Katalog

13 PIKİM 19%. SAYI551 di'nincvininTürk Mü/iği Müzesiyapılması için Türkiyc Tarihi Evleri Koruına Vakfı'na vcrilnıcsini istcdim. Sonunda bina, t l )84yılındaTürk Müziği Müzesiyapılması kaydıyla,33yıllığınakarsılıksızolarakbize verildi." Fivin Hammamizade lsmail Dede Efendi'ninolduğunukanıtlayantapuyugösteren Baleı.evinrestoıasyonusırasındabaslarına gelenaksilikleridcbirtürlüunutamıyor: "Birkaç yıl öncc rcstorasyon yapılırkcn kimliğibelirsizkişilerevemolotofkokteylı attılar. Anahtarkaışıdaki kahvedeolmasaydı,cv belki de tamamcn yanardı. Dahasonra basındacvin vakfin ihmali sonucuyandığı yazıldı. Birdcbununaksini ispatetmekiçin uğraştık. Bu olanlaryetmiyormuşgibi zanıanın EminönüBelcdiycBaşkanıTahir Aktas. evi iki rnetrc gcriye alınazsak yapımmı engelleyeceğini söylcdi ve 300 yıllık sokağın şcklini değiştirmek zorunda kaldık." Buyapılanlan"zalimlik" olarak nitelcndircn Pcrihan Balcı, cvin Dede Efendi'ye ait olmadığınıönesüıenlerisöyleyanıtlıyor: "Basında bu cvin Dede'ye ait olmadığı da yazıldı. Oysa climizdcki tapııya görc evin Dede'nin olduğu kcsin, anıa farzedelim ki buev Dede'nin değil. Böyle büyük birbestekârı gündcmdc tutmak, eski bir Türk evirti rcstore ederek gençlere tanıtmak kötü bir şcy mi?" Balcı, lOyıldırmaddiolanaksızlıklarnedeniyle Dedc Efendi'nin evinin restorasyonununbitirilemediğinisöylüyorveekliyor: "Bugünckadar Kültür Bakanlığı'ndan ve kitni kurumlardan aldığırm/ minik maddi yardımlarbürokrasincdcniylcancakikiyıl sonra climizeulastı. Paranındcğerkaybetmesisonucıındadayardımlarmhiçbiryararı olmadı. Türkiyc Tarihi Hvleri Koruma Vakfı olarak Dede'nincviiçin birmilyarınüzerindcparaharcadık. Buyılınl lamnıamizadc lsmail Dcde Efendi yılı olması nedeniylede müzcyi 1W6" nın sonuna kadar bitirmeye çalışıyoruz." DERGI DEN Merhaba, Birkaç ay öncc Sovyel şairi Anna Ahınütuva 'yla ilgili hir yazıycı ycr vcnniştik sayfalanmızda. Uzıın ıızım uramamıza ragınen istedigimiz gihi bir Jbtograjinı elde edemenüştik o günlcrdc. Bu haftaki kapak yazımızı hazırlayan Boğuziçi Ünivcrsitcsi Güzel Sanatlar Bölümü Ögretim Görcvlisi Sakinc Çil 'in hırakttgı "Revolutionary Ccramics " adlı kitahın sayjalan arasında gezinirken Anna Ahmatova 'ya rastlayıverdik. Fotograf' ya da şiir degildi bu kez sayfalardaki. Ekim Devrinüne ait porselenlerden güzel bir parçaydı. Yüz ve bedcn olarak şair karşımızdaydı. 1^24 vılında yapılmif Tarihi hvleri Koruma I akfı Ba^kunı Pcrihan Balcı, "Çok engellerlc karşılaştık." diyor...22 santinı boyıındaki bu porsclen biblo, sanatçısı larafından hareadı. çocuk yaşınday ken miİ7İğe olan yctcneğiy le yaratıldıgında Ahmatova 35 dikkatiçekti.Çamasırcı llkokulu'ndaokurHammamizade lsmail Dcde Efendi, çilc yaşındaydı. Porselcnlcr için poz kenokulun"llahicibaşı"lığmagetirildi. Üsçekmck için girdigi dcrgâhın 2. scnesinde verilir miydi, öğrenemedik. Anna tün musiki ycteneği okul arkadaşının babası, "Zülfündcdir Bcninı Bahti Siyahım" adlı Ahmatova, belki poz vermişti bu musiki üstadı Uncu/ade Mehmed Efendi tabııselik sarkıyı bcstcledi. rafından farkedildi. porselen biblo için. Belki de böyle Bu escri, sarayda 3. Selim'in hanendeleri lsmail Dede Efendi, bunun üzcrinc ilk mu tarafındanokundu. Şarkıdançokctkilenen bir gelenek yoktu. Sadecc bir siki hoeasıylatamsmısoldu. 