Katalog

10 İNSANLAR vermiştir. Yine de karıştırılmaması gercken birnokta vardır. Faşizm cndüstriyelbaşarılarıilcövünürkentcmcldc bu modcrnızm tutkusu idcolojık olarak yü/eydekalmıştır. Modern dünyanın rcddi, kapitalist yaşamtarzının reddi olarak maskelcnse dc aslında reddcdilen 1789 ruhudıır. Çüküburuhyenıliğınvemodernmbaşlangıcıdır. Iştebuanlamda faşizmin tcmel öğelerinden biri gelenckselliktir. 9 lrrasyonalizm, aksiyon uğruna aksiyon kültünden bagımsızdır. Kendi içinde güzel olan bir aksiyon ya düşünmeden öncc ya da düşüncenin dışında gerçekleşmelidir. Düşünceolayınakışınıkescbilirböylcce de kültür eğer eleştirel bir yaklaşım yaratıyorsa şüphe altındadır. Bu bağlamda entellektücl dünyaya karşı güvcnsizlik de faşizmın ana unsurlanndan biridir. # llıçbirsinkretikinanç,cleştircl anali/ karşısında basjarıiı olama/. Elcştircl ruhaynmlan farkeder. Modern kültürlerdc tarklı düşünce ve ideolojilerçokalandagclişmelerve ilerlemelcraçısındanolumlusayılır. Oysa faşizmin tcmclındc fikrcn çoğunluğun dışında kalmak hainliktir. # Ote yanda elbettc bu fikir ayrılıkları gibi dığerayrımlardaçokscsliliğin bir göstcrgcsidir. Faşizm gelişimı sırasında farklılıklarakarşı duyulan doğal korkulan kullanmış hatla bunları ke.skinleştırmiştir. Faşist ya da faşizm önccsi hcr harcketin ilk tohumları, içeridekı ayrılıkları temizlcmekle atılır. Bu da faşizminırkesasınadayalı tcmel unsurudur. # Faşizm bireysel ya da toplumsal tatminsizlik ve boşunal ık duygusundan kaynaklanır. Bu nedcnle tarihscl faşizmin bir başka tcmel ögesi de tatminsiz bir orta sınıfın, ekonomik krizin ya da politik hataların altında ezilen ve daha da alttaki gruplar tarafından baskılara maruz kalmaktan korkan bir sınıfın veyasınıfların ideolojisi olmasıdır. Eski proleterlerinküçükkcntlilcredönüştüğü vc politik arenadan indirildiği günümü/ dünyasında ise faşizm bu yeni çoğunluk içinde ağırlıklı yerinı alacaktir. # Faşizmin, sosyal kimliği olmadığına, sosyal kimliği çalınmışolduğuna ınanan insana vercbileceğı tck bir imtiyaz vardır o da ay nı topraklarda doğmuş olmaktır ve bu öğc nasyonalizmin yani milliyetçiliğin temcl öğesidir. Ayrica bir millet bu kimliğini de sadece düşmanlanna karsı kullanır. Bu, faşizm psıkolojisinin kökünde ihanete karşı savunma güdüsünün hatta uluslararası bir ihanet karşısında savunma güdüsünün yattığının da belirtısidir. Ihancte karşı geliştirilen bu savunma dürtüsü ise kendini coğu kez yabancı düşmanlığı şeklinde gösterir. # Bu ideolojinin sempatizanlan. CUMHURİYETDERGİ da politika bütünüyle, artık halkın iradesini tcmsil ctmcdiği savıyla parlamentonun legalliğine şüphc düşürür, orada faşizmin izlcrini aramak gerckmektedir. # Faşizm dili 'Newspeak'tir. Orwell,"1984" isimli yapıtta 'Newspeak'i, Ingiliz sosyalizminin dilı olarak nitelemiştir ancak faşizmin temel öğeleri farklı formatlardaki diktalannkinden aynlmaz. Tüm Nazi ya da faşist rejim okul kitapları yaklaşık