Katalog

B Ş İ A R R İ Y A L Ç I N S A T RA N C IM. S IJ A T A T A L I K dığı maçlar yapıyordu Şımdı bu yaşayan satranç efsa,nesının bır oyununu ınceleyelım KOTOVBOTVINNIK, 1955 SSCB Şampıyonası, Kabul edılmeyen vezır gambıtı, Meran varyantı 1 d4 d5 2 c4 c6 3 Ac3 Af6 4 At3 e6 5 e3 Abd7 6 Fd3 Fb4'? (Alekhın'ın fıkrı 6 dc4 7 Fc4 b5 ın karışık yollarından hoşlanmayan ya da 6 Fd6 7 e4 de4 8 Ae4 un sıyah ıçın çok pasıf olduğuna ınanan oyuncular tarafından zaman zaman uygulanıyor Aslında 6 Fb4 un amacı Fc3 değıl çunku bu değışım sonrası sıyah karelerın zayıflığını c3 dekı duble pıyonlar karşılamıyor Aslında sıyah bu hamleyle bu ve bundan sonrakl hamlelerdekı e4 suruşunu engellıyor Sıyah fıl, a3, b4 hamlelerıyle kovulursa c7ye gehp, e5 suruşunu destekleyecek Pekı 6 Fd6 ıle 6 Fb4 7 a3 Fa5 8 b4 Fc7 arasmda ne fark var dıyeceksınız Hemen soyleyeyım 6 Fd6 7 e4 dc4 8 Fc4 e5 sonrası 9 de5 Ae5 10 Vd8 Şd8 11Ae5 Fe5 12F(7 Ae4 13Fa3 beyazın lehıne 6 FM7a3Fa5 8b4Fc7 9e4dc4 10Fc4e5 11de5 Ae5 12 Ae5 Fe5 13 Fb2 Ae4 14 000 Ad6 15 Ff7 Ff4 16 Şb1 Ff5 17 Şa1 Şc7 18 Fb3 Kae8 sıyahı rahat bır konuma ulaştırır Ayrıca gene aynı varyantta 13 Şe7 14000 Fe6 15 Fe6 Ie6' da iyi ) 7 00 00 8 Fd2 (Bu baslt gelışım hamlesı aslında bır tuzak Tehdıt 9Ad5 Ad5 (9 Fd2 10Af6) 10cd5 Fd2 11 de6) Fd6 9 b3 Ve7 10 Vc2 e5i (Sıyah ızole pıyonu gozo alarak rahatlıyor) 11 cd5 cd5 12de5 Ae5 13 Ad4 (Otorıteler bu hamleyı eleştırdıler Fakat bu haınle beyazın planının bır parçası) 13 Ad3 14 Vd3 Ve5' (Botvınnık beyaz şahkanadını zayıflatıyor 15AI3? Vh5 ve 16 Fg4) 1514 Ve7 16Kac1 Kd8 17 Kc2 Fc5 18 Aa4 Fd4 Fd4 19 Vd4 Ff5 20 Fb4 Vd7 (Slyah ustunluğu ele almaya başladı Beyaz (4e3 lormasyonu yuzunden e4 karesı telafı edılemeyecek derecede zayıf) 21 Kc3 Ae4 22 Kcc1 b6 23 Kfd1 f6 24 Ac3 Ac3 25 Kc3 (Ters renklı fıller yuzunden oyunda beraberlığe bır eğılım var Fakat sıyahın aktlf konumu ve fılınln beyazınklne nazaran hakım pozlsyonu, Katov'un ışını guçleştırıyor) Fe4 26Vd2 Vg4 27 h3 Vg6 28Vf2 h5 29Şh2 a5 30 Fa3 b5 31 Fc5 b4 32 K c d Kdc8 33 Fd4 Fc2 34 Kd2 Fe4 35 Kdd1 Vf5 36 Ve2 Vg6 37 V(2 a4l (Pozısyon tekrarlarıyla zamanını ayarlayan Botvınnık vezır kanadında ılk gırışıminı yapıyor) 38 Kc8 Kc8 39 ba4 Ve8 40 Kd2 (40 Vg3 Kc2 41 Kg1 Şh7 42 a5 Ka2 sonrası beyaz kale çok pasıf kalırdı) Va4 41 Vh4 (Kotov aktıf savunmaya geçıyor) Kc2 42Kc2 Vc2 43Vg3 Va2 44 Ff6 Vg2 45Vg2 Fg2 46 Fd4 Fe4 47 Şg3 Şf7 48 h4 g6 49 Şf2 Şe6 50 Şe2 Şf5 (Botvınnık tersrenklı fıl fınalınde konumunun avanta|inı kullanıyor Bu clns fınallerın genelde eşıt olduğuna ınanılır Fıllerın değışılıp pıyon fınalıne konumun ındifgenmesı ımkansız olduğundan avantaıı değerlendırmek guç Sıyahın kazanması ıçın ancak 2 geçer elde etmesı lazım Bu konumda sıyahın en buyuk avantajı beyaz şahın sıyah şahla aynı yone gıdememesı 50Şf2 Şg4 51 Ff6 b3 52 Şe2 d4l 53 Fd4 Şh4 çıtt geçerle kolayca kazanır) 51 Şd2 Şg4 52 Ff6 Şg3 53 Fe7 Şh3i (Botvinnik