Katalog

s i C U M H U R E M C A N B A Z O Ğ L U ollyvvood'un renk paletinde kırmızının ayrı bir yeri var. Ama artık Amerikan patentli filmlerin bıkmadan usanmadan beya/perdcyı ve TV ckranını kana boyamasına tcpkiler artıyor. Son olarak, New York Times'ın başındaki isim Abraham Rosenthal'in sinema ve TV'nin çıldırdığıyla ilgıli makale ya/ması konuya diğcr yayın organlannın da eğilmesini sağladı. Roscntharin kullandığı bir tümce önemliydiv Beyazperdedeki şiddejin TV yoluyla evlere taşındığına dcğinen yazar, "Bir gün sctte ktıllandıkları ketçapın kana döııüşcccğinden habvrlcri yok galiba", dıyordu. O ya/i ilk sınyaldi. Ardından rakamlar başlıklan süslemeye başladı. Sinema dergılerinin köşelcrine sıkış,mış istatistikı sayılar ortaya f çıkıyordu. Zor ölünıDie Hard'da scyirci 264 ölüm, Rambo 3'le 106 ölüm ı/lcrnişti. Son yirmi yılda kaç tane Schvvarzenegger'm ortaya çıktığım ya da kaç tanc psikopatın masum insanlara acı çektirdiğini sayabılsck, herhalde rakamlar daha vurucu olurdu. Bir zamanlann Sunset Boulcvard hayal fabrıkası sjmdi /ehir ve şiddet üreten tehlıkeli bir fabnka haline geldi. tşin cn vurucu yönü Amerikan kültürü yanı sineması, müzıği, telcvizyonu hâlâ açıkça kendi toplumuna ve dünyaya meydan okumaktan çekinmiyor. Hollyvvood yapımcılarının çoğıı gerçek yaşamdan nefret cdiyorlar. Onlar içın aşk, namus, dürüstlük ya da ıdealistlik aptal işi duygular. tnsanlar kurallardan bıkmışlar, sadece ve sadcce kahraman olmak, kötülerin hadlerini bildirmek, kolay yoldan paraya kavuyruk ar/usundalar. Sinema insanlara kendı gcrçcğini vermeye devam etti Gelecekteki insanların yalnı/ Blade Rıınner ya da RoboC'op'ta anlatılanlar gıbi olacağmı söyledi. Vietnam gazilerini Rambo'daki ya da Avcı'daki gibi tehlikclı dclıler haline dönüştürdii. Arkadaşlığın, sevginin erdemini E'Fde olduğu gıbı ancak çocuklann yaşayabilocegini gösterdi. lnsanları şaşırtmak ve tabıılan yıkmak ıığruna insanlara bırbırlennı yedirtti. Sonuç, SEYİRCİ KAN GÖRMEKTEN BIKTI H './ Anthony HopklnsKuzulann SMstzllğl (Ustte soMa), Sigournoy W«»werYaratık 3 (Ustt* sağda), RoboCop 2 (soMa), RoİMrt D* NlroKorku Bumu (yanda). Avcı'daki Rus rulctı' sahnesıni TV'de seyredip taklit eden 26 insan öldü. Tabii sorun kamuoyuna yansıyınca Amerika gibi rakamların çoic sevildiği bir toplumda medyanın gücü üzerinde yayımlanan birçok araştırma hemen ortaya eıktı. örncğin FBI verilerine göre gerçek yuşamdaki cinayctlerle sinema ve TV filmlerindeki cinayetlerin birbirine benzcme oranı binde bir. Aynca filmlerdeki bol kanlı cınayetlerin yalnızca yüzde 5'i gerçeğe beıı/iyormuş. Amerikalılar'ın yü/dc 82'sı sincmada fazla kan ve şiddclten yakınırken, yü/de 80'i dine saldınlınasından ötürü rahatsı/lığını bclirtıyormuş. Yiııe VVashington Üniversitesi'nin suçlular ü/erindc yaptığı bir ara^tırmaya göre, hayatımızda televizyon olmasaymış suç sayısı yan yarıya azalacak mış. Içinde küfür olmayan ya da kavga sahnelerı bulunmayan film sayısı çok a/.mış. Ya biz günlük yaşamımı/da bu kadar çok kavga cdiyoruz, ya da birilerı la/la abartıyoı. Unkı bir Amerikan film şirketinin tabuları yıkacağı iddiasıyla politik bir liderin inekle einsel ilişkiye girmesini anlatan senaryoya yarım milyon dolar yatırması, lıerhaldc Hollyvvood'da sorunun nerelcre ulaştığını yansıtıyor. Ama tablo çok karanlık değil. Sinema ve TV'deki kültürel çöplük olumsuz sonuçlarını da beraberinde getirdi. Son 15 yılda ABDnin üç büyük TV kanalı gece izlcyicısınden 30 milyon kişiyi kaybetti. Sinemada da seyirci kaybı çok fazla. Bilet fiyatlan arttınlarak erozyon gizlenmeye çalışılıyor hâlâ. Sinema ve TV'cilere göre sorunun nedeni Batfdaki ekonomik ve sosyal kriz. Ama ızleyicinin verdiği ders başka. Batılı artık aşırı duygıılara şans tanımıyor. Yumuşak, barışçı filmler, iddiasız konular istiyor. örncğin filmleri en çok iş yapan Kcvin Costncr iyi bir oyuncu ama en iyi değil, yakı;>ıklı ama en yakışıklı değil, oynadığı kahraman rollerindc çok inandıncı değil; tam 90'lann uzlaşma arayan, tükctim toplumunun kurallanndan yorgıın düşmüş tipi. Bir zamanlar Gary Cooper, James Stevvart, Henry Fonda gibi gerçek olmayacak kadar asil ve yakışıklı tipleri yaratan Hollyvvood'daki bazı kurt yapımcılar, ijiddettcn ve abartıdan bıkan izlcyici için yeni bir tip hazırlıyorlar. Beyazperdedeki kahraman, kom>>umuz ne kadar akıllı, namuslu, sempatikse o kadar olacak. Yani yanıbaşımızda yaşayan insan kadar iyi tanıyacağız onu. Kötülüklenyle, iyılikleriylc aynı oranda sunulacak bi/e. Kurku Burnu'nu anımsayalım. 1963'te çckilen ılk filmde Gregory Pcck ailesinı manyaktan korumak için her şeyı yapmaya ha/ır bir baba tipındeydı. Geçen yıl ı/lediğimı/ Scorsese'nin Korku Burnu'nda Nick Nolte'un canlandırdığı baba, kart.sını 1 3 H A Z İ R A N 1993 SAYI 377 18 CUMHUflİYETDEROl