Katalog

10 CUMHURİYEI DERGİ Ama bır yandan da kıyamet gununden korkarlardı Çunku kıyametın aynı zamanda nıhaı yargının baslangıcı olduğunu bılırlerdı Bu çclışkılı duygular onları mancvı bır travmaya sokardı Bu travmanın sonucu, hcrkesın bu dunyada otc dunyayı yaşamayı ıstemesıylc sonuçlandı Avrupa'nın her tarafı manastırlarla doldu, buralarda ınzıvaya çckılmcycnler, varlıklannı kılıseye bağışladırlar Kılısc ısc, bu dunyayı bu ccza ve sınavyerıolarakkurguladı Onagore, ınsanın dunyadakı varlık ncdenı, Havva ıle Adem'ın cennetten kovulmalarına yol açan ılk gunahtı Insan gunah işlemeseydi yeryuzune atılmazdı, oylcyse bu dunya bır cezavesurgunyerıydı Aynıkılıse, ınsanlığın kıyamete doğru gıttığını soylemekteydı Ama bu çok yakınlarda olduğu soylcnen son saat ne 9 zaman çalacaktı Cevap, Azız loannes> Incılı'nın Apokalypsıs (Mahşer)bolumundeyeralır "Bınyıltukctıldıktensonra " Evet, bin yılına gelındığındc ınsanlık yok olacaktı, bu kesındı, ama bin yılına gelındığı nasıl bılınecektı Isa'nın doğumundan ıtıbaren mı, yoksa olumundcn ıtıbaren mı hcsaplanmalıydı' Bu başlangıçlardan bırının seçılıp, dığerının dcvrc dı^ı bırakılması halınde, 33 yıllık bır kayma meydana gelıyordu Gcnel cgılım, bu bin yıllık sureyı Isa'nın doğumundan ıtıbaren hesaplama yonunde gelıştı O zaman da, Isa'nın doğumunun nc zamana rastladığı sorusu gundcmc geldı Bu hıç dc kolay ço/ulebılır bırproblemdcğıldı Orneğın, Incıl'ın verdığı doğum tanhı ılc, Ispanya gıbı kronolojık hesaplama yontemlerının nısbetcn gclışkın olduğu bır ulkenın takvımcılerının kanaatlerı arasında 38 yıllık bır fark bulunmaktaydı Roma'dan ve Araplar'dan alınan zaman hesaplama tcknıklenne sahıp olan Ispanyollar, Isa'nın doğum tanhının M Ö 38yılındaolduğunu soyluyorlardı (yanı Isa, kendı doğumundan 38 yıl oncedoğ1 muştu ) Bugıbı kaymalaraşılsabıle.gerıycdcvasabırsorunkalıyordu Yenı yılın nc zaman başladığı konusu Yanı ortaçağ ınsanları, yılbaşının ncguncgeldığı konusundaemınde însan günah işlemeseydi yeryüzüne atılmazdı. 1000 yılında kıyamet kopacaktı. Ama bin yılının geldiği nasıl bilinecekti?.. Bin yılının dehşeti MEHMET ALt K1LIÇBAY nsanlık, saymasını oğrcndığınden bu yana, yuvarlak rakamlarla ıfade edılcn zaman dılımlen ve bunların bırınden dıgenne atlamalar karşısında genış boyutlu batıl ıtıkatlar gelıştırdı Bızım de mensup olduğumuz uygarlık kurcsı ıçın, koklen Mısır veya Mezopotamya gızemcılığıne kadar gen gıden bu sayı mıstısızmı, uçler, ycdıler, kırklargıbı çeşıtlı batıl ıtıkatlann yanı sıra, ozellıkle kronolojıkzamanın herbınyılı ıçınozel bır korkuduydu Bu korkulardan şımdıye kadar bır tancsı yaşanabıldı, ıkıncısınc ıse r f * be^yıl kaldı Takvım başlangıçlannın farkılılığından oturu, yalntzca Batı ortaçağı tarafındanyaşanan Bin Yılının Dehşetı, ortaçağın kendı hakkındakı ımgesınden vc tum Orta Doğu, Akdenız ve barbar Avrupa'dan beslcnen hırıstıyan mıstığınden kaynaklanır Batı ortaçağı ınsanı zaman karşısında kayıtsızdı Çunku zaman, ebedıyetın bır anından ıbarettı Zaman sadece Tann'ya aıt olduğu ıçın, ınsanlar onu sadece yaşayabılırlerdı Onu kavramak, olçmek, zamandan yarar sağlamak (faız yasağının kokunu bu ılke meydana getırır) gunahtı Tanrı'nın buyurduğu akışın bır kısmını kendı çıkarı doğrultusundasaptırmakıse.hırsızlıktı Bu ılahı zaman, ortaçağ ınsanının zıhnınde, antık zaman kavrayışından farklı bırbıçım kazanmıştı Antık zaman kavrayışı daıreseldı, hcp yenıden başlardı, hep başa donmek ıçın hareket ederdı Buna karşılık, ortaçağının zaman kavramı sureklı vc doğrusal olmuştu Bu zaman, ıyıden kotuye doğru bır hareket halındc algılanmıştı Tanhın bu kotumser tarzda temsılı, dunyevı zevklere karşı buyuk bır ılgısızlık uyandırır Ortaçağ ınsanlan adeta, bır azap donemı olan bin yıllık surenın sona ermcsını ve lsa'nın(Mesıh) dunyaya ık:ncı kez gelerek, krallığını kurmasını beklerlerdı • Samldığının aksine yeniyılın gelışini kutlamak bir Hıristiyan adeti değildir. Kökeni belli olmayan bir eski dünya uygulamasıdır. ğıllerdı Veya daha doğrusu, bırçok yılbaşı vardı Ulkemızdeçoğuzamansanıldıgının aksınc, ycnı yılın gelışının kutlanması bır hırıstıyan adetı değildir Çok yaygın olduğu ıçın kokenı saptamanın mumkun olmadığı bır [ skı Dunya uygulamasıdır Buyuk bır o Idsılıkla, Mısır vcya Mc/opotamya gıbı cn eskı tarımsal uygarlıklardan kaynaklanır vedoğanınde vrc vı olankolmesı vccanlanmasıylabağlantılıdır Batı ortaçağı toplumu da, antık Roniduygdrlıgıaracılığıyla yenı yılın kutlanması gcrckcn bırşey olduğunu bılıyor vc boylcsınc kutlamaları yapıyordu Ancak, Batı Avrupa toplumunun hırıstıyanlaşnıası uzun bırsurcccyayıldığından.bualandakı eskı kabıle gcleneklcn dc, canlılıklannı çok uzun sureler boyunca korumuşlardı Hırıstıyanlık Batı'da, bu eskı çoktanrılı dınlcrc bağlı topluluklar arasında yavaş yavaş ılcrlcdı, onları hırıstıyanlafjtırmanınbedelı veodulu olarak, onların bırçok bayram, evlıya ve rıtuclını kendı bunyesının ıçınealdı Yılbaşı konusundadaaynı şeyoldu Hınstıyanlıgın kutsal kıtaplannda yılın hangı gun başlayacağına ı Ademve Havva. (1935 1939) FernandLeger