Katalog

CUMHURlYET DERG Marguerite Duras 82 yaşında hayata gözlerini yumdu. Özellikle "Sevgili" adh kitabıyla ve "Hiroşima Sevgilim" filmiyle dünyada büyük yankı uyandırdı. Mitterrand'la omuz omuza Fransız direniş hareketinde ve Komünist Parti'de de yer alarak yazar kimliğinin yanında politik kimliğini de • belirledi. 50'yi aşkın kitabı, 19 senaryosu var. Son kitabının adı "Hepsi Bu" idi. çocuğuydu. Vietnamlılar,binbirtürlühast; lıktan (özellikle kolcravcdizanteri)veaçlık tankınlıyordu.Etrafındakibusefalettentik sinen Madam Donnadieu'nün evinde ht türlü ilaç mevcuttu. Kütüphaneleri yoktı ama450sayfalıkbir"Ev Doktoru"ansiklc pedilerivardı. Babası öldükten ve büyük ağabeyi Pierr Fransa'ya döndükten sonra, Marguerite oı tanca kardeşi Paul 'e çok bağlandı. Günlerir çoğunluklaPaul'legeçiriyordu. Kardeşiiçi "benim en değerli hazinem" diyordu. Duras çocukluğunu bu şartlar altında ge çirdi. Onbir yaşına geldiğinde karar vermiş ti: "Bir gün yazacağım". Onbeş yaşında banliyöden Saygon'u merkezine taşındılar. llk aşk ve ilk sevgiliv burada tanıdı. Her gün köprüye gidip etral seyrederken. Birgünönündesiyahbirlimu zin durdu ve Duras, ileride"Sevgili" kitabın dabahsedeceğiÇinliaşığıylatanıştı. 1932 yıhnda üniversite okumak üzer Fransa'yagitti. Üniversitedebabasının izin den giderek matematik okudu. Ama ardın dan matematik diplomasını bir daha hıç kul lanmamak üzere rafa kaldırarak, hukuk mas ter'ı yaptı. Bu sırada Robert Antelme'le ta nıştı ve evlendi. Bir yandan da yazmaya baş lamıştı. "L'Empire Français"( Fransız Impa ratorluğu) adh sömürgelerle ilgili birkitaı yazdı ama Gallimard kitabı geri çevirdi. Ar dından gönderdiği iki elyazması daha kabu edılmedi.l942'de ilk çocuğuölüolarakdün yaya geldi. Bu acı Duras'yı yeni bir aşkıı arayışınayöneltti. Dionys Mascolo'ylasev gilioldu. BirsüreRobertMargueriteveDı onys üçlüolarak yaşadılar. Ama Duras'nıı Dionys'ten birbebeği olunca üçlü dağı ldı. Kitap baMİmalı, yoksa... Ikıncı Dünya Sava^ı ba^lamıştı. 1943'tı Fransız direniş hareketlerine katıldı. Burad. François Mitterrand'la aralanndaömürbo yu sürecek birdostluk ba^ladı. Duras reddedilen üç kitabın ardından inat ladördüncüsünüyazdı. Buseferdevreye ko cası Robert Antelme girdi, yayınevlerini do laşarak: "Bakın kitabını basmazsanız intiha edecek. Ona bir yazar olduğunu söy lemcz seniz kendini öldürecek. Işte bu kadar" dedi Bunun üzerine kitap basıldı (Les Impu dents). Fazlailgıuyandırmadıveikincibas kısı yapılmadı. Ama RaymondQueneau, bı genç yetenegi hemen farketmişti. Çok geçmeden Say gon 'daki erkek kardeş Paul'ün ölümhaberi geldi. Duras yıkılmıştı Ogünekadarküçükkardeşininölümlüola bileceğini hiç aklına getirmemişti. Önce ba bası, sonra ilk çocuğu, şimdi de Paul ölmüş tü.Buacı ona çok ağır geldi. O sırada ikinc kitabı La Vie Tranquille (Durgun Hayat üzerinde çalışıyordu. Bu kitap tamameı üzüntüsünündışavurumuoldu. 