Katalog

16 RESİM CUMHURİYET DERGİ. 28 AĞUSTOS 1994. SAY1440 Ressam ve rahibe Önce Henri Matisse'in modeliydi, daha sonra rahibe JacquesMarie oldu. Bugün adeta günah çıkarırcasına ünlü ressamla aralarındaki bağı tüm açıkhğıyla ortayadökenbir kitapyazdı.Iştebir dâhiden Tann'ya yönelişin hikâyesi... ZEYNEP BAYRAM OĞLU atissc, sevgili dostu Louis Aragon'a, genç vc güzel modeli hakkındaki düşüncelcrini tck ciimlcyle dile gctirmişti: "Enerji kaynağım!" Yıl 1942. Henri Matisse Fransa'nın Vence şchrindc, Monique adında fakir, öksüz ve ciğerlcrinden rahalsız bir genç kızla tanıştı. Moniquc'in narin vc kırılgan güzel liği bir anda ressamı büyülcdi vc onu ufak tefck ev işlcrine bakması için yanına aldı. Çok gcçmeden Moniquc modelliğc tcrfı ctti. Matisse, genç kı/ın gür saçlan, ince bilekleri ve biçimli vücudunun müptclası oldu. Böylecc kronikleşen acıları olduğu gibi rcsmine yansıdı. Aralanndaki olağanüstü etkileşim Matisse'in iiretkenliğini günden güne alcvlcndirdi. Ne yazık ki bu üstü kapalı flört fazla sürmedi. Aradan bir yıl geçtikten sonra Monique, bir gün Matisse'e kendisini "Tann'ya adamaya" karar verdiğini söyledi. Böylcce 1943'te Vencc'tan rahibe olmak üzere aynldı. Matisse yıkılmıştı. 1945' te Monique, rahibe JacquesMarie oldu. Artık rollcr tersine Matisse 'infırçasmdan rahibesi (1942). dönmüştü, rahibe ressamı yönetiyordu. Mektuplarından birinde Matisse şöyle diyordu: "Bir sürcdir günlük hayatınızdan oldukça uzaklaştım ama yine dc sizden uzak değilim. Çünkü bcn dc tıpkı sizin gibi kendimi ruhi güçlere adamış durumdayım." Ressam kaybetmişti. Bir daha Monique asla dönmedi. Ama rahibe JacquesMarie arada sırada ziyaretinegeldi. Rahibe 1947'de Matisse'ten kilisesi için bir vitray yapmasını rica etti. Matisse bu isteği kabul etmekle kalmadı, kocaman bir kilise inşa etti. 1948'de yapımınabaşladığı kilıseyi 1958 yılında 82 yaşında tamamladı. Rcssamın hayatından ani çıkışını aklamak istercesine, kilisenin yapımı bittikten sonra rahibe JacqucsMaric kısa bir açıklamada bulundu: "Yaratıcımı yüceltmck için ömrüm boyunca kendimi ona adamak zorunda değilim. Onun ı^ıgının izinde Tahiti'ye kadar gittım ve içimdeki sevgiyi rahibeliğım boyunca insanlara aktardım." Matisse ise sevgisini açığa vurıııak konusunda alabildiğinc içıcndi. 20 Haziran 1945 tarihli mektubunda rahibesinc şu satırları yazmıştı: "Hayatım boyunca bir ışığın peşinden koştum ve onun için yaşıyorum." Rahibe JacquesMarie, geçtiğimiz yıl, tüm cesaretini toplayarak ressamla aralanndaki bagı ve Matisse'in "bütün bir ömrün meyvesı" dediği kendisi için yaptıgı kiliseyi anlatan bir kitap yazarak, yıll.ırca yüksek taş duvarların arasında hapsolan ışığı özgürlüğüne kavuşturdu. ^ HENRİ MATİSSE Mutluluğun ressamı Tanıdığı tek Tann vardı: rcsim. Ona tapmaktan asla vazgeçmedi. Resimleri cıvıl cıvıl, hayat doluydu. Tablolannda yaşamı boyunca değer vcrdiği üç şey açıkça okunuyordu: Lüks, huzur ve zevk... Matisse hep mutluluğun resmini yaptı, ama soydaşı Fransızlar yaşarken onun sanatını bir türlü sevemediler. Bugün Picasso'ya cşdeger bir mit haline gelen Henri Matisse'e yaşadıgı sürece gerek soydaşı Franstzlar gerekse meslektaşlan sırt çevirrnişlerdi. Bu durum karşısında ünlü Rus resim koleksiyoncusu Serge Chtchoukine Arahk 1910'da Matisse' i yüreklendirmek için ona şu sözleri söyledi: "Halkın size karşı olmasına aldırmayın çünkü gclecek sizin." Chtchoukine haklıydı. 9O'lı yıllarda Yaşama Sevinci, Dans gibi değerli tabloları sergi salonlarını doldurup taşırmaya başladı. Oysa 1937'de Fransa'da düzenlenen uluslararası sergiye tek kabul edilmeyen ressam Matisse'ti. Yüzyılımıza yön veren nessamlardan Henri Matisse 1869 yılında Fransa'da dünyaya geldi ve 1952 yılında hayata gözlcrini yumdu. Yaşamı süresince sürrealistlerle ve özclliklc de Picasso'yla asla yıldızı barışmadı. Okullu oluşu ve 12 yıl boyunca Monet, Pisarro ve Cezanne'dan özcl dersler almasından dolayı burjuva damgasını yiyerck dışlandı. 1945 yılına kadar resimleri Fransa'daki müzclcre sokulmadı. Bu ambargoya karşılık daha 1908 yılında en pahalı tablolar Matisse' indi. Resimleri Rus, Alman, Amcrikalı ve tngıliz koleksiyoncular tarafından kapış kapış satın alınıyordu. Tablo satıcısı Kahnwciller "Matisse benim için Picasso'dan da Braque'tan da daha önemli" diyordu. Ivan Morozov, Serge Chtchoukine gibi ünlü Rus koleksiyoncular ile Gertrudc Stein ve kardeşi Leo, Matisse'in müptelasıydılar. Ancak ressama ait en büyük koleksiyona Amerikalı doktor Albert Barnes sahipti. 80 Renoir, 68 Cezannc vc 60 Matisse tablosuna sahip olan Barnes için Gertrude Stein şu yorumda bulunmuştu: "Çeklcrini ncreye harcayacağını bilemiyor!" Belki de skandallar yaratan kaçık bir ressam olsa ülkesinde daha çabuk kabullcnilecekti ama o hayatı boyunca "normal bir adaırTolarakyaşadı. 1949 yılında kcndısinc karşı geliştirilen bu tutuma karşı şu açıklamayı yaptı: "Hayatım boyunca beni karantinada tuttular." ^