aynı dar kalıplar ve sözcük sayısı çcrçevesinde hazırlanmıştır. Bunun gerekçesi kompleks ve eleştirel yaklaşıma yol açabilecek düşünceyi boğmaktır. Özgürlük sözcükleri 27 Tcmmuz 1943 sabahı, faşizmin çöktüğünü vc Mussolini'nin tutuklandığını duydum radyoda. Annem beni gazete almaya gönderdiğinde, köşcdeki büfcdc bulunan gazetclerin dcğişik manşetlerattıkları çekti dikkatimi. Daha doğrusu şöyle: Manşetlerc göz attıkça hepsinin farklı bir şcy yazmış olduklannı anladım. Sıradan birini çekip, birinci sayfada altında 56 partinin imzası bulunan bir deklarasyonu okumaya başladım. Sanırdım ki bir tek parti olur, Italya'dakinin adı ise Partito Nazionale Fascista'dır. Değilmiş. Benim ülkemde de birçok parti yan yana yaşayabilirmiş. Aptal değildim. Bu kadar partinin bir geccde mantargibıyerdenbitmediğibelliydi. Yeraltı faaliyetlcri çok önccden başlamış olmalıydı. Arka sayfada diktatörlüğün sona ermiş olduğu yazıyor, özgürlüğün müjdesi vcriliyordu. Konuşma özgürlüğü, basın özgürlüğü,düşünceözgürlüğü... Beno gün özgürlük, dikta ve hak sözcüklerini ilk yazılı gördüm, ilk kcz okudum. Bu sözcüklerdcn aldığım güçle yenidcn doğmuş gibi hissettim. Bu sözcüklerin bizlere unutturulmaması için çok akıllıca davranmalıyız. Faşizm hâlâetrafımızda vebazen fark edilmeyecck kadar dcgişik formlarda karşımızaçıkıyor. Belki birileriçıkıp, "Ben yeni bir Auschtwitz istiyorum" ya da "Kara gömlekliler tekrar Italyan sokaklarında gezinmelidir"dese,işimizçokkolay olacaktı. I layat bu kadar basit olamıyor. Faşizm en masum görüntünün altından bile çıkabilir. Bizim hcr an ve dünyanın her yerinde onu deşifre etme zorunluluğumuz var. Iranklin Rooscwelt'in4K.asım 1938tarihinde söyledikleri unutulmamalıdır: "Eğer Amerikan demokrasisi yaşayan bir güç olarak vatandaşlarının geleceğı ıçın gece gündüz banşcıl araçlarla mücadele vermczse, faşizm ülkemizde güç kazanacaktır." Özgürlük ve özgürleştirme asla sona ermeyecck bir görevdir. ^ DIE ZEIT'ten çeviren: AŞKMELÇİ Mussolini ilk başlarda militun bir ateisttL Faşist eylemleri için hisoflardan fetva aldı ve ayntfetvayı dağıttu.. düşrnanlannin crki ve ıktıdan karşısında birazasağılanmışdahissederler. Ben kücükkcn bize Ingiliz halkı günde bcş öğün yemek yiycn bir halk olarak anlatılmıştı. Yani onlar yoksul, ancak daha akıllı olan Italyan halkından daha <;ok yemek yiyorlardı. Muscvilcrzengindi vcgizli bir dayanışma ağı altında birbirlcrincyardımediyorlardı. Butürkanaatler karşısında faşi/m sempatizanlan elbette birbirlerine kenetlenmek ve düşmanlarını yenebılcceklcrine inanmak durumundadırlar. Ve retorik merkeznoktanın sürekli kaydınlmasından ötürü, düşman bir /.ay ı flır, birgüçlü... Vcfaşistrejimlerdüşmanın nitcliğini bir türlü tespit cdcmcdiklerinden dc, girdikleri savaşları kaybetmck zorundadırlar. # l'aşizmin kökeninde yaşam adına ya da yaşamda kalabilmek adına mücadeleye yer yoktur. Savaşmak adına yaşamak asıldır. Tatmın düşmanla