1944'te kitabın yayımlanışıylaRaymonc Oueneau, Duras'yı ziyaretederek,"yazma ya devam etmesini" öğütledi. Asııiık kalemin ucu kır1 d ı 1 Y ZEYNEP BAYRAMOĞLU aşamı boyunca kalemini elinden bırakmayan Duras, 1995 Kasım ayında yayımlanan C'est Tout (Hepsi Bu)adlıkitabındakendisini çok geçmeden ölümün kıskı vrak yakalayacağını sanki biliyordu: "... Yann Andr6a: Cennete inanıyormusunuz? Marguerite Duras: Hayır. Y.A.:Öyleyseölümden sonra bizdengeriyenekalıyor? M.D.: Hiçbirşcy. Yaşayanlannölüyeilişkin birkaç küçük hatıra anımsaması ve yüzlerindehafifbirgülümsemebelirmesi. Y.A.:Sizikimhatırlayacak? M.D.:Gençokuyuculanm,öğrenciler..." Duras, 1914 yılının Nisan ayında Vietnam'da, Saygon'unbirbanliyösündedünyayageldi. Annesi, iki erkekçocuğunarkasından doğan Marguerite'i, fizik olarak Vıetnamlı çocuklardan ayırt edilemediği için uzunsüre "küçük zavallım"diyeçağırdı. Ailesi bu sömürgc topraklanna büyük umullarla gelmişti: Fransız kültürünü bu vahşilere aşılamak ve zengin olmak. Babası Emile Donnadieu matematik, annesi ilkokul öğretrheniydi. Ancak tanrı Marguerite'e mutlubirçocuklukarmağanetmemişti. Çok geçmeden babası dizanteriye yakalandı ve tedavi olmak üzereailesini Vietnam'dabırakarak Fransa'ya döndü. Dordogne bölgesineyerleşerek, dahasonra Marguerite'inyazarlık soyadı olarak seçeceği, Duras kasabasındailerideailesiylebirlikteoturmaküzere birevaldı. Marie,kocasınınbirdahaaslageridönmeyeceğini biliyordu ve dulluğunu ilan etmişti bile. Emile Donnadieu üçyıl sonra Fransa'da hayata gözlerini yumdu. Marguerite o sırada yediyaşındaydı. Annesi artık hayattan bezmişti. Mücevherlerini takmıyor, saçını basit bir biçimde lastikletoplayıveriyor.giyiminedikkatetmiyordu. Yüzünde derin bir act ve umutsuzluk ifadesi vardı. ilkokul öğretmeni maaşı 4 kişilik aileyi geçindirmeye yetmiyordu. Çaresizliktençocuklarınıyarıçıplakdoğayabırakmıştı. Ormanlarda aylak aylak geziyor, nehirlerdeyıkanıyorlardı. Victnamlı çocuklarla oynuyor, onlann dilini konuşuyor, garip bir biçimde fizik olarak da onlara benziyorlardı. Madam Donnadieu'nün çocuklarınasürekli olarak "farklı" olduklarını anlatmaya çalışması bir işeyaramıyordu.Onları Fransız yemekleri yemeğe zorluyordu. Et yemelerini istiyordu. Amaçocuklarinatçrydı.her seferindeetleri kusuyorlardı. Onlara pirinçten başka bir şey yedirmek mümkün değildi. Savaşyılları... Aynı yıl Gestapo, Robert Antelme'inevini bastı. Antelme ve kızkardeşi toplam; kampına götürüldü. Duras yeniden yıkı lmıştı. lnsanlannacımasızcakatledildiği bir dünyada "yazmaktan utanıyorum" dedi vt 195O'ye kadar elini kağıda kaleme sürmedi Derhal Antelme'i kurtarmak için herkesı seferber etti. Ancak Robert'tin akıbetine dairhiçbirizbulunamadı.25 Ağustos 1944'tc Nazi'lerParis'iterketti. Duras, Almanlar'ın hepsinden nefret ediyordu, onlara "ruh hastasıkatiller" diyordu. Bukinvenefretle'44 sonbahannda Komünist Parti'yeyazıldı.Nc partinin politikasını biliyordu, ne de Marx'ı yadaHegel'iokumuştu. Parti'yeyazılmasının tek nedeni Almanlara karşı duyduğu büyük "nefret "ti. Aynı zamanda Mitterrand'ıneditörlüğünü yaptığı, partinin gazetesi Libres'de (Özgür gazete)deçalışmayabaşladı. Nisan 45'tehâlâ Antelme'den haber yoktu. Marguerite artık iyiden iyiye onun öldüğüne, çoktan Al Sizl pis küçük yerliler! Çocukları Madam Donnadieu'yüçıldırtıyordu. Anneleri siesta yaparken, bundan yararlanarak, hemen hastalıklı meyveleri toplamak için ağaçlara tırmanıyorlardı. Anneleri arkalarından: "Sizi pis küçük yerliler!" diyebağınyordu. Yinedeyılmadan:"Unutmayın siz Fransızsınız, Vietnamlı çocuklarla oynamamalısınız,ayakkabıgiymelisiniz,et ve patates kızartması yemelisiniz!" deyip duruyordu ama çabalan boşunaydı. Marguerite, annesinin bu sözlerine hiç kulak asmıyordu. Fransızca haricinde Fransa'ya dair hiçbir şey bilmiyordu ve kendini "beyaz ırka" yabancı hissediyordu. O, bu tropikal ülkenin, hastalıklann, acının, sefaletin