14yasınakadar Padişah, lsmail Dede'yi huzurunaçağırtarak resminden yola çıkarak hoeası Uncu/ade Mchmcd Efendi'den müparçayı iki kezde Dede'ninsesindcndinledi olümsüzleftirmişti hıincrli eller onu. zik derslcri alan Dcde, daha sonra hocasmın vcçokbcğendi. Bıınıı bilemiyoruz. Anıa onun isteği üzcrinc Ba.şmuhasebe Kalemi'ndekaIkinci escri "Ey çeşmi Ahu HicrileTentiptnuavini olarak çalısmayabasladı. biblosunıı yapanların iki kadın halaraSaldın Beni"adlı Hicazmakamında Babası hamam işlettiği için Dedc Efendi, nakıs bcsteyi yapan Dcde, başmüezzin olsanatçı olduğunıı kitapta ycr alan "Hammamizade" ismiyle anıldı. Kurban duktansonra 18()2yılmdaevlendi. notlardan biliyoruz. Natalya Y. ile Bayramı'nda doğduğu için "lsmail" adını Elena Y. Oııka... Bir de bu biblo Ayinler ve şarkılar... verdilerona. Yenikapı MevlevihanesiŞeyhi şekillendiginde, kocası şair Yııri lsmail DedcbuyıllardaüstüstcacılaryaAli Nutki Dcde'den musiki derslcri almaya sadı. 1804'te hoeası Ali Nutki Dede'yi, 1805 başlayan Dede,annebabası istcmcdiği haklc Gunülyov'un idamının üzerinden üç yılında üç yasjndaki oğlunu kaybetti. "Bir 21 yaşındaikeıK 17Wde) 1001 günçilecckvı I geçtiğini... (jonca Femin Yarcsi VardırC'iğerimde"adlı mck için Mevlevi Dergâhı'nakatıldı. Dedc Bcyati nıakamındaki cseri bcslclcdi. olabilmcsi için 1001 giinüdoldurmasıgcreKendi ülkesinde hep sürgün gibi (,'ektigiaeılarbıınunlakalmadı... 1808'de kirken Padişah III. Sclim'in ricası vc Ali yaşayan Anna Ahmatova, anncsini, iki yıl sonra daikinci oğlunu yitirNutki Dede'nin rızasıylaçileyi lOaydataGumilyov'ıın idamından vıllarsonra di. Butarihten sonra üçkızı dünyayageldi. mamladı vc Yenikapı Mevlevihanesi'ndcçaoğlıınun idamını da gördii. Kitapları Ancak, ^anssızlıklar Dede'nin yakasmı bılı.şmayabasladı. yakıldı. sesi kısıldı. Anıa oyaznıaya rakmadı, üçüneü kı/ı da 13 yaşında öldü. Buyıllaıdababasınıkaybeden lsmail Dclsmail Dedc Efendi, o günc kadar sayılı de, anncsininkar.'}! çıkmasınarağmcn babadevanı etti. 1966 yılında öldüğüııde birkaç makamdanbestelenmisolanayin«sına ait hamamı satıp tünı parasını dergâha Rusya 'nın en büyük kadın şairiydi. Porsclen bibloya gelinee... Bir nıeraklısı tarafından, benzerleriyle Dede. Katı kuralcılığa asla tavız vermeden, benim için ne derler, ne düşünürler birlikte Sovvetler Birliği 'nden çekintısine girmeden eser vermek. uzaklara gotürüldü. Bııgün veniden Dede, kendinden öncekı ve zamanındakı karşınıza çıkıs nedeni ise bir Ingiliz değerlere sadık kalarak mükemmel eserler verırken dahı, hür düşünce ve tavrını en koleksivoncıınun kitabında vcr alıp, belirgin şekilde göstermiştir. Ancak, Dede bcklenmedik bir anda karsımıza Efendi'nin bestekârlık hümyetı açısından zırveye ulaştığını her türde, her formda çıkmasındun. Kapak yazımız aslında zamanı aşan eserlerınde görüyoruz. Bu Anna Ahmatova 'yla ügili değil. öyle bir yelpazedir ki, ancak hayret eder ve Porselen sanatı ve bu sanatın hayran olursunuz. Dede Efendi'ye başka bir açıdan, politikayla yoğrulmııs