Katalog

GEZİ Kentin geniş bir kesimini oluşturan eski Havana olduğu gibi ayakta. Küba'r?" nın başkenti sömürge mimarisini koruy or. Havanayada LaHabana OKTAYKKİNCİ BD ambargosu altınıla onur vc yaşam kavgası vcrcn Küba'nın ba^kenti Havana, sümürgccı dönemin görkcmli kolonyal mimarisini dc "ulusal bir kültür mirası" olarak 21. yüzyılataşımayaçalışıyor... F.ğcr Kübalılar, Türkiyc'nin giindemindcn düşcccğc bcn/cycn şu "lıi/.im mirasımu, başkasının mirası" tartıs,masını izleselcrdi, neyc ugradıklarını şa.şınrlardı. Yüzlerce yıl Ispanyol söniürgecilijîinc karşı savaştıktan sonra aynı sömürge döncminin "kolonyal" yapılarını "zengin bir kültür mirası'' sayıp, su /or vc parasız drincmlerındc bilc korumalarını hcrhaldc bızımkılerc anlatama/lardı. Dalıa dogrusu, "İstanburıın latirften sonraki escrlcri bi/.imdir, Bi/aııs uyı<arlığına ncdcn sahipçıkıyonı/'.\."dıyedcmeçleryag'dıranyenıyerelyöneticılerımi/e hayrctler içerısinde bakıp. "acaba aynı yü/yılda nıı yaşıyoru/." diye dü^ünnıcktcn dc l.endilermialama/lardı. Evet. Havana kcntı, ya da keııdı halkımn dilıyle "La Habaııa", 16. yü/yıldan baslayan vc bugünkü grtrünümünü 11X yü/cyılın ikiııcı yarısmdaalanlarılıscl kcnt kımlığinı 21. yüzyıladata")imaıım hcyccanını yasıyor. Kentin genis. bir kcsımını oluşturan vc "eski Havana" adı vcrilcn bölgcsindcki lıcmcn tüm yapılar, Ispanyol sonıürgccilcrinin insa clliklcrı kalclcrdcn vc suılaıdaıı tutun, Batista döncnıındc banka binası, şirkct merkezı. otcl vb. anıaclarla kullanılan yınc lspanyol kiiltürünc ait tarıhi binalara kadar, dcyinı yerindey.se "olduğu K'bi" duruyor. Dahası, bu yapılarla bc/cli eski kentin yine tarihı mcyd.ınları. parkları vc bulvarları da aynı •jckildc "eski kimlikleriyle" Havanalılar'a hizmet etmcyı sürdürüyor. Hcm dc aynı cskı dönemleriıule diizcnlcncn ycşil rcfü|lcn, mermerden oturma banklan, gczı yolları. A sokak fcncrleri, süs bitkılcn ve ö/el şckıllcr vcrilcrck kcsilmiş ağaçlarıyla bırlıktc... Hüzünlü bir kent Eski Hıtvana'nın tarihi sokaklarında dolaşmak hcm çok keyifli; hcm dc hüzünlü. Keyitli, çünkü hcr ı>eyden önce "e/.ilme tehlikesi" yok. ABD ambargosundan ötürü yakıtsız ve ycdek parçasız kalan otomobillcr garajlarda ve bahçclcrdc yatıyor. Hcnüz bu duruma dü^mcycn az sayıdakı otolariscyollarbombo^olmasına rağmcn sürat dencmcsi falanyapmıyorlar."Ahesteaheste"gezinipduruyorlar. Bu caddclcrdc dolas,manın asıl keyifli yanı iscuzayıpgidcntarihsel yapı cephelerinin lıcmcn hcrbirindc ayrı bir rcnk, ayrı bir özcnlc karştla^manız. Eğer, bira/ da mcraklıysanız, çogunun önündc dakikalarca durup saçak süslcrinc, taş korni^lerc, sütun ba^lıklarına, kabartma be/eınelerc, hatta " a r t nouveau" çılgınlıklara bakabilırsinız. Bu rcnkli vc /cvklı dünyanın içındc yaşayan insanların ısc sürckli gülen yüzlcri vc lıcmcn hcr cvdcn sokaga yayılan "saıııba mü/.iğine" yürürkcn bilc dans harckctlcrıylc c^lik ctmclcri, tüm gerilmılerinizr vc tasalarınızı Havana 'daki kolonyal mimari kendisiniyaratan hiç dcgilsc bir sürc için unutmanıza, ya da "Türkiye'de bırakmanıza" nedenolabilir. Böylesi bir ortamda "hü/.