ıdeal "setup'ı yakalamaya çalışıyor 54 Fb4 Şh4 55 Fd6l? Ff5 56 Şe2 Şg3 57 Şf1 h4 sonrası h erı çok hızlı) 54 Ff6 Şg4 55 Fe7 Ff5 56 Ff6 Şf3 57 Fe7 b3 58 Şc3 Fe6i (58 Şe3 59 Şb3 Şf4 60 Şc3 Şe3 61 Fg5 beyaz Içln çok kolay bır beraberllk olurdu Oyunsonunda erlerın nlcelığl değll niteliğı onemlı, sıyah iki er fazla olmasına rağmen bırı bloke olduğu ıçın bunu kullanamıyor) 59 Fc5? (Bu ana kadar doğru mudafaa yapan Kotov bunalıyor Geçen analızı kavrayanlar hamleyı kolayca bulacaklardır 59 Sd2 sonrası sıyahlar 2 geçer er yapamazlar) 59 Q5" (Daha önce de belırttıgım gıbı onemlı olan 2 geçer yapmak 60 hg5 h4 61 Fd6 Ff5l 62 g6 Fg6 63 f5 FI5 64 Şb3 Şg2 sonrası sıyahlar taş fazla kalırlar) 60fg5 d4> (Onemlı olan b3 plyonunun sağ kalması 60 Şg4 61 Şb3 Şh4 62 Şc3 Şgb beraberllğe gıderdl) 61 ed4 (61 Fd4 Şg4 62 Şd2 Şh4 a) 63 g6 Şh3 (63 Şg3 64 Fe6 Şg2 65 Ff6 beyaz şah d2'deyken bır yere varmaz ) 64 Ff6 h4 65 Şe2 Şg2 66 Fh4 b2 b) 63 Şe2 Şg5' (63 Şg3? 64 Şf1 h4 65 g6 h3 66Fe5 Şf3 67Şg1 Şe3 68Şh2 Şd3 69 g7 Şc2 70 g8 V =) 64 Şf3 h4 65 Şg3 h3 ve vezır kanadına gıden sıyah şah oyunun kaderını tayın eder) 61 Şg3> (61 Şg4?? 62 d5 Fd5 63 Ff2 ve beraberllk ) 62 Fa3 Şh4 63 Şd3 Şg5 64 Şe4 h4 65 Şf3 (65 d5 Fd5 66 Şd5 h3 ve sıyah erler tutulamaz ) Fd5 Beyaz terkeder 01 4 1061 Raklplerinlz trenl kaçırdı 1062 "Insan alemde hayal ettlğl mtiddetçe yaşar" • DV974 V R72 • 654 • 86 • 75 • A 1083 • AVI03 • A974 • AV64 7542 K ) D G 973 •2 VAD10984 • RD9 • RDIO Güney Batı Kuzey Doğu 1 Kör Kontr 2 Kör Pas 4 Kör... Geçen hafta, artık tarihe kanştığmı sandığımız bır dızgi hatası sonucu Güncyın ikınci ve son turdaki "4 kör" konuşması atlanmış ve kontrat 2 Körde kalmıştı!?! özür dıleriz. Batı körünü çıkar ve Doğu uyar. Cevap: Minör aslarından bırinı Doğuda ummak ham hayal olur. Nıçin? Çünkü büyük pik onörlerinden birinin Doğuda olduğu kesın gibidır. Eğer Batıda pikın AR'sı olsaydı singlton kozunu çıkacak yerde herhalde pik asını çıkardı (bılıyorsunuz, Culbertson sıngIton ko7 cıkışını "atrocity" dıye damgalamıştı). Bu durumda Doğunun elınde bir de mınör aslarından bin olsaydı, Batıya direkt kontru ıçin en çok 10 puan kalırdı (iki as ve belki iki vale: ikıli veya üçlü kör valesinın altından herhalde koz çıkmazdı). # En iyi şansınız trefl valesini Doğuda ummak ve böylece iki trefl yapıp birine yerden bir karo kaçmak, ondan sonra da onuncu elinız ıçın ycre bir karo çaktırmaktır llk elı yerden kör ruasıyla alın vc hemen trefl oynayıp elden onluyu koyun. Vale Batıda ıse yapabileceğınız bır şey yoktur, üç asa üç el daha vercrek batarsınız. Ama umduğunuz gibi vale Doğuda çıkar da Batı onlunu7u asla alırsa, artık ne dönerse dönsün kontratınızı yaparsınız: altı koz, iki trefl, bir karo ve bir karo kupu. Tabiî bunun bir şartı vardır, o da Batıda üç kör olmaması ve karo asıyla el tuttuğunda üçüncü bir koz dönememesidir. Ama ilk turdaki kontru körünün kısa olmasını daha