Katalog

Köprüniln anıları nda Atatürk'ün naaşının DolmabahçVdsn Saraybumu'na taşınmaaı da var ınşasına Abdiilazi/. tarufmdun başlannıış, daha sonru padışahın tahtan ındirilmesi ve Rus savaşının çıknıasıyla yerine konması u/un sürc gedkmiş, ancak Abdülhamit'in saltanatının birinci yılında hi/mele açılmış,tır (1877). Kımi kaynakların Abdülhamıt'e mal ettiğı köprü aslında Abdülazi/ tarafından yaptınlmış.tır. Bu köprünîin yapını aşamasında ve sonrasmda bır dı/ı ilgınçlıklcr yaşanmış,lır. Şöyle ki: Aynı anda fiem Galata'ya hcın de Haliç'e köprü yaptınlması istcnmiştir. Bu projclerden Galata'ya ilişkin olanı Fransı/ ş,ırkeline, Unkapanı'na yapılmak islenen ise Wcls ve Taylor'ın tcmsil ettiği İngili/ fırmusınu ısınarlanmıştır. 1870'te t'ransa ile Almanya arasında savaş çıkınea Galata'yü yapılmak istenen köprü tchlıkcye girınis,, buıuın ü/erınc İngili/ firınasına ısmarlanan Unkapam köprüsünün Galata'ya konması düsünülmüştür. İlk anlaşma/lık; köprünün boyunun 36 metrcyc u/atılmak istcndiğinde çıkmış,. Bunun ü/crinc İngili/ firması hükümetten ck bir ücrct talep ctmi>tir. Bu soıun asıldıktan sonra bu ke/ dc ek yapılan köprü bıra/ u/ıın gelmiş, kcsılmcsi gereknıış,tir. Bunun ıçın dc ok bir ücrct isteyen İngili/lerlc hükümet davalık olmus bu davada kısa bir sürc sonra çö/ülmüstür. Ama aksiliklcr dcvam etmiş bu kesme biçme işlcnılcrı sırasında bu ke/ dc köprünün batma tehlikcsiyle karşı karşıya kalınmıs,. Bunun için de ek ücret ödendikten ve her şey bitti sanıldıktan sonra o kargaşa sırasında köprüye vapur iske lelcri yapınıı unutulmuş. Ingili/lerin ek bir ücret isteycccğini tahmin eden hükümet bu kc/. bu işi kısa yoldan hallederek Ernıeni bir dülger ile çözümlemiş.. Bu köprünün cn ilginç ve bugün için inanılması olanaksız olan bir yanı da Haliç tarafına bakan yü/ünde deniz hamamlannı içermesidir. Levand Herald'da çıkan bir okur mektubunda 5 kurıiij ücretı vcren hcrkcsin bu kabinlerde soyunup Haliç'ın berrak vc mavi sularında serinleyip güneşlenebileceği yazmaktadır. Bugünkü Galata Köprüsü'nün yapıınına kadar 37 yıl hi/nıet gören 1912 yılında yenı köprünün yapılmasıyla ilk tasaılandığı ycr Unkapanı'na götürülmüş ve 23 senc de orada hizmet vererek toplam 61 sene iki yaka arasında geçişj sağlanıi!)tır. Ve bugünkü köprü Dörduncıi Cialata Köprüsü ıçın devrin Sadra/amlarından Said Paşa çalıs,rnalara başlamış, o yıllarda Fransızlarla olan sıcak ilişkiler nedeniyle bu işin Fransı/ mühendislerine verilmesi istenmiştir. Hatta bu konuda birkaç proje ha/ırlayıp padışaha sunıılmus.tur. Ama her şeyden kıışku duyan Abdülhamit ycnı bır köprünün yapımına her scfcrindc kariji c.