Katalog

18ŞUBAT 1996. SAYI 517 13 Express'ebindim. Göktürk "Bütün okurlann aktifolarak sahipolduğubirgazete hedeflcmiştik, kendisini başta çizilen çereeve içinde gören, herkesin takılabileceği. Oy le de oldu" diyor. Zaten artık künyedc.hcr sayıda değişerek,"Bu Sayının Mürettabati"diyeyayınlanıyor. Pekibu kollektifürün, meta olarak piyasaya çıktıktan sonra, ortaya çıkan artı değer nasıl paylaşılacaktı? . Göktürk hemen bir prcnsibi belirtiyor:"Herkesinkatkısmagöre,herkesinihtiyacına göre pay alması". Bugün de o sayıda YaySat'tan gelengelirduvaraasılıyor,sayının maliyetive zorunlugidcrve borç taksitleri düşüldükten sonra kalan cüzi para, ekseriya dahili mürettebat arasındakatkı ve ihtiyaç prensibi doğrultusundaülcşjliyor. Harici mürettebat ise genel liklc bir ücret talep etmiyor. Mürettebat gcncllikle başka bir işte de çalışarak karnını doy uruyor. Bu da gazeteye verilenmesaininsınırlanması olarak tczahüredıyor. Peki ortaya çıkan ürün, Express mürettabatınıtatmincdiyormu?Göktürk"Yapılmak istenen olarak evet, yapılan olarak hayır" diyor veaçıklıyor"Hiçbirsayı tam olarak ıçimize sinmedi. Yapmak istenilenle yapılan arasındakimesafebirtürlügiderilemedi.giderilemiyor. Bunun birincil scbcbi para. Tanıtımdayapılamıyor. Içerikilanı veremediğimiz için insanların Express'ten habcrı olmuyor. Budadoğal olarak tirajı etkiliyor. Yinebunabağlıbaijkaşeylerde var. Meselaelimizde ikisi tam, ikisi toplama dört bilgisayar var. Oturup rahatça,demlendircdemlendire yazamıyorvb." Habercilik, baştan beri Express'in en zayıf yanı. "Haber pahalı bir s.ey. Ulaşımı, fotoğrafı ve diğer giderleriyle Express için çok pahalı . Evet haber tarafımızzayıf..." Peki bu zaaflaraokuyucunun tepkisi nasıl? "Express'çileraksaklıklarıhoşgörüylckarşılıyor. Çünkü burda paylaşılan bir varolus, tarzı, bir dünya var. Tabii hcpsinin bireysel . eleştiri hakkı saklı kalarak..." l'ötoğraj çekmeğe gittiğimiz gün txpress çaltşanlartndan bulabildiklerimiz... öndeki kıdemli mürettebattan Yiicel Göktürk. alır. Bireyinsan'ınötesindekibuüstkimlik köşeleri,sonuçtabircinsayrımcılığıngöstergeleridir. O zaman, pekala Kürtler, Çingeneler, Tinerciler, Aydınlar, Vansporlular, Arabeskseverler, Ermeniler, Cerrahiler, Erzincanlılar, "Dünyayı Kurtaran Adam" fanlan, cv kadınlan vd. de kendi üst kimlik köşelerinitalepedebilirlervebupolitikaiçindehaklı da olurlar. Kıdemli mürettebat Yücel Göktürk, bu eleştirimizi hakli buluyor, "Ama baskı altındaki grupların seslcrini duyurabilecekleri biryere ihtiyaçları var"diye ekliyor. Feministlerkcndi üst kimlik yayınlan Pazartesi'yi çıkarmayabaşlayınca, Kaburga Kemiği'nin Express serüveni de noktalanır. Kobraise36.sayıdayeriniçokfarklıbirsöylemdeki "Kelebek"ebırakır. Express yola ilk çıktığından beri sanatla, özelliklecdcbiyatlahaylihaşırneşirdir. Müziktc ilk sayılarda fazla rockcr bir portre çizer, bir dönem ise ziyadesiyle pop'a düşer. Bülent Ersoy ve Müslüm Gürses'in işgal ettikleri sayfa sayısı ise hayli haklı olarak bir çok Express'çiyi kızdırır. Kcza Mirkelam, Cartelvb.nin,söylemdcfarklılıkolsada,tıpkı sermaye medyası gibi Express'i işgal etmesi de. Önce Sevin Okyay' ın, sonra "SincmaGünleri"nde FatihÖzgüvcn'in film eleştirileri, türün farklı özellikteki iy i örneklerini oluştururlar. özgür Uçkan eleştiride en çok para dönen ve dolayisıyla en sahtekar alan plastiksanatlaraalternatifbakışıgctirir. Express, statükocu tiyatronun yoketmeye çalıştığı genç tiyatronun yanında'Tarlabaşı Tyatrosu"manifcstosu'nuçekervb... Amabaşta da belirttiğimiz gibi Expressen çok edebiyatla