muhtemel kılar. , Evet, rakiplerinız doğru çıkışı bulamamışlar ve trcni kaçırmışlardır. Yoksa Batının yerinde sız olsaydınız, kör yerine KARO VALESİNİ çıkardınız. tretl a$ıyla el tutunca da KÜÇÜK pik oynayarak elı ortağını/a geçırır ve onun karo dönüşune ıkı de karo alarak kontratı batırırdmı/! Ama herkes sizin gibi oynyyamıyor kı bu oyunu... • ARDV42 •R 52 AR96 Batı Kuzey Doğu Güney 4 Kör Pas Pas 4 Pik... Batı uç mctr kör oynar ve Doğu ikısine uyar (evct, Batı sadecc altı körle 4 Kör açmış, ama olur böyle şeyler!). Üçüncü köre çakıp pik asını çekersinız ve iki rakıp de uyar. Oyunu nasıl planlarsını/? (Trefller tabiî parlaj değildır!) Cevap: Buruda planlama uzmanı olmaktan çok engin bir hayal gücüne sahıp olmani7 gerekir. Batıya bilinen altı körünün yanısıra dört dc trefl vcfln. Kalan üç kâğıdı da bir pik ve iki karo ya da iki pik ve bir karo olsun. Üçüncü köre "tabiî" DÖRTLÜYLE çakın! İki tur koz daha çekın (Batı ikinci koza da uyarsa sadece BİR tur), karo ruanızı debloke edın, AR trefİınizı çekın ve pik ikılısiylc eli Doğuya verin! Oldu da bitti maşallal\.. lşte Doğunun elı: 10983 64 D109732 3. Deklaranın üçüncü eldeki kör kupunu nıçin dörtlu ıle yaptığını tabiî anladınız: büyük kozlarını debloke edeme1 sın diyc 1063 Ayınell Fransızca "Le Bndgeur" dergisi bir sürcden beri her sayısında bir "Ayın cli" vermektedır. lşte bunlardan bin: + ¥ • • 543 543 432 5432 BOTVINNIK (II) Geçen sayımızda Botvınnık'ı ve dolayısıyla 19331963 yılları arasında neler olduğunu ınceledık Bu sayıdaysa Botvınnık ın stılı ve satranca kazandırdıkları uzerınde duracağız Fakat buna geçmeden evvel (18861946) dönemiyle 1940 den gunumuze kadar uzanan donemı karşılaşlırmak ıstıyorum (18861946) donemınde satranç bır oyun, ya da zekâ sporu olarak göruluyordu O devırlerde çok az turnuva olduğunu goruyoruz Satranç yayınlarının sayısı sınırlıydı ve oyuncular kendı kendılerını yelıştırıyorlardı örneğın Capablanca "1000 kale fınalı ınceledım" derken, kendı kendıne oyun sonunda gelmesi ıhtımalı bulunan 10O0 hıpotetik konumu ıncelemış, kendıne gore fıkırler çıkartmıştı Ayrıca Dunya satrancında cıddl bır orgutlenme yoktu Bunun netıcesı olarak da dunya şampıyonlarının unvanlarını kıme karşı ve ne zaman ortaya koyacakları kendılerıne bırakılmışlı ve tum sıstem aksıyordu II Dunya Savaşı sonrası koklu değışıklıkler goruyoruz Satranç artık hemen hemen her ulkede spor olarak kabul edılmıştı Çok sık ve ve odullu turnuvalar organıze sdılıyordu Buna bağlı olarak pfofesyonellerın sayısı artmıştı Dunya şampıyonlarına bır goz atarsak Smıslov, Tal, Petrosyan, Spaskl Fıscher, Karpov ve Kasparov profesyonel yanı sadece satrançla uğraşan kışıler olduğunu goruyoruz Buna mukabıl II Dunya Savaşı oncesı şampıyonlardan sadece Stenıtz ve Alekhın profesyoneldiler Capablanca dıplomatık gorevlı, Euwe matematısyendı "Buyuk yaşlı adam" lakabıyla da tanınan Lasker'ın çok değlşık konuda