Katalog

10 İNSANLAR CUMHURİYET DERGt. 7 AĞUSTOS 1994. SAYI437 eşinden olan çocuklan babalannı Moskova'da görmeye geldiklerinde KGB kendilerine bir araba tahsis ediyor. Rufına çocuklar ile iyi ilişkiler kuruyor, kocasınm ölümünden sonra da onları Londra'da ziyaret ediyor. 1970'li yıllann ortalannda Philby'ler yurtdışına çıkmaya başlıyor. O dönemlerde Ruslara dış seyahat yasağı uygulanıyor. öyle ki bu yasak Doğu Bloğu ülkelerini bilekapsıyor. Kim'in "Sessiz Savaşım" adını verdiği otobiyografısi Çekoslavakya'da yayımlanınca bu ülkenin kapısı Philby'lere açılıyor. Philby'ler Çekoslavakya'ya gidipgeldiİcçe, KGB sonunda Doğu Bloğu ülkelerindc dolaşmalanna izin veriyor. Bulgaristan ve Macaristan'ı tercih etmelerine karşın, Philby'ler Doğu Almanya, Polonya ve Küba'ya da gidiyorlar. Kim, bozulan sağlığın nedeniyle artık yurtdışına çıkamayınca, KGB Philby'lere Moskova dışında bir "daça" veriyor. Böylece ünlü çift kışlannı kentte, yazlarını kent dışında geçirmeye başlıyor. Rufına evliliklerinde karşılaştığı en önemli sorunun Kim'in içkisi olduğunu açıklamaktan çekinmiyor: "Ruslar içkiyi sever, dolayısıyla ben de içkiye alışığım. Ancak Kim alkolik olma sınırına dayanmıştı. Içince, tümüyle farklı bir insan oluyordu." Rufına çözüm olarak şişeleri saklamaya çalışıyor; gizli gizli içkisini döküyor veya kadehini suyla dolduruyor. "Kim artık geceleri yatağından fırlayıp bağınp çağırmaya başlamıştı. Diğcrtaraftânsüreklisigara içiyordu. Yatağı yakacağından korkuyordum" diyor. Uzun uğraşlardan sonra Philby içkisini kontrol altına alıyor. Philby'nin bir özelliğide geceleri ne kadar geç yatarsa yatsın mutlakahcrsabahsaat 7'dekalkıp BBC'nin haberlerini dinleyipçayını yuduml;"nası. Philby'nin ölümünden sonra Rufina'nın annesi knzının yanına yerleşiyor. Ikisinin de sağlıklan giderek bozulduğundan ilaç ve gıda için paraya duyduklan gereksinim artıyor. Rufına, Kim'in kitaplarını satmamak için elinden geleni yapıyor ancak başkaçarcbulamıyor. Birdulun emekli maaşı ile üç rakamlı enflasyona yetişmenin olanaksızlığını anlıyor. Rufına içinde bulunduğu zor ekonomik koşulları şöyle dilc getiriyor: "Emekli aylığım 3.5 sterlin düzeyine indiği zaman kocamın eşyalarını açık arttırma ile satmaya karar verdim. Bu sırada yönetim bana son bir iyilik daha yaparak aylığımı 35 sterlineçıkardı." Rufına Sotheby's'ten kazandığı paraların tümünü Rusya'ya götürmeyi düşünmüyor. Rahat yaşayabileceği kadar parayı yanına alarak, kalanını bir yardım kurumuna bağışlamayı düşünen Rufına şöyle diyor: "Şu günlerde Rusya'da zengin olmakçoktehlikeli." Türkçesi: REYHANOKSA Y Karısı Rufına'yı ölümünden 6 yıl sonra zengin etti Müzayede ile gündeme gelen casus: Kim Philby ünyanın en ünlü casuslannın bir dökümii yapılacak olsa Il.A.R "Kim" Philby'nin adı hiç kuşkusuz ilk sıralarda yer alır. Ingiliz Gizli Haberalma Servisi'nin "centilmen haini" ve KGB'nin "sadık hizmetkan " Philby, son günlcrdc yine gazete manşetlerine geçti. Kapitalist dünyanın en tanınmış müzayede salonlanndan Sotheby's'de 1988'de ölen bu Rus casusunun özel