Katalog

P 0 R T RE N I na clejlirel bir yapı çizll yorıı/. Baskının hiç doğl rıı olmadığı, bilakis oııl larla daha yakın ilişkil lerlc daha iyi iletisim ku| rulahileceğini di/.ide islc| nıc>c çalış.ıyoru/. l'abiil babanın tavrı, diğer inl sanlarla ilişkileri /anutııl zaman izleyiciler larafından yadırganıyor. Ama biz ailc ve sosyal çcvre olarak doğru olanı vermeye çalışıyoru/. Çocuklar bu tür çocukça davranışları daha sıcak buldukları için onlarla daha yakın iliski kuruyoruz." Bizimkiler'in bu kadar sevilmesinin bir nedeni buradaki karakterlerın yaşayan tipler olması Uyandıran'a görc. Kendisi dc bunu sık sık yaşıyor. "Sokakta beni göriip de 'Aaa .. gerçektcn aklı başındaymış' diyenler var. Seyirci gördiiğü insanlarla özdeşlcsiyor ve özel yaşamında da öyleymiş gibi sanıyor. Bazı yakın arkadaşlarıma, izleyicilerin k Dumkof yok baba!' Bizimkiler'in 25 yaşındaki özürlü Halis'ini canlandıran Ali Uyandıran 45 yaşında. Uyandıran, Halis tipi için özel makyajdan geçiyor. ltı yıldır bi/lcrdcn birileri kadar yakın, sanki kapı komşularımı/ "Bizimkiler." Pazar akşamlun I9.(X) oluııca cv sakinlcri biilün uğraşılara ara veıerek ckran karşısındaki yerlcrini alıyotlar. "Lürfcn kimsc konıtjmasın", "T'RT de son /.anıanlarda aralardaki reklamları nc kadar uzatıyor böyie..." Belki aparlmanımızda boş olan yan daircye kimin laşındığını bilmiyoru/, belki de yeni otuıduğunıuz apartmanda hâlâ kimseyi lanımıyoruz. Anıa Şükrü Bcy ile Nazan Hamm'ı, Bilge ilc Ali'yı. Şcvket Bey ilc Mine Hamm'ı, Sabri Bcy'i ya da C'afer'i tanımamak mümkün mü...? Ya Almancı aile Davut Usla'yla esi Ulrikc ve oğulları Halis'i ? Özellikle Halis'i. llmur Bugay'm yazdığı Yalçın Yelence'nin yöncttiği "Bi/imkiler"deki adıyla Halis ya da Almanca'da boş, kafalı, aplal anlamına gelen 'DumkoPu Ali Uyandııan canlandırıyor. U/ıın yıllar anıatör tiyatro çalışmaları yapıp 197()"lc Bakırköy Halk Evleri Deneme Tiyatrosu'nda Hamlet'le profesyonel hayata geçen Ali Uyandıran, A sonra Grup Oyuncuları, Ankara Oyuncııları, AST ve lstanbul Halk Sahnesi Deneme Oyunculan'yla çalışmış. 1987'de Nesli Çölgeçen'in yönettiği "Selamsı/ Bandosu"ndaki "bando şefi" rolüylc sincmaya başlamış. "Bu çalışma Tavşanlı'da profesyonel bir bando takımıyla yapıldı. Onlar amatörii ben profesyoneli oynayacaktım. Oysa onlar profesyonel, ben amatördüm. Tiyatrocu olduğum için o alctlerden bazılarını üç ay içinde çalabilecegimi söyledilcr, ama mümkiin olmadı." Uyandıran, sinemaya devam ederken telcvi/yon di/ilerinden de teklif almaya baijlamış. Bunlardan ilki Tunca Yönder'lc çahijilan 'Bir Tren Yulculuğu'. Ardından yönetmenliğini yine Yönder'in yaptığı 'Ayaşlı vc Kiracıları', Tomris Cîiritlioğlu ilc 'Kantodan Tangoya', 'Suyun Ote Yanı'. Nihayet geçen yıl "Bi/.imkilcr"den teklıf gelince... "Doğrusu u/un süre düşündüm. 