar. Bu arada, çaresiz durumda kalanlar ise erkekler oluyor. Nataly a Dyakonova 1992 'ye kadar bir gazctede muhabirlik yapıyordu ve karnını doyuracak parayı ancak kazanıyordu. Bugün, Moskova 'da, çok etkin bir halklailişkiler şirketininbaşkanı. Müşterileriiçinhazırladığı konferanslardan.tanıtımpartilerininherbirinden beş bin dolar kazanıyor. "Bir sürü Rus erkeği tembel tembel oturuyor. Çocuk gibi bakıma gereksinmeleri var," diyor Dyakonova. Eski kocası da şu sıralar işsiz bir gazeteci. "İlk kocama çocuğummuş gibi davrandım. Ona bakmasam ayakları üzerinde duramay acağını düşünüyordum." Sonra birden gerçeği kavrayıvermiş: Eveyorgunargıngeldiğinde yemek masasını boş, buluyordu. Sonra evi terk edip annesinin yanınagitti. Sistemin çöküşünün erkekler üzerinde bu denli etkili olması çok şaşırtıcı gelmiyor Rus kadınlarına. "Rus erkekleri," diyor Dyakonova, "kendini kadından üstün hissetmelidir; bu, onun yetiştirilişininbirparçasıdır." Ancak geleneksel erkek davranış.ı, bugünün Rusya'sındaki işycrlerinde bir hay li sorun yaratıyor. Cinsel taciz y aygın. Şirkctler kadın eleman alırken hâlâ mini etek içinde nasıl göründüklerinedikkatediyorlar. Ama Rus kadınlan da tıpkı Batılı hemcinslcrı gibi artık buduruma başkaldırmaya başladılar. Dergiler bu konuda yazılmış geniş araştırmalara yer veriyor. Bu ancak kadınlann bu ı.uıuülıııı luıiıynıuyii açması ve gündemin ilk sıralarına oturtmasıyla aşılabilir. Onlar, bunda kararlı görünüp Batılı meslektaşlarının izini sürüyorlar. ^ Newsweek'ten çeviren: NESRİNARMAIS DERGI DEN Merhaba, Bu hafta 1997yılına veda ediyoruz. Size yıl sonu ağırlıklı bir sayı hazırlamadık. O kadar çok şey yazılacak ki bu hafta geride kalan yıl için, bir de bizim dergimizden okumanıza gerek yok diye düşündük. Yeni yıl herkes için özel bir gün. Yeniyıla keyifli girmek, bütün bir yıl için umut vaat eder. Düzenlenen eğlencelerin, kurulan sofraların ileriye yönelik bir hede/î vardır bilinçaltında. Cezaevlerinde bile neşeli geçer yılbaşlan. Amaya savaşın içinde olanlar? Silah sesleri arasında mı eğlenecekler? ölümle kol kola? Yeniyıla savaşın içinden geçerek giren ülkelerde yaygın bir adet vardır. Hiç değilse birkaç günlüğüne ateşkes ilan edilir. Türkiye de böyle bir gelenek bile oluşmadı. Barış sözcüğü yetkililere hâlâ birkaç numara büyük geliyor. Yalnız barış sözcüğü mü, nedense savaş sözcüğü de. Terörle ve teröristle mücadele diye geçiştirdiğimiz savaş neyazık ki bu yılbaşı gecesi de sürecek. Televizyonlarda göbekler atılırken, fallar bakılırken, kimilerine göre taa uzaktaki, kimilerine göre bir adım ötedeki silahlar ateşlenecek. lnsanlar yaşamlarını ya da yakınlarım yitirmeyi sürdürecek... Yıllar öncesinin yılbaşı tehriklerinde sağlık, esenlik, başarı dilenirdi, mutluluk dilenirdi. Barış içinde geçecek günler dilemek gerekmezdi. Ama biz nedense son yıllarda hep yeni yıl için harış ve mutluluklar dileğiyle gönderiyoruz yeni yıl kartlarımızı. Bütün okutianmızın ve yazarlarımızın yeni yılını kutluyor, 199S 'in burışı getirmesini diliyoruz. Ipek Çahşlar CUMHURİYET DERGİ İMTİYA7 P.AHİRİ RFRİN NAnl | RASAN VF YAYAN YENİ ÛUN HABER AJANSI BASlN VE YAYINCILIK A.Ş. • GENEL YAYIN YÖNETMENİ: ORHAN ERİNÇ • GENEL YAYIN KOORDİNATÖRU: HİKMET ÇETİNKAYA • YAZIİŞLERİ MUDURLERİ: DİNÇ TAYANÇ, İBRAHİM YILDIZ • SORUMLU MUDÜR: FİKRET İLKİZ • YAYIN YÖNETMENİ: İPEK ÇALIŞLAR • GÖRSEL YÖNETMEN: AYNUR ÇOLAK • REKLAM: MEDYA C KAPAK ÇİZİMİ: TAN ORAL