eşyaları dul eşi tarafından açık arttırma ile satışa sunuldu. "Kim'in çok ince bir mizah anlayışı vardı, sağ olsaydı bu duruma çok gülerdi" diyen Rus eşi Rufına Philby, bu satıştan 150 bin sterlin elde etti. En büyük alıcının kimliğini gizleyen bir Amcrikalı olduğunu öğrenen Rufına, Moskova'ya dönüşte gazetecilere, "Kocamın düşüncelerinin nc denli doğru olduğu böylece kanttlanmış oldu: Kapitalist dünya, ideal leri hiçe say ıyor" dedi. Açık arttırmada satılan parçalann içinde Philby'nin elyazısıyla tuttuğu notlar, babasının dcğcrli kitaplan, arkadaşı Guy Burgess'ten nıiras kitap koleksiyonu ycr alıyor. Bu malların gerçek değeri, Burgcss, Donald Maclcan ve Antony Blunt'tan oluşanan Cambridge casus halkasının bilinmeyen yönlcrine ışık tutmasından kaynaklanıyor. Casusluk dünyasında "Köstebck" kavramını ete kemiğe büriindüren Philby Ingiliz Gizli Servisi'nde en yüİcsek noktaya "bir adım kala" Sovyetlere kaçmıştı. Bugünkü bilgilerimize göre zaten "karşı tarafa" gcçmeseydi, yakalanacaktı. Son görevi ABD'de Ingiliz Gizli Servisi ile CIA'nın ilişkilcrinin "eşgüdümünü" sağlamaktı. Bu görev tngiliz Gizli Servisi'nin başına gelecek "casus" için son denenme noktasıydı. Suyun Bira, şarap, bilimsel su seminerleri, spor gösterileri, öpüşen sevgililer ve dünya mutfağından tatlar Stockholm festivalinde... G Ü R H A N UÇKAN D mıştı. lstanbul'dan sonra ABD'ye gitti. Oradan da 18 yıl sürecek olan Sovyetler Birliği'ndeki "yanemekli casus" yaşamı için Moskova'ya. Bugüne dek kimse Philby'nin, ölümüne dek 18 yılını birlikte geçirdiği dördüncü karısını tanımıyordu. Philby, Beyrut'ta gerçekleri açıklamaya mecbur bırakılınca, 1963 yılında Moskova'ya yerleşmek zorunda kaldı ve 1988 yılında ölünceyedek Rusya'da yaşadı ve 1970'de Rufına ile evlendi. Philby 'ninbirzamanlar"kızılsaçlı afet" olarak nitelendirdiği Rufına bugün 61 yaşında. Kızıl saçlarınınçevrelediği anlamlı yüzü sağlam kişiligini yansıtıyor. Ingiltere'dcbulunduğusıradaken tığı kız arkadaşı Ida Blake kendisini bir Ingiliz centilmcni ile tanıştırmak istediğini söylüyor. Ida, Robert Blake adında bir Ingiliz casusunun karısı. Rufına, Blake'lerin ön ayak olmasıyla Philby ile tanışıyor. Blake'lerin kent dışındakı yazlık evlerinde bir hafta sonu gcçiriyorlar. Birlikte geçirilen bu hafta sonlanndan birindc Philby, Rufına'ya evlenme teklif ediyor. Daha birbirlerini birkaç haftadır tanıdıklanndan Rufına cevap vermek için süre istiyor. Ancak bu süre Philby'nin çabalanyla çabucak noktalanıyor ve 18 yıllık beraberliğin temeli atılıyor. Rufina'nın kısıtlı tngilizcesi Philby'nin az Ruscası ile birleşince ortaya çok özel bir lisançıkıyor. S Kim Philby ve karısı Rufına Ru*ya günlerinde... disiyle tanışan herkes, Rufina'nın son derece saygın ve zeki bir insan olduğunu kabul ediyor. 