ıkmış, örneğin Fransı/lar tarafından ha/ırlanan bir projeye sırf denize uzanan balkonlan nedeniyle ret yanıtı vermiştir. Nedcn olarak da son Ermeni ayaklanmasında görüldüğü gibi yeni bir isyan halinde üstlerine asker gönderildığmdc asılerin bu batkonlara sığınaBulun köprunun bu hale gelmesının tek nedenı bu ocak değıl tabıı Kopru altında bulunan yerlerdekı bır çok tup patladı Sevındığım tek konu kopru altında kalan ınsanların kurtulmuş olması Gorevlılerın uyanık davranmaları ve onları hemen köpruden tahlıye etmelerı sayesınde hayatları kurtuldu Yoksa dumandan boğulup gıderlerdı Yangın sabahı sayın valımız başkanlığında yenı yapılan köprunun şantıyesınde toplantı yapıldı Yenı köprunun kısa surede hızmete sokulması ıçın çaba gösterılmesı ıstendı Muleahhıl lırmanın hedefı hazıran sonuydu Sanıyorum yenı Galata Koprusu'nu 15 hazırana yetıştırecekler" Nedeni dikkatsizlik Tarihi Galata Köprusu yangınından ıki gun sonra Istanbul Emnıyel Muduru Necdet Menzır, Ley• ı Tavşanoğlu'na verdığı deneçte olayın sabotaı olmadığını soyledı "Tespttlorımıze göre orada kalan bır kışı hava serın dıye elektrık ocağını yakmış ve yatmış Gece dumanla uyanmış Herhalde elektrık ocagı uzun sure yanınca kontak yaptı rak askeri iki taraftan ateşe alabileceğini ileri sürmüştür. Kısa bir süre sonra politik rüzgârlann yönü değışıp, padişah tahtan indirilince ittihatçıların Almanya'ya karşı olan tutumu ağırlık kazanmış ve pck tabii olarak da yeni köprünün yapımı MAN firmasına verilmiştir. 237 bir altına Augsburg Nürenbcrg Maschinenfabrik (MAN) firmasına verilen köprü daha sonra tramvay yollarının getıreccği cklerle 250 bin altına çıkarılnıışlır. Alman firnıasının kefili ile Deutsche Bank olmuştur. Montaj ışlerıne l9IO*da Karaağaç'ta başlanan köprü daha sonra römorklarla çekilerek bugünkü yerinc monte edilerek 27 Nisan I9l2'de hizmetc açılmış,tır. Devrin ı>aııierinden Üsküdarlı Talat "Kıldı ihya seyredin, Istanbul'u cesri cedit"le köprünün tarihini düşmüştür. Tümü 12 parçadan oluşun köprünün altı parçalı Karaköy tarafı 219, beş parçalı Eminönü tarafı ise 185 metre uzunluktadır. Köprünün yapını aş,amasında Istanbul kenti ikinci bir yeniliklc karşılaşmıjjtır. Bu da elektriğin gündelik yaşama girmcsiylc atlı tramvaylann yerini clektriklisinin alması olmuştur. Atlı tramvaylara güvcnlik açısmdan geçit vcremeyen bir önceki köprülerin aksine bu köprü yapılışından iki yıl sonra I914'tc tramvayla ilk ke/. buluşmuştur. Günün en gelişmiş tekniği ile yapılan Galata Köprüsü de gclıscn İstanbul'un gereksinimlcrinc u/un süre yanıl vcremeyecek duruma düşmüş çeşitli evrclcrde ağır hasarlara uğranııştır. İlk ciddi tamiri 1927'lerde ayakların yükseltilmesiyle gönnüş, 1954 geniş çaplı bir onarıma gercksinim düijmüştür. 1971'de büyük bir onarım görcn köprü Istanbul Teknik Üniversitesi'ncc ha/ırlanan bir rapor sonucu ağırlığını halllletmek için yıllarca yan yana yasadığı iskelclcri sırtından atmak /orunda kalmıştır. Nihayet 1982'nın eyliil ayında yeni bir köprü yapımının kacınılmaz olduğu görüşü bu köprünün de akıbetini belirlemiştir. 