Katalog

'Yazıtlar Kraliçesi' olume direniyor Cetvelle çizilmişliğinin ötesinde anılmasa daAnkara 'nın adı, bu küçiik memurun da bir rakı içişi vardır, sessizce Miinir Nurettin dinleyip, dertlenmesi. Kolundan tutsan utanır, sussan gücenir. Ikindi vakti dinlemeye başlasan, biitiin efkârlı yaraları dillenir. Belkiküför bile eder, ama sonra hemenyüzü kızarır. Ve biitiin gecelerin sabahında, kravatını takıp işine gitmesiyle ünlüdür. Bir depüfür püfür esen bozkır akşamlarıyla... nkara, tarihıni yan cebinde saklar biraz. Genç Türkiye Cumhuriyeti'nin başkenti olması nedeniyle, önceki öyküleri, gözardı edilir bir parça. Biitiin Ankara yazılarında, söyleşilerinde ve öykülerinde başkent kimliği öne çıkarıldığı gıbi, cetvelle çizilmiş olmasının ötesinde pek de anılmaz adı. Sanılır ki, delikanlı bir kenttir Ankara. Oysa, güngörmiiş Anadolu'nun, neredeyse tam ortasında duran bu alçakgönüllü kentın, asırlar öncesinde geçen kendi halinde bir destanı vardır. Hitit döneminde önemli bir ticaret merkezi olduğunu, utangaç bir memur gibi saklar örneğin ya da Roma döneminde önemli bir merkez olması, yüzünü kızartan bir terfı anısı gibidir. Türkiye Cumhurıyetı'nin ideolojik göstergelerinden bıri olmaksa, Ankara'nın son 70 yılda kazandığı bir kimlik. Ankara'nın bu pek de bılinmeyen tarihine ilışkin aldığı yaralar, son dönemde bırer birer gündeme gelmeye başladı. Bunlardan en çabuk sağaltılması gereken de, öyle sanıyoruz kı, Augustus Tapınağı'nın duvarına tutunan "Yazıtlar Kraliçesi" adıyla tanınan, lmparator Augustus'un yazıtı. Şimdılerde yıkılıp, dökülmeye başlayan yazıtın ılgınç öyküsü, Roma lmparatorluğu dönemine dayanıyor. Bugüne dek, kendinı korumayı başarmış "Yazıtlar Augustus Tapınagı üç yıldır koruma Iskalaslnin altında yanldan yaşama ddnnrayl b*kllyor. Fotoğmflar RIZA EZER A Kraliçesi", Ankara'nın bozkır iklımiyle, kirli havayla ve sürümcemede kalmış koruma kararlarıyla amansız bir savaş verıyor. "Res Gestarum Divı Agustus." "Yazıtlar Kralıçesf'nın Latince adının karşılığı "Tanrılaşmıs. Agustus'un Yaptığı Işler." 500 yıllık Roma lmparatorluğu'na 57 yıl hükümdarlık etmiş olan Augustus, öliimiinden 16 ay önce, Vesta rahibelerine dört belge teslim eder. Bu belgelerden biri vasiyetnamesi, ikincısı cenaze töreniyle ılgili buyrukları, üçüncüsü imparatorluğun parasal ve askeri durumuna ilişkin kayıtlar, dördünciisü ise, imparatorluk döneminde yaptığı işlen kapsar. lnanılmaz öykümüz, işte bu dördüncü belgeyle ilgili. Latince adı, "Res Gestarum Divi Augustus" olan "Yazıtlar Kraliçesi"nin günümiize dek iki kopyasının var olduğu saptandı. Bir kopyasının Roma'da olduğu saptanan yazıtın, Roma'da, ımparatorluğun başkentınde bir izine rastlanamazken, yazıtın üçüncü bir kopyasıyla birlıkte Yazıtlar Kraliçesi, sadece Anadolu'da bulunabildı. lmparator Augustus 'un BüyükRoma Imparatorluğu 'ndan Ankara 'ya bıraktığı anı kentin egzoz dumanlarına, bu çağın gürültüsüneve çılgınlığına meydan okuyor. Ankara Augustus Tapınağı'ndaki yazıtı, ilkin 16. yüzyıl ortalarında AlmanRoma Devleti lmparatoru Ferdınand'ın elçısı Busbek keşfettı. Almanbılımadamı Theodor Momsen (18171903), bılımsel bir bıçımde dığer parçaları bıraraya getırerek, yazıtın tarihini değerını ve önemını be Tapınagın gaçmlf yıllarda yapılan bir rasml. 4 2 9 lirledi. Momsen'in, yazıta tarihi önem ve değerinden dolayı "Yazıtlar Kraliçesi" adını vermesinden sonra, bu yapıta ilişkin birçok kitap yayımlamasına karşın, bu yazıt üzerine yapılan tek Türkçe çalışma, Hamit Dereli'ye ait bir çeviri. Oysa Yazıtlar Kraliçesi el üstünde tutulmaya ve özene alışık. Alışkanlığı yüzyıllar öncesinden geliyor. Tiirkler Ankara'ya geldiğinde, Augustus Tapınağf na dokunmadan, Anadolu'daki kiiltür kardeşliğini kutlar gibi, Hacı Bayram Veli Camisi'ni tapınağın yanıbaşına kuruyorlar. Yazıtlar Kraliçesi, bu kiiltür karşılaşmasında bile kendini, toplumların ve inançlann özünde yer alan hoşgörüyle koruyor. Bu kendiliğinden korumada, hümanist bir din adamı olan Hacı Bayram Veli'nin görüşlerinin ve yaşam biçiminin insanlara örnek olması da etkili oluyor. Hacı Bayram Camisi, şimdilerde Augustus Tapınağı'nın ön duvarındaki Yazıtlar Kraliçesi'ni, toplumların ve kültürlerin birbirine göz kırpması gibi koruyor. Yazıtlar Kraliçesi'ne zarar veren rüzgar ve tozu kcsiyor koca Hacı Bayram Veli. Ankaralılar ve koruma kararlarını sürüncemede bırakanlar, Yazıtlar Kraliçesi'ni, dünyada bir tek Ankara'da bulunan bu Agustus anısmın dılinden ve sessız ölümünden anlamasalar da, Hacı Bayram Veli Camısı, bir bılge gibi kavrıyor kraliçeyı. Yazıtlar Kraliçesi ile birlikte Augustus Tapınagı da yok olmak üzere. Sürümcemede bırakılan koruma karannın öyküsü ise, kraliçenin ve tapınağın öyküsün13 C U M H U R İ Y E T DERGİ 1 2H A Z İ R A N 1 9 9 4 SAYI