1932'de Moskova'da doğan Rufina'nın annesi Polonyalı, babası Rus. Babası kürk boyama konusunda oldukça aranılan bir usta olmasına karşın, aile Moskova'da tek odalı bir apartman daircsinde oturuyor. Erkek kardeşinin doğumundan iki yıl sonra baba ölüyor. Rufına, basımevinde düzeltmen olarak çalışırken gece okuluna devam ederek eğitimini tamamlamayauğraşıyor. Egitimini tamamladıktan sonraMoskova'da Ekonomi ve Matematik Enstitüsü'nde yazı işleri müdürü olarak çalışırken aynı odayı paylaşPhilby'nin casus olması Rufına için önem taşımıyor. "Bu konu üzerindc hcmen hemen hiç durmadım. Benimle ilgilcnmeye başladığı andan itibaren yalnızca onun ne kadar mükemmel bir insan olduğunu düşündüm. O gerçek bir centilmendi." Rufına ve Philby'nin yaşantısı Rus standartlanna göre oldukça lüks sayılıyor. Kim, dört odalı bir apartman katında yaşıyor ve çalışmalannı evinden yürütüyor. Sabahlan KGB'den bir görevli kendisine bir takım kağıtlar getiriyor, bir diğeri akşamlan bu kağıtlan almaya geliyor. Rufına bu çalışma şekli hakkında hiçbir sonı soımuyor ve bilmek de istemiyor. Ünlü çiftin hiçbir zaman arabası olmuyor. Genellikle yürümeyi tercih ediyorlar. Kim'in ikinci Philby, ABD'dcki bu son görevinden önce ise Türkiye'de görevliydi. Ingiliz Başkonsolosluğu'nda "ataşe" sıfatı ile çalışıyordu. Ama csas görev alanı AnkaralstanbulBeyrut üçgenindcki casusluk faaliyctlerini düzenlemek veyönetmekti. Kendisine Beylerbeyi'nde bir yalı tahsis edilmiş. Bugünkü ünlü Pembe Yalı'yı o renge boyatan da Philby oldu. Çünkü daha o günlcrdcn çift taraflı çalışıyor ve boğazdan gcçen Sovyet gemileriyle iletişim kurması gerektiğinde, gemilerin oturduğu yalıyı kanştırmamalan için, binayı Boğaz'da olmayan tek renge, pembeye boyat Türklye'de görev Klm'to tanışma tockholm'e yeni gelenlerin karşısına bir sorun çıkar: Her yer masmavi sudur ama, neresi deniz, ncresi göl belli değildir. Rüzgâr su yönünden esmezse, kokudan da çıkaramaz insan. Hele bir de hava güneşliyse, yeşilin ycşil, mavinin mavi olduğu bir günse... Bir taksi şoförü anlattı. Bir sabah erken saatte yolcu götüriirken, Saray'ın önünden geçiyormuş. Kıvırcık saçlı, esmer bir oğlan, yan boyu büyüklüğündeki somonu zar zor taşımaktaymış kaldınmında. Gerçekten de, bırakın somon avlamayı, uyduruk kaya balığı bile takılmazdı kent merkczindeki kanallarda oltaya. önce arıtıldı sular, sonra balık yavnılan salındı; şimdi de kralın sarayının önünde somon çekiyor meraklılan. Kentin musluk sulan, mcnba suyu gibi. Eğer yine de burada, şişeyle su satıhyorsa bunun nedeni, suyun maden suyu olmasıdır. Bu yıl 4. kez gerçekleştirilmekte olan Stockholm Su Festivali, aslında iki tcmel görüşten doğdu.llki, temiz suyla iç içe olan, bu tür sorunlarını çözmüş ender büyük kentlerdcn biri olan Stockholm, bu başansını kutluyor. Ikincisi, "kıta Avrupası'yla" bütünleşme içindeki Isveç'te de halk, diğer Avrupa halklan gibi sokaklarda, meydanlarda hepbirlikte eğlenmeyi öğreniyor. Çok değil, bundan 5 yıl önce kimsenin akhndan geçmezdi Opera Meydanı'na 200 metreden fazla uzunlukta sofralar kurulup kerevit yenileceği, içki içileceği. Guiness'in rekor kitabına giren bu eylem, daha sonra yakın bir parkta sürdürüldü. (Bu yıl yok, çünkü temizliği ertcsi gün sorun olmakta.) Yine çok kişinin akhndan geçmezdi parlamentonun önündeki çim bahçede açıkhava diskosu