Katalog

2HAZİRAN 1W6. SAYI 532 Camden, New Jersey. hışatlığt evlerdcn biri. Uzun yıllar burada evsizler barındı. Selfl Sing)Çevircn McmctFuat] Yine "Çimen Yapraklan"nda şöy le diyorduNVhitman: "Ben Vücudun sairiyim, ben Ruhun şairiyim,/Cennetintatlarıbenimle,cehennemin acilarıbenimle,/Tatlarıkendimeaşılıyor,çoğaltıyorum,acılanyenibirdilcçevıriyorum. Ben erkcklerin olduğu kadar, kadınların da şairiyim,/Kadın olmak da, erkek olmak kadar büyüktürdiyorum,/ Insanların anasındandahabüyükbırş.eyolamazdıyorunı. (...)[KendiŞarkim(SongofMyself)Çeviren Memet Fuat] 140yılöncesinin Amerika'sındaonundediklerini pekanlayanolmamıştı. Amaopes ctmcdi. lnatçıydı. Üstclik kcndinedegüvenıyordu. Kimseler onun s,ıirıni elesiırmeye değerbulmayıncabuişideoüstlendi.Gazetelerekcndihakkında'nihayet Amerikaozanına kavuştu' ; 'büyük bir fılozof belki de büyük birşairtanıyoruz' gibi imzasızeleştiriIeryazdı.HıçtanımadığıEmerson'aşiirlerinigönderdi. Aslındabıryanıtdabeklemiyordu. Dönemin enönemli Amerikanşairi Emersonclanonabıryanıtgclecekti."Dahiyane" diyecekti, Emerson onun şiirler için...Ve şöyle devam edecekti. "Amerika'nınürettiğienolağanüstüaklın vebilgeliğinenolağanüstükıtabı... Emsalsiz şekilde iyi söylenmiş emsalsiz şeyler buldum. Sizi büyük bir kariycrin ba•>ındaselamlıyorum..." toplumların ancak yüzde 1 'i şiır okurmuş. Zira insanlar diğer uğraşıları daha yararlı bulmuşlar ve şi iri boş vakitlerı değerlendırmck aracı olarak görmüsjler. Oysa yapılan araştırmalarşiirletanışaninsanlarınkendılerini tanıma, dünyalarını zenginleştirme, çevrelerinde sıradan gördüklerinin sıradışı özelliklerini farkettiklerini gösteriyor. Özgür düşünür, yurtsever, bedenin kutsallığını ve beden arzularının şiirselliğini savunan bir devrimci. İnsanların eşitliğine inanan bir şair: Walt NVhitman... Şiirleri yaşamından bir asır sonra bile hâlâ güncel hâlâ çarpıcı. Hayal arkaday Peter Doyle ile... (1869) Savaşveşair 1862'dekardeşininsavaştayaralanmasiile gönüllü olarak hastanelerdc çalıştı Walt Whıtman. Savaı>ın acılarını böylesine yakından ya^anıak onuyıprattı. 1873'tehenüz53 yaşında ıken üst üste geçirdıği krizler ile yürümezorluğuçekmeyebaşladı. Ama Whitmandoğatutkusuveinancınıkanıtlarcasma tedavi ıçmdeçamurbanyolarınıseçtı.Sanki, "çok bunaldiğınızda iij, politika, eğlence, aşk artık doy urucu olamazsa geriye doğa kal ır" demesigıbi. Yaşam boyu yazdığı ijiırler ona pek para ka7andırmadı.Kitabınazsatmasınaragmen eleştirilerden ve sansürden kurtulamadı. Özellikle de cinsellikle ilgili yazdıklan... Mıkelanj'm veMarkTwain'ina!>klannımeraketmeyen insanlar Whıtman'ın cinselliğıne alışılmadık bir ılgi gösterdiler. Çünkü o aykırı aşklardan da söz edıyordu. "Çimen Yapraklan"nda Calamus başlığını taşıyan bölümde, bir erkeğe ıstekle bakmaktan onu aramaktan dadem vuruyordu. Yıllar sonra kaleme alınan biyografılerınde dc Walt VVhıtman'ın 1865'in fırtınalı birgecesinde Washington D.C.'de, bir tramvayın ıçinde 18 yaşındaki kondüktör Peter Doy le 'a as. ık olduguya7ilacaktı. 