Katalog

2 KENT CUMHURİYETDERGİ İstanbul Ansiklopedisi'nin yayımı tamamlandı. llk fasikülü, Ekim 1993'te piyasaya sunulan yapıtta on bin madde, 4300 fotoğraf, gravür ve resim var. Ansiklopedi için çalışan yazar sayısı ise 336. İstanbul sonunda sekiz cilde sığdınldı OKTAY EKİNCİ ıldız Sarayı'nın alçakgönüllü ve •^r» yorgun binalarından Arabacılar flf Dairesi, oldum olası böy lcsine çaiü lışkanvebirokadardaözveriliınsanlan herhaldc ne tanımış ne de ağırlamıştı. Gcrçi o saltanat dönemlerinde sarayın sadık vc cefakâr çalışanlan, sultanların gönlünü hoş etmck için gün boyunca hep tclaşlı bir koşuşturma içindeydiler. Ama, y ine de şu son üç yıldır Arabacılar Dairesi'nde Istanbul'a hizmct için göstcrilcn çabalann yanında, yine o eski günlerdcki coşkulu yaşam bile hiç kuşkusuz oldukça sönük kalırdı. Zaten öyle olmasa, bugünbelki de ne İstanbul 'un bir ansiklopedisi olurdu ne de İstanbul tutkunubinlercekişisevgilikentlerıyleilgili hementümbilgilerekavuşmuşolmasınınanlatılması/orhazını vekeyfiniyaşarlardı... Kültür Bakanlığı'nın desteği ve Türkiye EkonomikveToplumsalTarih VaktVnınorganizasyonuylagerçekleştircndahadoğrusuyaratılanİstanbul Ansiklopedisi'ninyay ın koordinatörü Çağatay Anadol, 1992 yılı sonlarında başladıkları bu zorlu maratonu adeta bir yüz metre koşusu temposuyla "zamanında" tamamlamışolmanın sırrını şöyle özetliyor: "Şimdi geriyc baktığımızda, ıki buçuk yıl, iki buçuk dakikaymış gibi görünüyor. Ama, projcnin aşamalannı gözden geçirdiğimizde, aslındadörtyılın iki buçuk yılasığdınldığını dagörüyoruz..." Dörtyıl,ikibuçukyılasığdınlabilirmiydi? Herbiri568sayfatutan8ciltlikbıransiklopcdi, üstelik dünyanın en zcngin tarih vc kültür birikimine sahip bir kentini her yönüyle mercekaltınaalacakbiransiklopedı, ilk fasikülünü 30 Ekim 1993'te yayımlayıp, son cildini 22 Mayıs 1995'te abonelennc dağıtabilir miydi?.. Başjangıçtakimseninkolaylıkla"evet"diyemcdıği bu soruların yanıtını da y inc Çağatay Anadol'un vcrdigi şubilgilerdcbulmak. mümkün: "İstanbul Ansiklopedisi 'nin 9 kişilik Yayın Kurulu iki değerli bilim adamının, Semavi Eyice ve Doğan Kuban'ın ortak başkanlığı altındaoluşturuldu vc ılk toplantısını 7 Şubat 1993'te, son toplantısını 21 Mart 1995'te gerçekleştirdi.26aydatam37toplantı..." Ya diğer çalışanlar ve yazarlar? Yine iki buçuk yıl içersinde, 30'a yakın kişi profesyonel kadroda gece gündüz demeden,durdurakbilmedençalışırken,tam336 yazar da bazılan yüz sayfayı bulan bınlerce maddenin metnini, üstelik "zamanında"yazıpteslım ederek bu mucizenin gerçekleşmesini sağlamışoldular. Peki;şu çalışırgörünüpdeçalışmamanın, üretirgörtinüpdeüretmemenin.dahasıyüklü birparayadabaşkatürlüçıkarkarşılığıolmadan cline kalcmi almamanın giderek yaygınlaştığı bir dönemdc, bu birkaç yüz kişiyı zamanla yarışarak harckete geçiren "güç" acabaneydi? Işte galiba, asıl mucizeyi yaratan giz, bu özlükadrolardakiduyarlılık vcbilimc.kültüre, topluma, Istanbul'a vc geleccğe karşı duy ulan aydın sorumluluğuydu. Aydın sorumluluğu... Doğrusu Kültür Bakanlığıveözellikle Tarih Vakfı'nın çahijkan yöncticilerı, son döncmlerdc giderek yok olmasından kaygı duyulanbusorumlulukbilincinesahipözverili kadroları belki de 20. yüzyılın son büyük ve anlamlı buluşmasında bir araya getirmenin tarihe geçecek birbaşansını da sergilemişlerdi. İstanbul Ansiklopedisi,buanlamdasadece Istanbul'u belgelemeklc kalmıyor, bilgı vc becerilerini toplumsal gelişmenin ve aydınlanmanın hizmetine sunmayı yai>amlannın en kutsal görevi sayan aydınlanmızın "iş başa düştüğünde" nasıl birliktc kollarını sıvadıklannı da dosta, düşmana karşı gururla kanıtlıyordu... Aslında, olağan ko^ullarda dört yıllık bir süreye yayılabilecck böylcsi bir çalışma, Türkiye'nin olağanüstü koşullarına rağmen ve yine olağanüstü bir imece ruhla nasıl iki buçuk yıla sığdırıldıysa, aynı şekilde İstanbul 'un da"ancak bir ansiklopediye sığabilepek" zengin birikiminin derlcnip düzcnlenmesidcodenliövgüyedeğer bir titizlik içersinde gerçekleştirildi. Yayın Kurulu, ilk genişkatılımlı danışma toplantılan sonucunda, bu dünya kentinın tarihineveuygarlıkdeğcrlerineyakışırbirdüzeydeelealabilmck için, önceliklc bir "İstanbul Bilgi Ağaci"oluşturmayakararvermişti. Ağacın gövdesinden arkeoloji, mimarhk, kültür, sanat, basinyayın, çalışma yasamı. Johann Mirht'l'in h'iitük\u fotografı da bir zamanların Istanbulu 'nu anlatıyor. İstanbul Ansiklopedisi'nin Haliç maddesini Ara Güler'in fotoğrafları renklendirdi.