Katalog

Y E R D A A L S Y A M A Z I C I Meric Han'ın süpürgecileri dirnc'nin Mcriç Han'ı süpürgecilerin mckunı; ikı katlı... Üst kata "kınldı ha kınlacak" merdivcnlerle çıkılır. Hcr mekânın içinde sekilcr, üstündc süpürgeciler vc süpiirgclcri, piknik tüpleri, çaylan vc şaraplan var; duva.rlarında 'arti/ vc takım postcrleri, gcçmiş seçimlcrden kalma propaganda aflşlcri. Orta ycrinde bir avlusıı var Merıç Han'ın; Avluda horo/.lan, güvereinleri; havada takla atanı, kuyruklusu, kuyruksu/u, kavgacısı... Meriç Han ayrı bir dünya sunki; süpürgeciler hu basık, havası/, ışığın bile /erresinı /or görcbilen, "yıkıldı ha yıkılacak" ınckanlannı yaşanılası hale gelirmek için, kavgacı horo/larını, süslü güvercinlcrini, postcrlcrini ve de şanıplanni berabcrlcrinde gelirmis,ler. "Yoksa çckilir nıi oturulan yerde saatlerce otlarla didıynek..." Süpürge otlan, Edirnc ve civanndaki köylcrden gclir şehirdeki borsaya; oradaıı da süpürgecilcre dağılır. Sezon Ağustos, Eylül ve Ekim aylandır. Tarladan toplanan otların tohumlan alınır; tohumlar köylüye, otları da süpürgecilere kalır. Gcrek Meriç Han'da, gereksc civanndaki birçok atölycdc süpürge otları 45 elden geçer. Atölyenin içindeki ıki katlı sekilerde hcr süpürgecinin bir ısj vardır. İlk öncc otlar süpürgclerin bölünılerine göre ayrılır, sonra 'sarıcı' sap kısmının tcllerini sarar, 'bağlayıcı'ya verir. 'Bağlayıcı', sap ve baş kısmının üzerinde 67 boğum galvaniz tcl bağlar ve 'dikici'yc verir. 'Dikici', iki tahtadan yapılma mengeneye süpürgeyı sıkı^tırarak diker ve süpiirgenın işinı bilı'rir. Sadettin Demirtaş'm atölyesi Meriç I lan'ın bira/ dışında, Vitrinindc boy boy süpürgelcri var: "Ufak, orta boy ve sınk..." Uir de aynalı süpürge!.. Aynası ııe iîje yarar bu süpürgcnin? Aynanın yanmda da renk rcnk 'ponponlar', püsküller... Dekor için olsa gerek "şark kö•jclcrine"... Mırnav kedi aynalı süpürgclerin ortasında öğle uykusunda. 'Bağlayıcı' ha bire bağlıyor telleri süpürgeye. Kendisini de bağlamış, duvara /ıncirlerle; ayağına taktığı 'ayaklık'tan güç alıyor lcllcri bağlarken; ara sıra mola verse de bir saat, iki saat değil tam ta• mına on saat zincirlerle duvara bağlı, cl ve ayak gücüylc, preste sıktınr gibi süpürgeyi bağlamak kolay mı acaba? En E Bir aaır daha dayanacak mı bunca yüka M«riç Han v» silpiirgacllar... zor iş de 'bağlayıcı'nın olsa gerek. Süpürgeci Sadettin'in atölyesinde eski bir sandık var; üstünde 'antika' bir semaver, tavanda kendisini bile serinletmeyen pır pır bir pervane var. Pır pır S A Y I 3 2 4 pervane altında 'dikici' son sürat işinin başında; sol elinin içinde köscle, sağ clindc ise iğne var; çuvaldızın epey büyüğü... 'Dikici'nin clini tespit etmek ne mümkün; saniyenin 1/60'i oranındaki zaman diliminde bile tesbit edemiyoruz fotoğraf karesine 'dikici'nin clini ve iğnesini!.. Bizim 'elcktronic' fotoğraf aygıtımız bile yctişemiyor, çaresiz kalıyorsa bu hıza, altı kişi günde kaç süpürge imâl ediyor acaba? 'Işvcren' Sadettin'in yanıtı "80100 dolayında..." 'Süpürge sektörü'nde şimdilik "teknolojik bir ycnilik yok"muş. Talcp az olduğu için ve "süpürge sektörü dışarıya açılamadığı için işlerde durgunluk yaşanıyor"muş. Birkaç atölyeyc ftalyan makinclerı gctirilmiş, ama talep azlığından "i'jler babadandededen kalma araçlarla yapılıyor"muş... Gerçcktcn de 'Çoban makası'ndan iğneye, 'ayaklık'tan diğer araçlara kadar her şey en az clli yıllık vcya asırlık. (,'alışma mekanları da, teknik koşullarıyla son derece uyum içerisinde... Değiijen tek şey süpürgelerin daha dayanıklı olmalan için şekilleri.... Bir de aynalan ve renkli ponponlan olsa gerek... Mırnav kcdi uyandı aynalı süpürgeler arasından. 'Dikici' ağır ağır boşandı zincirlcrinden; sanki beli tutulmuş gibiydi. 'Işveren Sadettin' onıı ekmeğe gönderdi, yanına peynir ve domates almasını da söyledi. Bir öğle vaktinde süpürgeciler yemek paydosunda. Meriç Han'da akasya vc kavak ağaçlan var gölgelik; yanmda bir kıraathane ve 'cızbız' köftcci, bir de bakkal var. Süpürgecilerin kimisi köftcciyc, kimisi bakkala daldı; karnını doyuranlar kıraathanede gazozuna 'pişpirik'e başladılar. 'Pişpirik' sonrası Meriç Han'da horoz kavgası var. Nesine acaba; ijarabına mı, baklavasına mı?.. Bu 'maça' bir de tarafsız bir hakem gerek herhaldc; yoksa horozun sahipleri baklava ve şarap yerine hava alır sonra... Edirne'dc süpürgeler var aynalı, aynasız; ufak, orta sırık tipi... Süpürgeciler var, güvereinleri ve horozları var; havada çalım atan, yerde kavga yapan... "Süpürgeci Aşkın şimdi askerde", güvereinleri kafeste; "Terhisine iki ay var", bclki de saatleri bile saymaya basjamıs,tır; Meriç Han'daki tezgahı, ayaklığı, zincirlerı ve de güvereinleri kendisini bcklenıektedir; "Süpürgeci Aşkm dikicidir...." 'Süpürge sektörü'nde işler şimdilik asırlık yöntemlerle sürmekte Edirne'de... Talep az olur, "ihracat da patlamazsa", bir asır daha gider mi aynı alet ve yöntemlerle imalat; bir asır daha dayanır mı bunca yüke Meriç Han ve süpürgeciler... M 15 C U M H U R I Y E T D E f l B l 3 1 M A Y I S 1 9 9 2