Katalog

13 EKİM 19%. SAYI551 olmalanyla ilgileniyor. Koopcgördünı bııdururndan. Sonıınralif Amerika'sina zorla girda 1 istcnıdcn, (' I A' y ı da çı kar N. MAILER mek.üstlerctırmanmak.nüfuz dım..." Norman Mailer sahibi güçlü erkekler gibi ber"C^ıplak ve Olü", Mailer'in 1923'tedoğdu. 28 kitap yazdı; 4 kitabı batbirer birey olmak istiyorlar." ilk ronıanıydı. Bunu yayımlafilm oldu. 6 kez Ülkesindeki "libcral akadedığında 25 yaşındaydı. Yıl, evlendi. 1960'ta misyenlerle'arası iyideğil.TV 1948 idi. O andan itibaren, karısını bıçakla söyleşilerine, ne iaf edecegi ABD'nin"nüfuz, iktidar, egeyaraladığı için belli olmadığı için çağrılmıyor. menlik" koridorlarında koşuyargılandı, akıl "Kısacası, memlckette asi yor. Denilebilirki, ABD'yiyöhastanesine yatırıldı. İlk romanı "Çıplak ve kalmadı," diyor, "Fli silahlı netenlcrvconlarla ilgili hcrşcy, ölü"yü 25 gcnç zcnciler var başkaldıran; Mailcr'in "uzmanlık sahasına" yaşındayken yazdı ve birçeşit nîhilistlcr. Hiçbirşeyi giriyor. Yazara görc politik vc derhal ünlendi. düzeltemeyecek kişiler." Nortoplumsal yaşam, baştan sona 1955'de radikal sol man Mailcr için endcğerlişcy, dck "ikiyüzlülük sanatı". eğilimli haftalık dergi Village Voice'u zaman. "Gençliğinde, I lcming"Kcnnedy, kcndini bu ctiketlen çıkaranlar arasındaydı. vvay'ın 'Benim genç yazarları uzak tutmayı başarmış, eşsiz Iki kez Pulitzer ödülü okuyacak zamanım yok,' debir insandı," diyor; Lyndon kazandı. mesinc çok kızmıştım. Şimdi Johnssonda. 'TheGreat Soci1969'daNew York'a ben de aym şeyi söylüyorum. ety' Büyük Toplum kavramıbelediye başkanı Günde bir saat gazete okuyonıogetiıdi.Güya,birrefahtopolmak için adaylığını koydu. Kazansaydı rum. Stendhal dinlcnmek istelumuoluşturulacaktı.Oysabu New York'u, ABD'nin diği zamanlar, yasa kitabı okurda, soğuk savaştan arta kalan 51. eyaleti yapacaktı. muş. (îünümüzde iki çeşit sabirdüşünceşekliydi. Dünyaya natçı var: Bazılarındabiçemve ve özelliklc Ruslar'a, bizim kişilik içiçe: Faulkner, Hemingway,Thomas 'süperbireyci' ve 'aşırı libcral' milletimizdc Mann.Diğerleri ise çeşit çeşit biçemsahibitoplumsal sorumluluk duygusu olduğunu ler. Biçemin, malzemeyi yansıtmasına izin kanıtlayacaktık. Bütün hepsi, çılgınca silahverirler. Bu bakımdan, ama çok daha basit bir lanma sonucu unutuldu gitti. Ortaya, korşekildekendimi.Picasso'yabenzetiyorum. kunç bir bütçe açığı çıktı. Gelcceğimiz çok Sonkitaplarımda,gerçeğedışardanyaklaşbelirsiz;halkaİ!jbulunacak,deniliyor. Güzel mayıyeğledim. Biraz daha yalınolarak.Koama, ncredc, ne zaman?" nunun biçemi oluşturmasma izin verdim." PAZARIN PENCERESINDEN Ölümden korkuyoruz SELÇUK EREZ "Soldadaişyok" NormanMailer,kapitalizmi,"üretimyapmadan, pazarlama yapmakla" elcştiriyor. DemokratParti'yitutuyorama,Clinton'un partiyi sağa kaydırmasını kınıyor. "Halkın yanında yer alan demokratlar olma yerine, daha tutucucumhuriyetçilerolduk. Bir ekonomiksarsıntı.demokrasinin ve politik iklimin fclaketi olabilir, olacaktır. Solda da iş. yok. Politikolarakdoğru ama, yaşamdapek biris.leviolamayanıvır/ıvırlauğras.ıyorlar." Yas.landıkçadeğis,tiğini kabul ediyor, Mailcr. "Amerika'y la birlikte ben de değisjyorum," diyor. Bir gazetcci ona, 73 yaşjnda ya/mak zevkli bir şey mi, diye sorunca yanılıkesin: "Zevklidegil,ağırbirşey. Bclleğimcskisi gibi dcğil artık, ama ilk romanıının başına oturduğunı /amanki gibi encrji dolııyum, dinçim. KİS.