Katalog

12 CUMHURlYETDERGİ Güventürk Görgülü, Tuncay Gürhan, Sinan Hıncal, CanHayri Kozanoğlu, Abdürrahım Soğan vardır. Daha sonra Murathan Mungan'labaşlayarak, kimisi istikrarlı, kimisi kısa soluklu, kimisi karabatak mısali pek çok mürettabat iner, biner Express'e: Enis Batur'dan, Aziz Nesin'c, Ayşe Şasa'dan, Hüsrev Hatemi'ye, Can Dündar'dan Tcherina'ya.,bendenizden 72. sayıya" 'Sosyal Patlama'nın Ta Kendisi"ni yazan katledilen gazeteci Metın Göktepe'ye... İlk sayıyı kimileri hafiften Sokak'abenzetir. Fazlacabirbenzerlikyokturaslında. Yoksul gazete kokusuysa hayli fazladır. Ki pek çok sıkı yazıya, ilkesinden büy ük ölçüde tavız vermemesine rağmen bu koku az biraz hepkalmıştır. Hiçbiryayıngrubutarafından yayımlanmamaktavedesteklenmemekteolduğunuözelliklebelirten Express, ilk sayıdan itibaren sermaye gazetecilerini ve gazetelerini de yeri geldikçe, sık sık benzetir. Express'inağzınabibersürdüğü gazetecileri arasında ilk aklımızagelenler:Ertuğrulözkök, Çetin Altan, Kürşat Başar, Hadi Uluengin, Zülfü Livaneli, SerdarTurgut, Mehmet Barlas, Hıncal Uluç, Doğan Hızlan, Atilla Dorsay, Ayşe Arman, Savaş Ay, Cengiz Çandar, Uğur Dündar, Emin Çölaşan, Yavuz Donat, Gülay Göktürk, Mehmet Ali Birand, Yavuz Gökmen, Fatih Altaylı... ve Doğu Perinçek. tki Macintosh, bir hevesten öte Express ikinci yılını tamamladı. Herhangi bir sermaye grubuna bağlı olmadan, patronsuzluk ilkesine halel getirmeden yayımlanan derginin ilginç serüveni... SÖZ VERMİYORUZ Havalperestol, mümkünüiste MEHMET ATAK TEMİZ GAZETE YERİYORUZ IfttÛffU rO* MOtMKfc YOH Ş&1 U7K T*nrKAT KnHM vvuuntt M*r* ı n MMUUIUUK OVI flOtM, IMM Express'in l. .vayı.vt 40 sayfa ve 15 bin TL. Vnm BIKttHMIDIK HIO B! aşta"Yürümez. Dağılır. Batar.' Sokak' kadar bile gitmez..." denılen I Express ikinci yaşınıdevirdi. Express'ten ilk 93 sonlannda haberdar olmuştum, kulaktan kulağa dolaşan tam bağımsız, sol tandanslı haftalık bir gazete çıkacağı haberleri ve kimisini pek kızdıran malum el işaretli ilanlarıy la. 29 Ocak 1994'te ilk sayısını aldım bayiden, bazcn hafiflen kızdım, bazen "çok koflaştı" dedim, ama o gün bugündür de alıp duruyorum, hatta pazara sarktığıhaftalarmerakbilcediyorum. Express yapısındankaynaklanan hayli istikrarsız bir gazete. Sıkıbirsayınınakabinden ince hastal ıktan muzdarip bir içcrikle çıkabilıyorkarşımıza. Amabuistikrarsızlığın hoşbirtarafıdavar: Sürpriz. Hiçbeklemediğiniz bir sayı, aklınızın ucundan geçmeyen birisinin,adamakıllısarsanbiryazısıylakarşılaşabiliyorsunuz mesela. Express'in kısa tarihinde bir dolu , niyet olarak iyi de olsa, ürün olarak vasat, kötü yazı var. Buna karşılık gerek söylediği, gerek söyleme şekliylc unutamadıklarımızda: llkaİdımagelenlcrMurathan