savaşmadadır ve onun kötülüğü yaşamın sürekli bir savaş olmasından kaynaklanır. Bu da korkunçbirçelişkidirçünkübirnoktadan sonra bütün düşrnanlar yenilerek ortadan çekilecek ve barış dolu birdünyaiktidanolgusudoğacaktır. Bu iktidann getirisi ise savaş manUğına tcrs düşcn sürekli bir banş durumudur. Hiçbir faşist lider de bu problcmin çözümünü bulamamıştır. # Eilitdüşüncctcmeldcaristokrdt olan hcr rcaksıyoner ideolojinin tipik bir göstergcsidirvcbu bağlamda da aristokrat ve militarist elil diisjüncenin özünde zayıfolana karşı korkunç. bir aşağılama yatar. Faşizm sadece genel bir elıtist duyguyu temsil eder. Lider, gücünün ona demokratık yollarla verılmediğinin vc onu zorlaeldeettığınınayrıcada gücünün güçsüzolduklannainandınlmış kitlclerin lider bulma zaafı içinde kök bulduğunun bilıncindedir. Kitle askeriyapıdancsınlenmişoluphiyerarşikbirdüzen içinde örgütlendirildiğinden, her yönetcn bir altını aşağılar ve o da kendi altındakini. Bu da kitlcscl clit bilincıni güçlendinr. # Buaçıiçcrisindchcrkcskahramanolmakiçinyetiştirilir. Mitolojide kahraman her nc kadar sıradışı bir olgu ise de, faşizmde normlar içinde, yani sıradan ölçütler içindedir. Ve bu kahramanlık kültü ölüm kültü ılc sıkı sıkıya bağlantılıdır. Falanjistlcrin bir slogan ı," Çok y aşa öl üm " sl oganı bu noktada gözardı edilmemclıdir. Faşist olmayan toplumlarda ölüm tevekkülle karşılanması gereken ancak ıstenmeycn bir olgudur. Inananlar içın ebedi mutluluğa götürenacıyol... l'aşıst kahraman iseölümü.kahramancayaşanmışbır yaşamı taçlandıran birodül olarak görüp onu sabırsızlıkla bekler. Ancak bu sabırsızlık ıçcrisındc birçok kişiyi kcndındcn önce ölüme gönderir. # Sonu gelmeyen savaşlar vc kahramanlık zor vc sürekli yaşanmasıolanaksızışlerolduğundan, faşizm scksüalitc üzerine kurgulanır. Bu noktada maço toplumların kökcnleri incelenmelidir. Kadıncinsinin aşağılanması ve homoseksüalite gibi farklı cinsel eğilimlerc karşı gösterılen acımasızlık bundan kaynaklanır. Ancak dünyanın değişen dengelerinde bu kurgu da istencn tatmini vercmez duruma geldiğinden son çare olarak tekrar silahlara sanlıp, silahlarla oynamak kalmıştır. # Faşizm selektif popülizm üzerinde, daha da doğrusu kalifiye bir popülizm üzcrindc yapılanır. Demokrasilcrde vatandaşlann özgün hakları vardır ancak toplum olarak politik ctki yaratmak için çoğulcu bir bakış açısı gcrckir çünkü çoğunluğun karandır sonuçta geçcrli olacak olan. Oysa faşizmde bireyin birey olarak hakkı yoktur, halk aynı ısteklerde birleşen monolitik bir bütün olarak görülür. Ancak koskoca bir kitle aynı doğrultuda istek beliıtemeyeceğinden lider onlar adına bu kararı verir. Vatandaş delegasyon gücünü yitirdiğinden cylemsizdir, o sadece 'halk'ı oynamak üzcre bir araya toplanır. Bu nedenle de halk tcatral bir figürden öte anlam taşımaz. Iştcbu kalifiye popülizm nedcniyledir ki, faşizm parlamcnter rejimlerc karşıdır. Ve ncredc bir politikacı ya