40 bin dolar O günlerin Amerikalısının elinin tersiyle ittiği "Çimen Yapraklan"nm ılkba.skısı s.uanda40bın dolarcdiyor. Çünkü, 795 adet basılan bu kitaptan I5ü'sı ancak hâlâ duruyor, VVhitman' ı anlamak veya yakalamak için en iyi yöntemin şiirlerini yüksek sesle okuınak oldugunu söylüyorJosephBrodsky. 1987 clc Nobcl Ldebiyat Ödülü sahıbi Brodsky'ye göre "şiir zaten yüksek sesle okunmak icindir, o zaman sözlcr sizi yakalar ve bağlar. Sadcce içeriğini değil, sözcüklenn sesahengini de izlersinız. Kendi kendinize konuşuyorolsanızbilescslendirilen sözcük kadar etkili bıı ş,ey yoktur." Şiirin temasının ılgi çekmesi beklenir, oysa şiir her yerde bulamadıklarınızı sizc sunar; anlık telaşlarınızdan armmakta.birkıvılcımyakalamakta veya bir kesitte, duyguda öyküdc daha yoğunlaşmakgibi. Brodsky bir diğer noktaya daha dikkat çekıyor. Tarıh boyunea Ahlaksız! Whitman'ın şiirleri ahlaksızdamgasıdayiyccckti. "Kirli"diyeceklerdi. Ünlükadın şair, Emily Dickenson NVhıtman 'dan söz ederken, "kitabını okumadım ama bana ahlaksız olduğunusöyledıler"diyeyazacaktıbır arkadasına.... Sansürtartışmalarıonunaydın kcsimlcrdcgördüğü ilgiyı arttırdı. 'Hazine Adasf piyasaya çıktığı günlerde, yazarı Robert Louis Stevenson, Whitman'ınsiirlcrinindünyasını altüsl ettiğini söyleyeccktı. Bedenen çökmcsine rağmen aklını ve iyimserliğinı hiç yitırmedı Whıtman. "Sadecc size hayran olan veya size ş,efkat gösterenlerdenmietkilendinizyoksa si/i dışlayanlarla size karşı olanlar mı daha önemli şeyleröğ "Çimen Yapraklan"nın ilk basımı arkaplanda. Öndekiikifolograf ise Walt Whitman... rettiV'diye soruyordu. Onun için "en güzel şarkılar,enkuvvctlişarkılardahasöylenmemişolanlar"dı. Ancak o da yaşadığı dönemin insanıydı. Tiim eşitlikçi fikirlerine karşın kölclikten azadedilenlerınyurttaşlıkhaklarınatamanlamıylasahipolmalarınıkabullenemiyordu. Insanları yönlendiren esas etkenin onların beyin yapılan olduğuna inanıyordu VVhitman. 72 yaşında öldüğünde (1892) beyni Philadelphia'dabiraraştırmaensitüsüncincelenmek üzcrc göndcrildi. Onu özel yapan şeyin ne oldugunu araştıracaktı bılım adamları. İlk yapılan ealışmalardabeyninınbaşka insanların beyninden daha küçük olduğu ortayaçıktı.Labarotuvarçalışmalarısırasında asistanlardanbiri VVhitman'ınbcyninielinden düşürdü. Vc işe yaramaz bir hale geldiğı içinçöpcatıldı. Şiirleri yaşadığı süre içindepek anlasıla madı ama o "gercek sınav yüzyıl sonra" di yerek ümidi gclecektc gördü. Ve yüzyıl geçti.GerçektendeWhıtmangüçlükişilik,unutulanların dostu, eşıtlik savunucusu, doğa aşığıözelliklcriileolağanüstüetkıleyici.Nitekim, Walt NVhitman uzmanı Sorbon Üniversitesi'nde Prof. Roger Assclincandiyor ki,"BugünöğrencilerWhitman'daeksıklığiniduyduklarınıokuyabilmemetarorunadüşüyorlar. Kadıneşitliği. Seksözgürlüğü. Ifadeözgürlüğü"^ Derleyen: GA YE KÖSEOĞL V