ünü" de yaşamak ise elbette ki gördüklerinizi kcndinizc dert edinip, edinmemenizcbağlı. Tarihscl yapılar yıkılmamışlar, ya da çirkin apartmanlara kurban edilmemişler ama hem kendilcri çok bakımsız, hem de yokluğun vc yoksulluğun tanığı olmaktan sanki kahrolmuş,solmu!jsararmi!)gibiler... Bir zamanlar bu yapılarda yaşanan o "ay rıcalıklı günler" ycrine cşitlik ve "zencibeya/. kardeşliği" gclmi^ ama kardeşçe paylaşılabilccek birkaç somun ckmck bilc zor bjjlunuyor. Yinc bir zamanlar bu caddelcrdc gezincn lüks Amerikan otomobilleri vc lüks fahişeler Batista'yla birliktc vc hcmcn onun ardından çoktan ABD'yc kaçmısjlar; ama aynı caddclcrdc bu kez "ABD ambargosuna dayanamayan" gcnc kı/lar, diizeni devirenlerin de koruması altında. bargosu, Havana kentine ulaşım konusunda da diğer Dünya kentlerindcnoldukçafarklı birgörüntügetirmiş. hiç değılsc turistlcrle arkadaşlık yaparak birkaç gün olsun turistik otellerde değişik bir şeyler yiyip içmek arzularınıözgürcescrgiliyorlar. Benzer şekilde hemen her köşebaşında ya da büyük bulvarların, meydanların kcnarlannda koca koca mağazalar var ama içcri girdiğinizdc birkaç rafta ucuz konserveler ve tropikal meyve suyu kutulanndan başka bir şey pck göremiyorsunuz. Buna karşın, ülkenin döviz darboğazını aşmak için "tek kayn a k " olan turistlcrc hizmct vcrcn vc "dolarla alışveriş y apılan" ycrlerde ise yiyccckten giycccğe, oyuncaktan beyaz cşyaya dek hcr türlü dayanıklı ya da dayanıksız tüketinımalı var. Üstclık.ccbindedolar olan herkesc açık. Kübalılar'a bilc... Sovyctlcr Birlıği'nin dagılması vc Küba ilc eski Sovyct hükümcti arasındaki ckonomik i^birliğinin sonacrmcsindcn sonra tam bır"ablukaya" dönü^cn 30 yıllık ABD am Bislklet uygarlığı l(>XÜ'lı yılların sonlanna kadar ülkede ürctilen şekcr kamışının büyük bir bölümünü Azerbaycan veKafkasya pctrolleriylc takas cdebilen Küba, bu olanağını yitirip tek kutuplu yeni Dünya düzeninin kıskacı altına gırincc çareyi "bisiklett e " bulmuş durumda. Havana'da hemen herkesin artık birbisiklcti varvcbubisikletlcr.hükümctçc milyonlarca adet Çin'dcn satın alınarak çok uygun fıyatlarla halkadağıtılmıs. Yakla§ık2 milyon nüfusu olan kentin tüm trafıği bisiklctlerc görc düzcnlcnmiş denilcbilir. Her gcniş caddcnin ikı kenarında bısiklct yolları var ve kavşaklardaki trafık lambaları da yınc bu bisiklct yollarına "özel geçiş hakkı" verecck şekilde işlev görüyor. Bisiklct, Havana caddclcrinc cgcmcn olurkcn, "toplu taşımacılığa" da damgasını vuruyor. Kentin değı^ik bölgclcrindcki otobüs durakları arasında "bisiklet otobüsler i " için tasarlanmış olanları da var. Hcmcn anlaşılabileceği gibı, bu otobüslerin içinde oturma ycn yok vc sadecc "bisikletliler" binebiliyor. Otobüskrc bini!> ya da iniş ise kapı hizalarına kadar yüksclcn " r a m p a l a r " ilc gcrçekleşiyor. Bu ılginç duraklarda uzun kuyruklar oluşturanbisikjctlıler, otobüs rampaya yanaşınca sırayla buradan tıtnıanıp bıniyorlar. Böylcce kentin uzak scmtlerinc bu otobüslerlc ula^an bisikletliler, "pedal gücü ve belediye desteğiyle" Havana'nın hemen hcr j ! } l'ettolsıkıııtiM çeken Küha 'tltı toplıı ulaşım için megu çözünı: "Trenbus"lar.