biçinıleri eserlerındekı denge ve nisbetler açısından üstüne. Ahmatova nın biblosu da baktığımda ıse, büyuk mimari insanı Sovyet porselen sanatının bir şaşırtıyor. Bu husus özellikle eserlerin enstrümantal icrasında çok daha belirgin parçası olarak kapagımızda ver görülmektedır. Dede Efendi'yi çok derın ve aldı. yakın inceleyerek, mimari denge, oran ve estetik şahikasını çözümleyen büyük bir Haftaya yeni bir Cumhuriyet müzisyenin orkestra uygulamalarını hasret Dergi'de bıılıışmak umııdııvla... ve heyecan ile bekliyorum." . • Prof. Dr. Nevzad Atlığ '"fc İpek Çalışlar Bizler de onun izinde gitmeye gayret « • Semahat Özdenses • ediyoruz. Ancak hâlâ hiçbirimiz onun "Oede Efendi ıçın hıçbır şey söyleyemem, seviyesıne ulaşamadık." haddım değil. Dede Efendi'yi tanıtmak CUMHURİYET DERGİ :v bana düşmez, o Allah tarafından İMTİYAZSAHİBİ BERİNNADİBBASANVEYAYAN: •• Prof. Dr. Selahattin Içli gönderilmış üstün nıteliklere sahip bi'P** YENİ GÜN HABER AJANSIBASIN VE YAYINCILIK şahıs. Onun üstünluğüne varılamaz. O "Dede Efendi, bir bestekârda var olması A.Ş. BGENEL YAYIN YONETMENİ. ORHAN ERİNÇ Türkıye'nın tarihi. Bu yıl Hammamizade gereken hür düşünce davranışını en • GENEL YAYIN KOORDİNATÖRÜ: .HİKMEÎ ÇElsmail Oede Efendi'nin eserleriyle tekrar mükemmel şekilde ortaya koymuştur. TİNKAYA • YAZIİŞLERİ MUDÜRLERI; DİNÇ TAyaşaMması için yapılan çalışmaları takdirle Geçmişı özümsemek, gunü YANÇ, İBRAHİM YILDIZ (SORUMLU)B YA'YlNVÖkarşılıyorum." ^ ; > değerlendırmek, ılerı ufuklara koşmak; ışte NETMENİ: (PEK ÇALIŞLAR • GORSEL YÖNETMEN: AYNURÇOLAK • REKLAM: MEDYA C Hammamizade İsmail Dede Efendi "Yinc Bir (iülnihal Aldı Bu Gönlümü", "BahannZamanı(jeldi"gibigünümüzdebilincn vc çok söy lenen e.scrlcrin sahibi, Hammami/.ade lsmail Dedc El'endi, Klasik Devıinsonbcstckârı. Neo Klasik Devri ba.şlatan kisi olarak dabilinen Dedc Efendi 1778 yılında istanbul'dadoğdu. Hammanıi/ade İsmail Dede El'endi, daha NE DIYORLAR *• Prof. Dr. Nevzad Atlığ "Kanaatimce, Dede Efendi, musikimizin en büyük ve en kudretli bestekârıdır. III. Selım Musıkı ekolü denılen dönemde yetişen bu akımın genç dahısidir. Türklerin musiki alanında yetiştirdiği en büyük dahilerden ve zirvelerden biri olarak kabul görmüştür. Halk, mevlevihanelerden yetişmiş binlerce dede arasından yalnızca Hammamizade lsmail Dede'ye kısaca "Dede Efendi" diyerek bir anlamda onu yüceltmiştir. Şehir Adamı, Halk Adamı ve Saray Adamı olma yönlerıni mevlevi ayinlerinden köçekçelere, en ağdalı eserlerden şarkılara varıncaya kadar musikimizin her türlü formuna ustalıkla yansıtmıştır. Eserleri gelecekte de zevkle okunup dinlenecektir. Dede Efendi adına bu yıl ocak ayından itibaren mayıs ayına kadar Istanbul'da periyodik olarak konserler verdik. Kültür Bakanlığı Devlet Klasik Türk Müziği Korosu olarak en kısa zamanda Dede Efendi'nin eserlerinden oluşan 1 saatlik 3 CD piyasaya sunacağız. Ayrıca, Dede Efendi'ye ait eserlerin notalarının bulunduğu 160 sayfalık "Güldeste" ısimli bir kitap hazırlıyoruz." '«• Avni Anıl ' "O musikıde büyük fotoğraftır. Ondan sonra gelen bestekârlar da onu örnek alarak güzel eserler meydana getirmişler.