Katalog

16 KUBA Genç yaşta devrim uğruna ölen ve Küba devrimine büyük katkılanyla halkın belleğine yazılan Bolivyah devrimci Che Guevara Küba'da hâlâ günün kahramanı. VİVACHE! K sanayi bakanı oldu. Bütün bu görevüba'daki okullarda dersc leri sırasında maddi değerlerin ahlagirmedcn öncc her sabah ki dcğerlcrin önünde yer almaması tören yapılır. Okul bahçegerektiğini, kapitalizm ile uzlaşmasinde toplanan öğrencilerc nın olanaksız olduğunu o çok etkilebaşöğretmen sorar. "Büyüdüğünüz yici Buenos Aires aksanı ile anlattı zatnan kimin yerindc olmak istersidurdu. niz?" Küba'nın ulusal giysisi olan 1994 sonbahannda Amerika'nın beyaz gömlek ve kırmızı şortlan ikıskacı altındaki Küba'da, Indepençindeki minikler, tck bir ağızdan yadcnt gazetesinin saptamalarına gönıt verirler: "Che gibi olmak istere, kapitalizm ile uzlaşma, ülkenin riz." Tören, yaramazların ulusal dört bir yanında kendini hissettirikahraman Jose Marti'nin heykeli öyor. Küba'nın kurtuluşunun karma nünde sıraya girip, "Che Commanekonomide saklı olduğunu öne südante" adlı Che'nin imzalı bir posteren Castro, zatensıkılı olan kcmerleri çocuk kalabalığı arasında havaya rin biraz daha sıkılmasını emrederyükselir ve minik ağızlar, ulusal daken, olanaksızı olanaklı hale getirvalan uğruna Che gibi kurşunları scmeye çalışıyor. Castro, bu özverilelamlayarak ölmeye hazır olduklarını rin devrim adına yapılması gerektibirkez daha tekrarlarlar. ğine dikkat çekiyor. "Bugün, fabrikalarda, okullarda, kışlalarda ve evlerde Chc'yi anarak, Yeni Che biyografisi Che bugün yaşasa idi 66 yaşında komünizmin bu büyük kahramanına olacaktı. Küba nüfusunun büyük duyduğumuz minnettarlığı hcr f'ırAmerikalı yazar Jon Lce Anderçoğunluğunun 20 yaşın altında olson'un kalemc aldığı Che biyografisatta, binlerce kez dile getiriyoruz," duğu göz önüne ahdiycn Fidel Castro, nırsa, pek çok Kübalı yeni yetişen gençlcri için Che soyut bir iChe gibi komünizmin sim. yılmaz savaşçıları olSokaktaki genç ama yönünde ö/.endırdam Che'yi şöyle tameye önem vcrdiklenımlıyor: "Che çok rini saklamıyor. büyük bir kahraman. Che Guevera, KuKüba'ya gelip bizim ba'da yeniden doğuiçin, bizimle birlikte yor. Küba'nın resmı omuz omuza savaştı. dairelerinin, tümünün O çok iyi bir adamdı." duvarlarını CastPeki, "Che onlar için ro'nun bu en yakın ne anlam taşıyor" sodevrim arkadaşının rusuna pek çok genç portresi süslüyor, şu yanıtı veriyor: Castro'nun komünist "Hepimiz onun gibi Küba'ya kapitalisl olmak istiyoruz." unsurları yavaş yavaş Kübalı gençler, sokmaya çalıştığı şu Che gibi olmak istidönemde, ('he'ninyeyorlar ancak Coca niden gündeme gelişı Cola da içmek istidikkalle izleniyor. yorlar. Bugün Coca Cesur ve tutarlı bir Cola'nın kutusu bir Marksist olarak devdolar civarında, anne rimlcr tarihine geçen babalannın geliri ise Che, kişisel anlamda ayda4 ile 8 dolar araparayla pulla pek ilgisında değişiyor. Dolenmemesine karşın, layısıyla Coca Cola devrimin ilk yıllarınonlar için bir hayal, da Küba Merkez Banbir sembol. 15()kilokası'nın başkanlığını metre ötede Miayaptı. () dönemde bami'de Coca Cola çok sılan pczoların üzebol ve ucuz. Aralarınrindc imzasını yalnızdan pek çok genç aca "Che" olarak atan ğustos ayında Miabu devrim öncüsü, sonradan Küba'nın A merikan ambargosu altındaki Küba'da, Che hâlâ bir umutışığı. mi'ye gitmek üzere si henüz piyasaya çıkmamakla birlikte hcrkes yazann bu kitapta gerçekleri dile getireceğinc inanıyor. Anderson, bu ünlü devrimciyi 1960 gençliğinintaptığı.yakışıklı ve gözü pek bir gerilla olarak değil, başarı şansımn olmadığını bilcn, ancak inançlarından ödün vermemek için ölümü göze