Katalog

5 yıl sonra Tienanmen belgeseli Anouk Anlma* çası olmayacaktır hiçbir zaman; filmin ana öğretisi! Bu öğreti bir 'Yalan'dır. Seyirci orada gördüğü 'NeoNazi'lerden daha iyi veya daha üstün değildir. Çünkü, her birimizin, bu tür canavarca eylemleri gerçekleştirebilecek kapasitesi vardır, her birimiz bir kahraman olma isteğini içimizin derinliklerinde, bir yerlerde taşırız. Bu fıltn, her melodramda olduğu gibi, insanlara 'Kötü'nün 'Kötü' olduğunu ve özgür bir bakış açısı içerisinde ele alındığında, iyi bir ahlak öğretisi olarak değerlendirilmesi gerekliliğini anlatma arnacını taşıyor. Schindler'in Listesi fılminden çıkarılacak mekanik mantık şudur: "Kiranı ödemediğin takdirde kızını demiryolu raylanna bağlarım". Naziler, kötü İcalpli, kahn bıyıklı ev sahibi rolünü üstlenirken, Ya^" diler de raylara bağlanan kız çocu . mı temsilediyorlar. "Hitler'in kendini neden öldürdüğünü biliyor musunuz? Gaz faturasını almış da!"lsrail'de duydugum bir fıkra bu...Bu şakalar, baş kaldırma amacını taşıyor mu? Taşısa da taşımasa da, toplu kıyımın ardında btraktığı baskı ve çözülmemiş unsurlara karşılık verme güdüsünden doğan dramatik ifade şekilleri bunlar. Schindler'in Listesi ise 'sömürü' filmidir. The Ouardlan'dan I Türkçeai: TANYA KAVLAKU parken yazan Mamet, ilk uzun oyunu "Amerikan Buffalo" lle Broadway'e adımını atttğında 37 yaşındaydı. 1984'de "Glenngarry Glen Ross" adlı oyunuyla Pulitzer Odülünü kazandı. "Postacı Kapıyı Iki Defa Çalar" (1980), "Hüküm" (The Verdlct/ 1982), "Dokunulmazlar" (The Untouchables/1987) gibi filmlerin senaryolarını yazmasının ardından Amerika'nın en başarılı oyun yazan olarak Islm yapan Mamet'ın konuları İçerisinde ele aldığı karakterler genelllkle, aşağı tabakadan Insanları temsll edlyor. Çünkü Mamet gençliğlnde emlakçılık, kamyon şöförlüğü, denlzcllik, telefon pazarlamacılığı ve halı satıcılığı gibi işlerle uğraşmış. CUMHURİYET Sting 'in karısı Trudy Styler hayatta kalanlardan yola çıkarak katliamınfîlm in i yaptı. eş yıl önce, 1989 yılının nisan ve mayıs aylarında Çin Halk Cumhuriyeti'nin iinlü meydanı Tienanmen günlerce devam eden demokrasi gösterilerine sahne olmuştu. Bir milyon öğrenci haftalarca meydanı terketmemiş sessiz bir direnişledeğişimistemişti. Uzunsüremüdahale etmeyen askerler sonunda tank ve silahla saldırdı, direnişçiler püskürtüldü, hayatta kalanlar ya ülkeden kaçtı ya da hapseatıldı. Bu acı olaylan bütün dünya televizyonları basında izledi. Tienanmen olaylannı Londra'daki evlerinde büyülenmiş gibi izleyenlerden biri de Sting, Trudy Styler(Sting'in karısı) ve çocuklarıydı. Onlar da 4 hazıran günü tanklar meydana girip silahsız insanlara ateş açtıklarında önce herkesin yaptığı gibi öfkelenip ve üzüldüler. Trudy Styler çok uzaklardan tanık oldugu bu olayda yer alan insanların ne olduğunu merak etmeye başladı. Geleceklerini ve hayatlarını ortaya koyan bu gençlerin başına neler gelmişti? Kaçabilen kaçmıştı. Trudy Styler de çok geçmeden de ayaklanmanın öncülerinden birkaçıyla karşılama olanağı bulacaktı. Li Lu Tienanmen olaylarının ardından çıkartılan "Arananlar" listesinin 