45 ya•}iıi(layım. Halis, 25 yaşlarında Almancı bir ailcnin çocııgııydu. Anne bcniın Sclanısı/ Band»su'ndaki partncrim (iüzin (,'orağan, baba da AS T'ta berabcr oynadığıııı Selçuk Ulucrgin'di. Böyle bir üçlü All Uyandıran Blzlmkllor'de 25 yaşındaki Halls'l canlandınyor. de anncbabaçocuk olarak nasıl bir uyunı gcrçckle^tirchileceğimi, biraz /orlanabilcceğimi (liişüiMİünı." Çocuk rolünde oynamak lıenı de ö/iirlü bir çocuk. Uyandıran için hiç de kolay bir karar ulrnamış. Tiyatrodan gclcn alışkanlığı ile iyi gözlenılemcsi ve çocukları da çok sevmesi ona yardımcı olnıu^. Zaman zaman psikologlardan davranış konusunda bilgi almış. "Halis, çocukça davranışları olan, yaşı geçmiş bir çocuk. Ama saf, iyi niyetli. Kcndisinc öğrctilcnlcri aynen uygulamaya çalışıyor. Zaman zaman isyan edcbiliyor. Almanya'dan göç eden bir ailenin çocuğu olduğu için iki toplum arasında kalmış. Alman bir aııiKnin örf ve âdetleri, Tiirk babanın âdctlcri ve bir dc Alman toplumundan taşıdığı baskılar var iizcrindc. Ve burada dcğişik bir toplumla karşı karşıya oldıığu için sıkışmışlık söz konıısu." Başlangıçta zekâ özürlü çocuklan olan ailelerden ve bu konuda çalışan derncklcrdcn "Acaba onlar ön plana çıkartılıp alay konusu mu ediliyor" diye tepki almışlar. "Bi/ bilakis böylesinc ailelcrin çocuklarına yönclik baskınııı kaldırılması adı Gcrçckten öyle bir insan mı?' diye sorduğunu duyuyorum. Bu bir oyuncu için biiyiik bir övünç kaynağı tabii ki." Pcki günlük ya^amında nasıl bir insan Uyandıran? lnsanlan, doğayı ve güzcllıkleri seven bir insan (Komsularıyla ilişkilerine de öncm veriyor...). Onüç yaşında bir kızı var. Bir baba kız olarak iyi geçindiklcrini düşünüyor. önccleri o da babasını Halis rolünde görünce yadırgamış, ama alışmıs." Uyandıran, sanatın cğlendiıirken cğitnıck zorunda olduğuna inanarak çalışnıalarında bu ilkenin gerçekliğini arıyor. "Sanatçının en önemli görevlerinden biri de bu; eğlendirirken eğitmemiz gerektiğini unutmamalıyız. Diyelim ki Bi/.imkiler'de eğitirken küçiik küçük mesajlar da veriyoru/. Doğanın kirletilmcmesi gcrektiği, anncbaba ile ilişkilerin sevgi ve saygıya yönclik olması gibi. Bunun aksi havada kalan ayağı yere basmayan bir iş oluyor." Ali Uyandıran, Halis karakterini seviyor; ama profesyonel bir oyuncunun her karaktere rahathkla adapte olabilmesi kadar o roldcn sıyrılmaMiu bilmcM gerektiğine de inanıyor. Yaııi yıllarca Halisleşmek nıyetinde değil. Bakalım bu hafta Bizimkiler'de ne var? < D E R O İ 9 M A Y I S 1 9 9 3 S A Y I 3 7 2 BUImklUtr'dan bir u h n « •Dumkof Halis, ann«sl Ulrika, babası Davut Uata ve kapıcı Cafvr. J 6 C U M H U R İ Y E T