yukseldiğını goruyoruz Temel eğıtimı matematık uzerıne olmasına rağmen, onun fılozof, psıkolog oyun yazarı ve 1 Dunya Savaşı'nda kullanılan bır tankın da mucldı olduğunu goruyoruz Eınsteınln "Izafıyet Teorısı" hakkında en cıddt eleştırılerden bırinı de getırmıştı Botvınnık ıse profesyonel olmayı seçmemış, servetını satrançtan yapıp örneğın SSCB'de ılk yabancı ozel otosu olan kışı olmasına rağmen elektrık muhendısı olarak da çalışmıştı II Dunya Savaşı sonrası satranç lıteraturu de genışledı Artık satrancın her safhası hakkında kıtap basılmaya başlandı Dunya Şamplyonluğu clddf bır sısteme oturtuldu I Dunya Savaşı öncesının buyuk yıldızı Rubınsteın dunya bırıncllığı maçı ıçın gereken şartları gerçekleştırememış ve dunya şampıyonluğu maçı şansı bu yuzden kendlsıne hıç tanınmamıştı lşte yukarıda saydığımız bu şartlar ve "zeltgeıst" Botvınnık'ı etkıledı O satrançta ılk kez ciddf turnuva ya da maç oncesı hazırlığı ortaya çıkaran kışıdır Genışlemeye başlayan lıteraturu kullanan Botvınnık, rakıplerını çok iyi ıncelıyor ve onların sıstemlerıne gore hazırlığını yapıyordu Bu arada Botvınnık ın açılış teorıslne kazandırdıklarını da ihmal etmeyelım Beyazla Botvınnık 1 c4 sıstemlerını iyi ınceleyıp 1 d4 sıstemlerıne de transpoze o lan varyantları ılk kullanan oyunculardan bırıydı Sıyahla 1 d4'e karşı karlyerının llk devrınde Hollanda savunması, daha sonra da Gruenfeld ve ılk kendısının uyguladıgı 1 d4 d5 2 c4 c6 3 At3 A(6 4 Ac3 e6 5 Fg5 dc4 hamlelerıyle başlayan Botvlnnık varyantını uyguladığını goruyoruz 1 e4'e karşı önce Ispanyol, daha sonra Fransız, bır devre Slcılya, Tal'e karşı CaroKann ve karıyerının son yılları nda da Pırc savunmasını oynadı ve detaylı olarak ınceledl Oyun ortasına çok buyük önem veren Botvınnlk bır kısım oyun ortası konumlarını kalıplaştırdı Kombınezona karşı yeteneğlnın oynadığı duzeyle mutenasıp olmadığını vurgulayan Botvınnık bu konuda da buyuk bır çalışma yapı Oyunsonuna da önem veren Botvinnik, Ajurne konumlarının nasıl anallz edilmesı gerektığınin ılk bılıncıne varan kışılerdendır Botvınnık'ın hazırlığı bununla da bıtmlyordu Sağlığına çok önem veren Botvınnık satrancın bir spor olduğunu bu yuzden kondısyonun önemını de keşfetmiştı Onu bugun hâlâ, 83 yaşına rağmen, Moskova "Merkez Satranç Kulubu "nde çalışırken gorebılırsınız Ayrıca Botvınnık çalıştırıcısı ve arkadaşı olan Ragozın'le rakıplerının oynadığı sıstemlerı ıncelıyor, onlar uzerıne tematık maçlar yapıyordu Botvınnık'ın oynadığı donemlerde oyuncuların sıgara ıçmesı serbesttı Botvınnık sıgaradan rahatsız olduğu Içın, o atmosfere de alışmak amacıyla, Ragozin'le dumanını suratına ütle »2 • AD • AV6 • ARDV1098 Batı I SA (1518) ile açtıktan ve Dogu 2 Karo dıyeıek kör transferı yaptıktan sonra, Güney "stop" vc 4 Pik der. Batı kör asını çıkar ve kör ruasıyla devam eder. Sıra sizde ^ C U M H U R İ Y E T DEROİ 13 H A 2 İ R A N 1 9 9 3 S A Y I 3 7 7 21