18 numaralı ismiydi. Ayaklanmaya ilişkin yaşadıklarını not etmeye başlamıştı bile. Styler Lu Li'nin kitabıın yayın hakkını derhal satın aldı. Styler'in önünde iki soru vardı: Bu denli ağır bir konunun insanı tarafını perdeye getirmek nasıl mümkün olacaktı? Para nereden bulunacaktı? "Çalışmaya başladığımda Tienanmen Meydanı herkesin içine işlemişti. Ama zaman geçince bu insanların merakı gitgide azaldı. Batıda neredeyse kimse bu acı olaylarla ilgilenmez olmuştu. Ben de bekarlık günlerimden kalma evimi satıp yoluma devam etmeye karar vef dim." "Çin Halk Cumhuriyeti'ne 1993 a D l r a n l f Trudy Styler v« Sting. Slylar fllm Içln Çin Halk Cumhuriyatl'n* vaTayvan'a glttl. ralığında gitmeyi planlamıştım. Yolculuğa çıkmadan üç hafta önce BBC ile Amerikan ABC televizyonları ortak yapıma razı oldular." Ve Styler Çin Halk Gufnhuriyeti'negıtti. "Biografi filminden çok bir belgesel hazırlamak istiyordum. Li Lu'nun yaşam öyküsünü izleyerek olaylan anlatmaya karar verdim.KültürdevrimininLiLuvebinlerce öğrenci üzerindeki izlerini araştıracaktım." Trudy Styler bu gibi işlerin ustası olan yönetmen Michael Apted ile birlikte çalıştı. Beş kaçak öğrenci lider ile görüştüler. Her biri korkunç olaylar aktarıyordu. ama beşinin öyküsünün de ortak biryanı vardı: Kültür devrimi bu kuşağı yalnızhga itmiş, yaşamlannı katılaştırmış, ve hayal kırıklığı yaratmıştı. Bu noktaya gelince Styler, Li Lu'nun çocukluğunu da fılmde kullanmak istedi. Belgesel lezzeti verilecek bir şekilde Li Lu'nun çocukluk günleri dramatik olarak canlandırıldı. Ama sanki arşiv malzemesi gibi seslendirilmeden kullanıldı. Li Lu'nun 4 ve 10 yaşındaki günlerinçekimiTayvan'dagerçekleştirildi. Çok garip birduyguya kapıldım diyor Li Lu. "Filmi görünce sanki gerçekten kendimi izlediğimi düşündüm. Çok inandıncıydı. Geçmişi düşündürdü bana ve acı verdi." Trudy Styler, filmi çekerken tasarladıklarını şöyle aktarıyor: "Tienanmen Meydanından akıllarda kalan binlerce insanın orada toplanması ve o genç adamın tankın önünde dimdik ayakta duruşuydu. Ne yazık ki öldü. Ama onun yoldaşlarına ulaşmaya çalıştık. Çocukken ve yetişkinken yaşadıklarını anlayıp neden tankın önünde öylesine durabildiğini anlamaya çalıştık. Belgcselde bir olayı kökenine doğru izlersiniz. Belgesel bir film yapmakla drama yapmak önemli bir farklılık olduğunu düşünmüyorum." Filmin çekimi için Pekin'e gidildiğinde demokrasi hareketlerinin babası olarak görülen Wei Jingsheng ve bir dönem arananlar listesinin bir numarası olan öğrenci lideri VVang Dan'lagizlice görüştüler. "Ekıp olarak yaptığımız işin sonuçlarına katlanmayı göze almıştık. Üç gün için gözaltına alınabilirdik. Aynca fılmimize el koyarak bizi sınır dışı edebilirlerdi. Çin'e gitmeden takvimc baktığımızda tamda Noel öncesi olduğunu farkettik. Gözaltına alınsak noeli ailelerimizden ayrı geçirmek zorunda kalacaktır. Bunun üzerine gıdiş tarihimizi değiştirdik." Trudy Styler ve ekibinin başına hiçbirşey gelmedi. Film ise bu hafta BBC'degösteriliyor. 4^ B b a s t ı n l d ı k t a n a e n r a Tlanaı DEROİ 2 2 M A Y I S 1 9 6 4 8 A Y I 4 1 1 11