Katalog

PAZARIN PENCERESİNDEN Hayır, kışın Muğla'ya gelen Yatağan yöresi kömürünün iiçtc ikisinin evlerde yakıldığını saptamı^tık. Bu konuda tepki gösteren uygar vatandaşlanmızın öneülüğünde yapılan mücadele sonunda. Belcdiye Meclisi I992'dc % i'den f'azla kükürt dioksit içeren kömürü kente sokmamaya karar verdi. Çare nedir? "En doğrusu bu santrallerin kapanması. Çünkü akla ithal kömürün, kükürdü az Aydın kömürünün kullanılması gibi önlemler geliyorsa da santrallerin düşük kalorili kömürlere göre yapıldıklan, yüksek kalorili kömür kullanamayacaklarını anlıyoruz! Bütün masrafları göze alıp fıltrelerin takılması ve kükürdün alınıp asid ürctiminde kullanılması zehiri azaltıcı bir önlem olabilir. Bunların Gökova Kemerköy, Orhaneli termik santralleri için de geçerli olacağını söylemek isterim. GöktaşArtvin Bakır Fabrikası'ndan otuzbeş yıldır doğaya salınan kükürt dioksit gazının gecen yıl işletıncyc açılan ek asit fabrikası ile büyük çapta azaltılmış olduğunu biliyoruz! Bugün Muğla'da çevre kirliligi ve zehirli kömürlerin kullanılmaması için verilen mücadele bahis konusu edilincc Meral Horne'nun adı saygı ile anılıyor... Ama bu bayramda, özellikle çevre haftası ile çakışan bu günlerde. Meral Horne'un bu konuda kötümser olduğunu öğrenmek, göçedeceğini duymak keyfımi kaçırdı. 193O'da Hür Gazetc için yazdığı bir yazısında Sait Faik Kartal ilçesinin pisliğinden yakınır (Kartal 10.9.1930): "Bereket versin denize" der, "Güncşin içindc tertemiz pırıldayan adalarla Anadolu sahili arasında u/anan masmavi su kitlesine. Bereket versin ona... Sabahleyin o zifır kokulu evlerden fırlayan çocuklar güneşin ve denizin içinde geceleyin aldıkları zehiri boşaltıyorlar temizliyorlar..." Sait Faik'e göre "Deni/ olmazsa Kartal bu pislik içinde giinün birinde yalnız evleriyle çocuklarıyla, mektepleriyle ihtiyarlarıyla toz haline gelecek!" Peki biz ne yapacağız bu kadar zehiri sağa sola saçıp? Üç Ege dcni/i, dört Mannara yeter mi bu pisliği gidermeye? Yann otsuz, ağaçsız Muğla çöllerine turistler kanscrden ölen çocuklarımızın mezarlannı mı, yoksa bir zamanlar dolar karşılığı müştcri barındırmış, "devre mülk" tatil köyü harabelerini mi görmeye gelecekler ? < DEROİ 1 3H A Z İ R A N 1 9 9 3 S A Y I 3 7 7 odruıtı böylc değildi! Bıı bayraıııda yolları, otomohil bolluğundan lıkandı, eg/oz kokusunun yoğunluğu rahatsız ediciydi... Kskiden, sabahları babamla yürimis yaparken, nareııciyc bahçclcrindcn gelen hoş kokulu tcrtcmiz havayı solurduk. Sonra A/makbas.ı'nda çay içerdik. Deııi/.c ekmck attıgımızda, üşiişen binlcrcc nıinik balığm kırıntıları sağa sola siirükk'yisjıriııc bakardık. (kvelcri çatıya cıkar, ^ökyü/ünii seyrederdik. Yapay ışık o kadar a/dı ki yıldı/ları, uydııları f>örebilirdik. Bir defasıııda kuyrukluyıldı/ bilc görmüştük. Şimdi yol ışıkları, eski ağaçlıkların, larlalarııı yerinc dikilmiş binlerce binanın ışığı yctmc/miş gibi diskoleklCTİn göğe sıkılan laser rçınları da var... Bir )jcy görülmü>ur!" Bıı seııe u/un bayranı tatilinde Bodrum'a gidcn kı/larım Oya ve Esin, Bodrum'a önceki gidi^lerini böylc anımsadılar. Oya 14. Esin de II yaşmda; özlcmlc hatırladıkları ise yctmii) yıl dcğil beş yıl önceki