Mungan'ın "Mavi Boncuklu Kiz" ı, YıldırımTürker'in "O Sıntış"ı, SevinOkyay'ın'Tenezzül Yok.Taviz Asla"sı, Orhan Alkaya'nın"KorkmaYurttaşOı"u... Yolları,cnparlakdönemindeNokta'dakesişcn birgrup ınsan, Nokta'nın Türkiye'nin gerçekgündcmindcn kopuptiraj kaybettiği ve Nokta içinde hcrkcsin Özal'istleştiği günlcrdc sol kimliklcrinde ısrarlı davranınca, Gelişim (Interpress) grubunun yan dcrgilerinden Ekonomık Panorama'ya sürülürler. Ama burada da uslu durmazlar," Vahşi Kapitalizm", "II. Cumhuriyet", "Kürden Raus" gibi kapaklaryapıp, gerçek gündemi yakalayınca, durumdan hoşnut kalmayan sahiplcr dergiyiaylığaçevirir.yanilâvcdcrleraslında. Onlardaistifalarınvvcrir. Milliyet grububu yaramazçocuklara, kendiçizgilerindeciddi bir ekonomipol itıka dergisi çıkarmalan teklifindcbulunur. Kabulederler, EPçıkar.Onsekızsayısürcr, Uzan'larınkapakolduğusayıdaisepatırtı kopar. EP kadrosudatopluca istıfa cder. tştc bu istifa, tam da zurnanın zırt dedıği yerdır, çünkü bundan sonraki süreç bizeExpress'igctirır. Kimisi bu tatsız serüvenin artığı, kımısi sıfirdan başlayan bir grup gazetcci, herhangi bi r.sermaye grubıı içinde 'haysiyetligazetecilik' yapılaınayacağına lyiden lyiyc inandıklanndan, yü/dc 100 bagımsız birdergi çıkarmak üzerc kollaı ı sı varlar. Ama ne büro, ne muhabir, ne makme, ne de bunları oluşturacakscrmayclerı vardır. Bıraz"kcrvanyoldadüzclir", bıraz"yokluktanvarolınak"hesabıişcgırışirlcr. Aynldıkları Babı Tellı gazetclerinden aldıklan tazrfîtTTatlar, ıçlerinden birinin evini satmasıylaeldeedileıı200küsurmılyon,ailelerdentırtıklananlar, Lsbank'tanalınantükctici kredısi vcbırkacdostun"paranı/olduğunda geri ödersıniz" dıyc verdikleri vc zanıanla hıbeye dönüs,cn paralar üstüstc konur, Sırasclvilerdebirbürotutulurvestartverilir. Express'e koltuk çıkanlardan birisi de IIhan Selçuk'tur, onun ricasiyla ilk üç sayının ilanları Cumhuriyet'te ücretsiz çıkar. Ama Selçuk, Express'in ilkmürettebatınabirde uyarıda bulunur: "Çocuklar, hayattaki en kötü şey, insanın kapısinı aynı anda mali polis vesiyasipolisinçalmasıdır". Nitekim pekde haksızçıkmaz; Expressbugün 7 DGM davası ve bir y ığın temizlenememiş senet ve borçlaboğuşupdurmakta. Diğerbirbüyükdestek deLeman'dangelir, Express'intanıtımı, ücretsiz olarak Leman'ınsayfalanndayapıhr. Buarada, bırçırpıdabütün Islanbul'u Express afişleriyle donatan Toplumsal Araştırmalar Kültür vc Sanat için Vakıf'ın afişçi çocuklarını unutmayalım... Albay'dan herkese , hk Marx'ın köşeai İlk sayıdan bugüne kadar gelen (kimi zaman izin kullansa da) bir köşe ise Marx'ın yazılarındakı, o güne doğrudan sözü olan parçalardanoluşan"BenSöylemiştim"dir.Zaman zaman da Marx' ın yerini "Ben de Söylemiştim" köşcsinde Engels