13 Ocak 1987"de temclı atılan yeni köprünün yapımı ile eski köprünün sorunları bitmemiş, daha sonra ne olacağı üzerine bir di/i tartışmalara ncden olmuştur. Cilct olnıaktan son anda kurtulan köprü bir di/i sempozyumlar sonucu korunması gcrekli larihi escr kapsamına alınnıış ve Haliç sırtlarına çekilerek sanat kültür merkezi olarak kullanılması kararlaştırılmıştır. Ama 16 Mayıs 1992 Cumartesi günü sabaha karsı elektrik kontağından çıktığı sanılan bir yangınla yaşamında ilk kcz kullanılmayacak derecede hasar görerek hiçbir zaman hak etmediği bir vefası/lık ilgisizlik sonucu sakat bırakılıp trajik bir duruma düşürülmüştür. Köprüler de tıpkı insanlar gibidir dcmiştik. Yapılışları nice sevinçlerin kaynağı olurken, yıkılışlan, hele hele hesapta olmayan küçük ih Yangının ahatomisi 16 mayıs sabah saat 05 00te, Cale Can sın'da başlayan yangın, Galata Koprusunun kullanılmaz hale gelmesırie neden oldu Yangından sonra köpru altında bulunan yedn restoran ile polıs ve zabıta ıstasyonları tamamen yandı VG köprunun Karakoy larafındakı asfaltı çoklu Emektar kopru bu sonu beklıyor muydu? Aramızdan ayrılmasma neden olan yangın, itfaıye yetkılılerının soyledığı gıbı elektrık kontağından mı çıkmıştı? Yoksa son gunlerını yaşayan kopru, sıgortadan alacağı parayı duşunen kışılerın oyununa mı gelmıştı' Yangından hemen sonra soruşturma başladı Yangın uzmanı Mumtaz Çoruh, raporunu hazırlamak uzere ıncelemelerde bulundu Istanbul Cumhurıyet Savcısı Orhan Zeybek, 19 mayıs gunu köprunun yanan kısımlarını gezdı Kopru Idare Amırı. gorevlıler ve sorumluların ıladelerını alan savcı, yangının elektrık kontağından çıkmadığını, sabotaj ıhmali uzerınde durulduğunu soyledı Ismının açıklanmasını ıstemeyen bır yetklli de, yan gının elektrık kontağı ve tupgaz sızıntısından meydana gelmedığını belırterek, sabotaj olasılığının gozardı edılmemesı gerektığını söyluyor Yenı köprunun hızmete açılacak olması ve sıgorta parası almak ısteyen bır kışının kundaklaması olasılığı uzerınde duran yetkılıler, bugune kadar herhangı bır ipucu elde cdemedıler Bır yandan esrarengız yangının nedeni araştırılırken, bır yandan da yanan köprunun ne olacağı da tartışılıyor Istanbul Buyukşchır Beledıyo Başkanı Nurettın Sozen, yetkılılere "onarım çalışmalarını hızlandırın" talımatını verdı Bunun uzerıne 20 mayıs sabahı, teknik ekıp koprude ilk çalışmalara başladı. Buyukşehır Beledıyesı Çevre Koruma Daıre Başkanı Tuncer Çelık, yanan köprunun tumunun alabora olması olasılığı olduğunu, bu nedenle yanan bolumun sokulerek köprunun tamamının restorasyonu ıçın en az 5 ay geçeceğı belirtıhyor Restore edılen kopru Halıç'te Ayvansaray'a çekilerek eskı ışlevını yapmaya devam edecek Çalışmaları hızlandırılan yenı kopru ise Hazıran sonuna kadar lamamlanacak Ancak, Eminonu ve Karakoy meydan duzenlemelerı tamamlanmadan, kopru araç trafığıne açılmayacak Meydanlardakı duzenleme çalışmaiarının 1993 yılından once tamamlanamayacağını söyleyen yetkılıler, bolgedekı karmaşanın uzun sureceğını soyljyorlar REMZİGÖKDAĞ maller sonucu yakılışjarı da o denli hüzünlerin, anılarla kuşatılmış gözyaşlannm da nedeni olabiliyormuş. ^ D E R O İ 2 4 M A Y I S 1 9 9 2 S A Y I 3 2 3 C U M H U R I Y E T