hasırnesirdir. Çok kez, sayının haleti ruhiyesinegöremeramınıcdcbiyatescrlerindcn alıntılarlaanlatır. Ece Ayhan, Nazım Hikmct, Passolini, Ccmal Süreya, Ahmet Arif,Turgut Uyar,Tanpınar, Rimbaud, Mustafa Irgat, Valery,Orhan Veli,Neruda, EnverGökçe.Can Yücel, Leonard Cohcn, Fikret Kızılok, Leo Ferre şiirleri pekçok kejz Express" in meramınatcrcüman olurlar. Arkakapakiseherdaimedebiyatladirsck temasındadır; kimi kez birkaç dizc, kimi kez kısa bir alıntı kimi zaman sıcak sıcak, kimi zaman anmamahiyctindckimlerbinmediki Exprcss'inarkakapağına: MahirÇayan, DidarŞcnsoy, Erkan Yücel, TezerÖzlü, Marlon Brando, faili meçhullerin simge ismi Hasan Ocak, Lorca, Mustafa Irgat, Rolling Stones, Ilüseyin Cevahir, Sevgi Soysal, Brell, Can Yücel, Yaman Okay, Kurt Cobain.MetinGöktepe... Express baştan itibaren,ilksayıdabelirtilen ilkcler çerçevesinde kolektif bir dergi olur. Yazı, haber, fotoğraf, çizim, yazı dizme, sayfa çizme, matbaaya götürme vb. yollardan kolektif bir iiriin. Elini kolunu sallaya sallaya gelenbirokur, birbilgisayannbaşınageçip dahili mürettebat olarak çalışmaya başlayabilir,birgünçekipgidebilir,başkabirgüngeridönebilir. Express'lc ilk sayısında tanışmıştık da, fazla sosyal bir adam olmadığım için makamındapardonmekanındaziyarctinegitmem hayli geçoldu. TekbacağıalçılıExpresskedisiSamimeskibirkoltuktakestiyordu. BuaradabelirtelimKxprcssüçüncüevinctaşındı.Tarlabaşı Bulvarı'ndaTatlıses Lahmacuncu'nun üstündcoturuyorartik. 27. sayıdaçıkan "Kendi Kuyruğunu Yutan Yılan" yazımla ben de İlk sayı 12.750 adet satar Express'in ilk sayısı 12.750 adet satar. Tabii, ilk sayı hiç bir zaman gösterge değildir. Sonraki sayılar yaklaşık bin oynamayla, 8.5009.500 arasında değişir. 6. sayıdan sonra ise ciddi birdüşüşyaşanır, tiraj patdiye 4 bininaltınadüşer. Ncolmuşturbumelunaltıncı sayıda? Yerel seçimlcrin hcmcn öncesi kurucu mürettabattan Sinan Hıncal, 1,5 sayfalık "Benim Oyum Refaha" diye bir yazı yazar, yazının hemen altında gene kurucu mürettabata Güventürk Görgülü tckzip mahiyetinde yarım sayfalık "Oyumu Denize Atanm Daha lyi" diye bir yazı kaleme alır ama olan olmuştur bir kere. Söz konusu yazı birçok Express'çiyi küstürür. Tiraj ciddi biçimdc düşünce ve "Benim oyumRefah'a"başlıklıyazıylabaşlayantatsızlık tırmanınca, canı gönülden ya da kerhen Express'e binmiş ilk mürettebattan bir bölümü kendi istekleriyle Express'ten inerIer. Ama, Express biryığın borç ve yoğun bakımlıkkomahalindebirtirajlayolunadevam cdcr.Zamanlaborçlannbüyükkısmıtemizlenir, tiraj bir miktar artar ve Exprcss kendisini bekleyen irili ufaklı bir yığın yeni tüneli göze alarak açık havaya çıkar... Express'inbirözelliğidebirey olarak kişilerlebiralıpveremediğininolmaması.Tavır alınan tüzel kimlikler ve sözel veya fiili eylemlerdir. Mescla Sinan Hıncal," Vildan Kutlular'ın Ardından Kimse Intikam Alamaz" diye bir yazı gönderir ve 88. sayıda Exprcss'tc basılır. Yazdığı makaleler üç kez Exp ress'te haftanın yazısı olan Ahmet Altan, 90. Arka kapakta çıkanlar arasında kimleryok ki! Mahir Çayan, Onat Kullar, Hüseyin Cevahir, Kurt Cobain, Metin Göktepe.... sayıda Yeni Yüzyıl'da yazdığı "tîlveda Işçiler" makalesiyle Express'in derin teessüflerine maruzkalır ama bir sonraki sayıda yine Yeni Yüzyıl'da yazdığı "Gökyüzü Biraz Daha Uzaklaştı" başlıklı makalesi bir kez daha haftanın yazısı olur. 40 sayfa ve 15 bin lira fiyatla piyasaya çıkan Express, 4. sayısında 32 sayfaya düşer, 20. sayıda ise 24 sayfaya, bir süre 2428 sayfa arasında gidip gelir. Bir ara sayfa sayısı ve kağıt kal itcsi göz önünc alındığında piya * •