İ yaşlandıkça, zevki, islcği azalıyor. 6()'lı yıllarda partilcre gittim, haşhas, içtim. Haşhaşı bırakmak zorunda kaldıın; pahalıya geliyordu. Başladığım kitapları bitircmiyordum; gcceleri kafam iyiyken dünyanın konusu oluşuyordu kafamda, sabahları ise hiçbirini yazacak halimolmuyordu. 7()'liyıllarda nelcrolupbittiğini anlayamaz haldcydim. Nixon tepemize binmişti ve ben, VVatergate'm ne olduğunu bilmiyordum Zaman artık 6O'lı yıllardaki gibiavucumuniçindedeğildi. Bu durumda, daha nesncl hedeflerle ilgilenmeye başladım; örneğin eski Mısır ile. 'Uzaktaki Geceler'i yazdım. Amerika'dan uzaklas.mak zorundaydım." O, şimdiki Amerika'dan da hoşnut dcğil. Amerikan toplumunun 'maco' yanını temsil ettiği ve 'erkcklerin.erkekliklcrini yeniden kazanmaları gerektiği'gibitezlcrsavunduğuiçinonu60'lıyıllardaeles.tiren feministlere biraz hak vermeye başlamış. Ancak, Amerikan feminizmim elcşlirmeyisürdürüyor: "Kadın hareketi, kadınların haklarıyladeğil.nüfuzsahibi Derdimiz alabildiğine uzun yaşamak. Önce büyüden, simyadan medet umardık; şimdi bilimden mucize bekliyoruz. Kaliforniya Üniversitesi'nde, Dr. Michael Ross'un ve arkadaşlarının yaptığı çalışmalar bazı önemli ipuçları veriyor bıze: Dr. Ross, ihtiyarlamayla evrim arasında bir ılişki bulunduğuna inanıyor. Bilindiği gibi, Evrim Teorisi'ne göre tüm yaratıklarda görülen farkhlıklardan, doğa koşullarına en iyi uyum sağlayanlar (mesela atlarda daha iyi koşmak, zürafaalarda daha uzun boyunlu olmak) bunlara sahip olmayanlar giderek azaldığından yavaşça yaygınlaşır ve o türün üyelerinin görüntulerinin vb. yüzyıllar içinde değişmesine yol açar. Dr. Ross'a göre, evrimi sağlayan "doğal secim" kuralları, sadece üreme çağında yürürlüktedir, o evrede başarıya ya da başarısızlığa neden olurlar; ama eşleşip çoğalacağı yaşı aşan kişinin yaşamının uzunluğu ya da kısalığı "evrim"i ilgilendirmemektedir: Doğa koşullarına uyup benzerlerinden daha çok üreyenler, genlerini bolca bırakıp giderler. Üremede başarı sağlayan genler, üreme çağı geride kalınca, yaşamın bundan sonraki evresinde başarıya yol açmak şöyle dursun, hatta olumsuz yani yaşamı kısaltıcı etkilere yol açarlar. Bilim adamları buna "Antagonistic pleiotropy" adını vermfşler. Bu biraz da hızlı giden lüks bir arabaya sahip olmaya benziyor; Varacağın yere kısa süre içinde ulaşıp dönüşte duvara çarpıyorsun! Demek ki üreme ile uzun yaşama arasında önemli bir ilişki var: Az ürersen çok yaşarsın! Laboratuvarlarda deney için kullanılan meyve sineğinin yaşamları boyunca bakire kalmış olan dişileri, fazla çiftleşen benzerlerinden çok yaşıyorlar. Yosun sineklerinde, yaşamı uzatan aynı zamanda üretimi azaltan bir genin varlığı saptanmış. Somon balıklarının bazı türlerinden fertlerin bir defa çiftleşip binlerce yumurta oluşturduktan sonra öldükleri, halbuki bunlardan kısırlaştırılmış ve havuzda beslenmişlerinin ise onsekiz yıl kadar yaşayabildikleri gözlenmiş. Sovyetler 'de iki buçukyılyafadıktan sonraABD yegeridönen Bu ara az yemenin de yararı anlaşılmış: Az Oswald, 22 Kasım 196.1 'te Dallas 'taydu John F. Kennedy 'yi vubeslenenler daha çok yaşıyorlarmış. Her rarak öldürenin o olduğıına inamldı. Yakalanun Oswuld, iki öğünde tıkabasa yememek, büyümenin gün sonra Jack Ruby 'nin