alan bir ideolog olarak elc alıyor. Yazann iddiasına görc Che kendini, tüfeğini kapitalizmin yel değirmenlerine çeviren Don Kişot'abenzetiyor. tngiltere'de yayımlanan The Independent gazetcsi Che ile Castro arasında geçmişte yaşanmış tartışma götürür bir görüş ayrılığından söz ediyor ve şu yorumu yapıyor: "Che kapitalizme karşı açılan savaşta hep Castro ile omuz omuza idi. Ta ki Castro Sovyetler Birliği ile karşılıklı ticaret anlaşmalannı gür.deme gelirinceye kadar. (Küba ekonomisinin bel kcmiğini oluşturan bu anlaşmalar, 1989'da Sovyetler'in çoküşüne dek devam etti.) Moskova ile görüşleri ters düşen Che, daha lazla Moskova'nın güdümüne girmek istemediğini açıklayarak Küba'yı terk etti. Önce Kongo'ya oradan da Bolivya'ya geçti. Buralarda yönetime karşı ayaklanan yerlilerle birleşerck, gerilla savaşlarını başlattı. 1967'de Bolivya'da hükümet askerleri taral'ından vuruluncaya dek kapitalizme karşı açtığı savaşı sürdürdü." Che Guevara, yaşasaydı bugün 66yaşında olacaktı. derme çatma teknelerle, botlarla yola koyuldu. Kimi boğuldu, kimini köpekbahkları parçaladı, kimisi ise hedefineulaştı. Televizyondan gördükleri kadarı ile, Miami denilince Kübalı gençlerinakhnapara, bollukvehızlıbiryaşam geliyor; oysa Che denilince, acımasız kurşunlar ve ölüm geliyor. Che'nin Bolivya'da öldürülüşünün y ıldönümü olan her 10 ekimde anma toplantılan düzenleniyor. Che'nin silah arkadaşları ve dul cşi o gün ücret almadan Che'nin adına çahşıp onun anısını tazeliyor. Ne yazık ki her geçen gün bu törenlere katılım azalıyor. Bugün, Güney Amerika'daki Katolikler tsa'yı nasıl algılıyorsa, Kübalı gençler de Che'yi öyle algılıyor. Emekli bir Kübalı, General Castro'nun, Che'ye yıllar sonra yeniden sıkı sıkıya sarılmasını şöyle açıklıyor: "Yıllar önce inanmış genç kadınlar ve erkekler Che 'nin peşinden, Afrika'yave Güney Amerika'yaimkansızı başarmak için gitmişti. Bugün Castro da aynı şeyi yapmak istiyor. Imkânsız bir ekonomik ve politik savaşın içinde kendine inanmış gençler arıyor. Doğal olarak Che'nin ruhundanmedetumuyor." Komünizmin çöküşünden sonra Sovyet yardımının kesilmesiyle Küba'nın içinde bulunduğu ekonomik koşullar, içinden çıkılamaz hale geldi. Dolayısıyla son yıllarda AfroKarayib dinleri giderek canlanmaya başladı vc Havana'daki Cizvit kilisesi bile hizmete açıldı. Genç yaşta ölerek anılara yerleşen Che 'nin aksine Castro artık yaşlanıyor. Ülkede baş göstermesi muhtemclbirayaklanmayı önlemek için iktidan bırakmıyor. Ağustos ayında Malecon'da baş gösteren ayaklanmayı cngellemek için 20 bin kızgın göstericinin arasına girmekten çekinmedi. Göstericileri yatıştırdı, ancak atılan birkaç taşa hedef olmaktan kurtulamadı. tlk defa bu denli büyük bir protesto ile karşılaşan Castro, yönetimi daha genç bir kadroya bırakma zamanının geldi; ğinianladı. Castro yavaşyavaşiktidarı kardeşi Raoul'a bırakıyor. Üç ay önce, yıllardır ülke yönetiminde söz sahibi olan parti yöneticilcri emekli olarak yerlerine daha genç bir kadro geldi. 30 ve 40 yaşlarındaki bu yeni yöncticiler ülkeyi kurtarmak için karma ekonominin tek çözüm olduğunu ileri sürüyorlar. Che sağ olsaydı, bu gelişmeler karşısında neler hisscderdi, bilinmez. 1966 yılında Bolivya'ya gitmeden önce ailesinc gönderdiği bir mektupta şöyle yazıyordu: "Pek çok insan benim macera heveslisi olduğumu ileri süruyor. lîvet ben V ıı rn:1 ceraperestim, ancak benim larzun farklı. Ben inandığım dava uğruna can vermckten çckinmem." Işte bu yüzdcn bugün Che artık aramızda değil. Fakat Castro, yıkıntılar arasında hâlâ savaşıyor ve şöyle bağınyor:"VivaChe". ^ The Independent 'tan Çeviren: REYHANOKSAY