Bodrum. Bu konııdaki nostalji 50 yaşmdaki yurttaşlanmı/ için gcvcrli olsaydı nomıal karşılanabilirdi. Ama bu yas,taki çocuklara bile beş. yıl öncesini özleten bıı "gclişmc" pck hayra alamet değildir! Bıınlan düşünürkcn Cuma Pa/arında Meral Horne'a rastladık. Yıllardır Bodrum'da nefis baliklcr üretcn bu sanatçı dostumuz "Ben yakında buradan göcedeceğim!" demesin nıi... "Niçin?" Çantasından bir dilckçc çıkardı; • "Bıınıı okuyunca anlarsın!" Dilekçc, Türkiye'nin turizın gelirinin yüzde yirnıi beşini sağlayan Muğla'nın, yiizde 10'nıı sağlayan Bodrum'ıın tchlike içindc olduğunu açıklıyordu: "Her yıl Yeniköy ve Yatağan termik santralleri günde yaklaşık yiizde 3 oranında kiikürl dioksit içeren yirmi bin ton kömür tiikelmekte." Hesaplara göre Yutağan Termik Sanlralı günde havaya 4(X) ton kükiirt dioksit zehiri saçmaktu, Yeniköy Suntralı ise yaklaijik 300400 ton zehir yaymakta. Bu da yılda 350.000 ton kükiirt dioksit ediyor. Bunuıı doğaya zararı çok büyük. Bu konuda fıkir sahibi olnıak için Yatağan yöresi köylülerinin 14 Bodrum'dan göçe çeyrek var B açtıklan davalarda tanm iirününün veriminin yüzde 80 oranında azaldığının saptandığım, bııgüne kadar beş bin davanın kazanıldığını bilmek yeter! Ya insan sağlığına etkisi ? ABD'nde Teksas'da Babiir özdcn adlı bir Türk vatandaşının önderliğinde geliştirilen "Gökova'yı Kurtarma Projesi" kapsamında yapılan hesaplar ve modellere göre ononbeş. yıl içinde bu termik santrallerin yaktığı, bu zehiri fa/la kömürden dolayı Giillük, Bodrum, Marmaris ne rının metreküpte 70 mikrogramdan fazla olmamasını şart koşuyor. Metrekiip başına 120 mikrogram kükürt dioksit bulunmasının çocuklarda solunum yolları hastalıklarına yol açacağı biliniyor... Biz 14 Ocak 1993'te Yatağan'da yapılan ölçümlerde bu miktann metreküp başına 2000 mikrograma vardığını biliyoruz! Bu zehir sadece Bodrum'a , Marmaris'e mi ulaşıyor? "Hayır Kaş'a bile vanr. Size Selman fes alınma/ yerler haline gelecek! Texas Air Board adlı hava kalitesini denetleyen kuruluş Teksas'ta Yatağan ve Yeniköy santralleri kadar zehir saçan bir termik santral bulunsaydı, z.chirinin yüzde 99'ıınu Tıltrc ctmcden çalışma izninin verilmeyeceğini bclirtilyor. Meral Horne'a bu yıl şubat ayında sürekli alarma ve yakıt kullanımının bir siire durdurıılmasına yol açan radyasyon artı^ını sordum. "Bu kömiirlerdeki radyoaktivite de zaınan zaman ek bir tehlike oluşturuyor; kömürden çıkan nitrojen oksit de çok zararlı. Ama cn büyük tehlike kükürt dioksitte. Çiinkii Dünya Sağlık Teşkilatı (WHÜ) havadaki kükürt dioksit mikta Kınacı'nın 2226 Ekim 1990 tarileri arasında Ankara'da toplanmış olan Türkiye 5. Enerji Kongresi'nde sunmuş olduğu bir tebliğde açıkladıklannı nakledcyim.Termik santral bacasından atmosfere bırakılan uçuçu küller turbulan diffüzyonla havaya karışıp, rüzgâr ve sıcaklığa bağlı olarak çevreye dağılıyor, değişken meteorolojik koşullarda dağılım birkaç kilometreyi gcçmiyor. Ancak durgun havalarda 100 kilometrcye ulaşnıası mümkün (Selman R. Kınacı: Ege Ünivcrsitesi Nüklcer Bilimler EnstitüsüAllerji ve Radyoaktif Çevre başlıklı tebliğden). Peki bu zararlı kömürler sadece termik santrallerde mi yakılıyor ? C U M H U R İ Y E T