kıırşunlunylaym,amınıyitirdi. yavaşlamasına, üremenin ileri yaşlara erte Norman Mailer, şusıralarC'l A romanının devamını tasarlıyor. Ama yazmaya henüz başlamamış. "Birromanaaslaöncedensaptanmışbelirli bir gün başlanılamaz. Belgescllerde bu olur, amaedebiyattaasla. Aşık olmak gibi bir şey; önceden karar veremezsin. Aksini yaparsan, sonuç da ona göre olur." "Politik roman" yazmanın çok güç olduğunu söylüyor. Nedenini de bilmiyor."Bcnim ncslime özgü bir özellik /ahir," diyor, "TrumanCapote.Tom VVolfe, PJO Rourke vediğerlerigibi Mohikanlar'msonunculaıınaozgü birşcy. Bi/den sonrası,yalnızcapazarlama; başka bir şey yok sonııncuMohikan öldüktensonrageriyekalacak..."^ O lümden korkuyoruz. Isa'dan yedi yüzyıl önce yaşamış, Midillili Şair Safo anlatmış bunu (ve Cevat Çapan da çevirmiş): "Ölüm kötü bir şey; bak, işte tanrılardan belli; iyi bir şey olsaydı ölüm, önce tanrılar ölmez miydi?" lenmesine yol açarak yaşam süresini uzatıyor. Yavaş büyüyen türlerin üyeleri çok yiyip hızlı büyüyenlerden hem daha fazla yaşıyor hem de daha büyük oluyorlarmış. Cinselliğe düşkünlüğün, mesela peygamber böceklerinin özellikle erkeklerinin mahvına, dişilerinin de dul kalmalarına yolaçtığını bilirdik: Cinsel birleşmenin ardından dişi peygamber böceği, erkeğini yer! Ama şimdi görüyoruz ki sadece peygamber böcekleri ve yusufçuklar için değil, bütün canlılar için uzun yaşamanın sırrı, "bol keseden fazla üreyeceğim" diye kendini mahvetmemek ve kocanın da başını yiyecek kadar aç gözlü olmamak, daha azıyla yetinmek! Azla yetinmemenin zararları sadece biyolojide görülmez, yaşamın hemen hemen tüm safhalarında geçerlidır bu. Editörlüğünü yaptığı bir kitaba "Çok yazma" konusunda bir bölüm katmış olan Jay Parini, "Edebiyatta da fazla eser üretmeye çalışmanın kaliteyi olumsuz etkilediğini" vurgular ve mesela Anthony Burgess'in romanlarından birçoğunda böyle aceleye getirilmişliğın olumsuz belirtilerinin bulunduğunu" savunur.* Diğer taraftan az ama öz üretimin kişiye bol keseden yazılmış eserlerden daha çok şan, şeref ve başarı sağlayabileceğini yansıtan örnekler de var: Ingiliz Kraliçesi Elisabetle çağdaş bir şairin sadece bir tek şiir yazdığı halde günümüze dek unutulmadığı kesin: Chidiock Tichborne'un Londra Kalesi'nde, ertesi sabah kellesinin uçurulmasını beklerken kaleme aldığı "Kendim İçin Mersiye" benzerleri arasında göze batan nitelikli bir şiirdir. Bütün bunlardan, yani az'ın ama öz'ün değerini kavrayıp belirtmekten ne çıkar? Bizim gibi sıradan vatandaşlar bundan, uzun yaşamanın yollarını, fazla tamahkar olmamanın yararlarını öğrenebilirler; diğer taraftan, her ne pahasına olursa olsun bir kez daha iktidara gelmek, bilmem kaçıncı defa başbakan olmak için kendini böyle yoran, yormakla kalmayıp rezil eden maskara eden, ülkesine, canım Atatürk'ün devrimlerine bunca zarar verenler de belki, bir kez doğrudürüst iktidar surmenin, yüz kez gelip ardından beddua dinlemekten daha iyi olduğunu anlarlar. Anlamazlarsa? Onu da Hayyam'dan ögreniyoruz." Aslında yok ama başına bir "sonra" katarsak daha anlamlı oluyor: Sonra Neye yarar? Bir meyhaneye çöküp vicdanı sınava çekmek, Camide secdeye kapanmak, bitmiş bir ruhla? 4 * VVriters on vvriting: Middlebury College Press Hanover, Londra, 1991. ** Kenan Sarıalioğlu çevirmiş, İyi Şeyler Yayıncılık da 1995'te basmış.