veya Bakunin alırlar. Aynı bağlamda, süreç içinde 1. Küçükömer, Kafka, Foucault, Roland Barthes, Gramsci, Salman Rüşdü, YılmazGüney, Çetin Altan, Mustafa Irgat, A. Dumas, L. Cohen deeskıyazılarıylabinerlerExpress'e. Bugüne kadar gelen DeryaSayın'ınçizgi kuşağı "Derya Kuzulan", daha sonra Kobra'ya eklemlenen Yaşar Mordere'nin "Kasımpaşa'lı Reşad"ı, sonuçta akım derken başkabirşcy demeyanlışlığınadüşen, "Oynak Kobra" ve "Alakarga Burcu" ilk süreklilerolarakdikkatçckiyor. Sonradan 'oynak' lığını yitircn Kobra, alttan alta ycni modacntel'izmledalgageçerek,magandazihniyetinin ve söylemimn parodısı olarak tasarlanır amagidişathiçdeöylcolmaz. Kobra sıksık eleştirdiği söyleme kendisidüşerve epeytepkitoplar. 23.sayıdafeministköşe"Kaburga Kcmiği"ningazeteyeeklemlenmesıyle Kobra ilefeministler arasında okurlaragına getirtenpolemiklerbaşlar. Aslında, KaburgaKemiği'yle başlayan, 66. sayıda eklemlenen "GayLezbiyen", gibi üstkimlik köşeleri dahili ve harici Express'çilerdcn hayli elcştiri meK "Temiz gazete veriyoruz" 48 sayfaolarak düşünülen ilk sayı,40 sayfa olarak 15 bin liradan piyasaya çıkar. Kapakta bir slogan vardır: "Söz Vermiyoruz, Temiz Gazete Veriyoruz". Ama Hxpress ıçin asıl tanımlayıcı ve herdaim kalıcı olan kücük slogan olur: "Sahibinin sesi deği I, kendi sesi". İlk sayıdakendilcrini"Patronuyok,holdingi yok, şefi yok, tarikatı yok! llkesi var, haysiyeti var, meslck ahlâkı var. Sırtında yumurta küfesi yok, sorumluluk duygusu var! Özgürlüğü var! Basında devrım var!" diye tanımlarlar. Daha sonra hep edebiyatla haşır ncşirolacak arka kapakta ise, k ızı I bir"X" ve UrsulaK. LeGuin'in"Mülksüzler"kıtabından şu alıntı vardır: "Devrimı satın alamazsınız. Devrim i yapamazsınız. Devrim olabilirsiniz ancak. Devrim ya ruhunuzdadır ya da hiçbiryerde". Gazeteyiçıkarabilmek için bir şirketkurmaları gcrekir. Ama fason birşirket. Gereken Albay Özden 'le ilgili sayının kapağu 500 bin TL sermaye vc 5 kişi olduğu için, cn rahat ıkametgâh senedi vc nüfus sureti getirebılecek 5 kişi şırketin kuruculan vegazetenin sözdesahıplcri olurlar. Mesela kuruculardan, Mehmct Sönmez'i bir daha kimse görmez bılc. Tabii şirketebirde isim gerekir. Osırada camdan bakarak aklından " Nefesimiz yettiğı yere kadar gider" düşüncclerini geçiren Yüccl Göktürk "Ncfesolsun"der, Nefesolur. llksayınınkünycsınde"tmtıyazhakkıNcfcs Yayıncılık AŞ adına Yücel Göktürk, Sorumlu Yazı Işleri MüdürüCengiz Erdinç"yazar. Künyedcki diğer ısimler arasında ise lrfan Akgündüz, AydınBclgin Demirer, Tanıl Bora, Kemal Can, Nuh Köklü, Ersun Erdinç, YURTTAŞIHl ÖLDURME HAKKl Ekspress 'in iiçiincü mekanı Tarlabaşı Bulvarı, Tatlıses Lahmacun 'un iislü. Derginin ilginç kapaklarından seçmeler....