Katalog

P A Z A R I N PEIMCERESİIMDEIM ünyada halıcılık ve kilimciliğin en gelişmiş. olduğu ülkelerdcn biri Türkiye'dir. İstanbul'da Sultanahmet'te "Vakıflar'a ait olan llah vc Kilim Mü/.esi yeryüzünün en öneiııli koleksiyonlarından birini içerınektedir. Özellikle saray kilimleri olarak bilinen ve dünyada eşi olmuyun bir koleksiyona sahip olan bu müzedeki escrler, bir çok u/manın Türkiye'ye gelmesinin ana nedenidir. Saray nakkaşlarının XV.yy'm başjarında geliştirdiği desenlerle bezenmiş büyük boyutlu ve muhtemelen saltanat çadırları için ürelilmıi) bu kilimler "tapestry" tekniğiyle dokunnuış, olmaları ve dönemin sanat ;ınlayışına uyan, geleneksel kilimlerde görülmeyen desenleriyle diğerlerinden ayrılmuktadır. Çoğu XVI.yy. sonu ve XVII. yy'da yupılmış bu kilimlerin güniimüze ulaşan en öncmli örneklcri cskiden depolarda ve Sıvas DivriğT Ulucanıisi'nde bulunmaktaydı. Bu kilimlcr sonradan, birçok diğer kilim ve halıyla beraber İstanbul"daki mii/eye getirilıııişlerdir. Dünyadaki en önemli kilim müzelerinden biri olan bu mü/emiz, bir süredir kapalı durumdadır. Kilim bölütnünden öncmli bir parçanın çalınmış olması yanında rutubetli binanın böyle bir sergi yeri için elveris,sizliği karşısında yapılması gereken, hemen uygun bir yer vc ödenek bularak, bu cşsiz kolcksiyonun çürümemesini sağlamak ve çağdaş. düzeyde sergilenmeyi sağlamak olmalıydı. Buna rağmcn ve ö/ellikle gelişmis. iilkeleıdeki kilim çcvrelerinin sürekli olarak gösterdiği tepkiye rağmen, ilgililerin bu konudaki vurdumduymazlığı dcvam etmekledir. Bııgün Halı ve Kilim Müzesi'nde olanlarla ilgili bu tepkisizlik karşisında harekete geçen birçok yurtlaşınıı/, 1991 yılında İstanbul'da Halı ve Kilim Derneği'ni kurmusjardır. Kurucu üyeler arasında ünlii el cerrahımız Dr. Ayan (ıiılgorcıi, Lcyla ve Alan Mclleard, Türk Mkonomi Bankası Gencl Müdürü Akın Akbaygil vc cşi Prof. Işıl Akbaygil, tekstilci Olcay Koç, yüksek mimar Tulga Tollu vc eşi Feodora Tollu, Kilim Müzesi'nin kurucusu Bolkıs Balpınar, Türk ve Islanı Eserleri Mü/esi Müdürü Na/.an ölçer, C'em Hakko, Büyükelçi Şcfik Fenmcn, Dr. Herman (iarreis, Güzel Sanallar lakültesi Dekanı Prof. Erol Eti, Küllür ve Sanat Vakfı Başkanı Çiğdem Simavi, Euro Türkbank Genel Müdürü Stanislas dc Hauss, Ahmct C'uhadaroğlu, Fiat Iveco Genel Müdürü FranC U M H U R İ Y E T D E a O l 2 4 M A Y I S İstanbul Halı ve Kilim Derneği D Nazan ölçerı "TUrk dokumalarını daha lyl tanıtmak içln daha ganlf Imkanlara kavuşacağız." co Raga/zi, Prof. Haydar Arseven, Ciümüşsııyu Halıları sahibi Nccmcttin özdemir, Krtan Mesci gibi öncmli kolcksiyoner ve araşlırmacılar yer almaktadır. İstanbul Halı ve Kilim Dcrneği'nin başkanı olan Sn. Nazan Öleer'le dcrncğin bir yıl içinde yapmış oldukları konusunda görüştük: Nazan Ölçcr "Dünyanın her yerinde Türk kilimleri her zamankinden fazla ilgi görüp, toplanmakta, önemli sergilerc konu olup, rekor fıyatlara alınıp satılmakta ve haklarında ciltlcree kitap ya/ılmaktayken, Vakıf Mü/c'mizin kapalı tutulması, halen bu mü/eye gcrekli ortam ve koşullunmn sağlanamamış olması, bi/i çok üzmüştür. Bi/ yurdumuzda varolan bu duruma ilgilileri uyarınak, halıya kilime, daha genel olarak Türk dokumalarına karşı ilgiyi yaymak amacıyla bu derneği kıırduk. Kuruluşumuzdan bu yana topu lopu bir yıl geçtiği halde, açmış olduğumu/ scrgilerin vc dü/cnlediğimiz konferansların küçümsenmeyecck etkilcri oldu. Derncğimi/in ilk faaliyeti, 25 Mayıs 1991de Alman uznıan Ulla Ther'in "Türk İşlemelcri" konferans ve dia göslerisiydi. 9 Haziran 1%1'de Christian Krber adlı başka bir uzman "suzaniler" konusunda bilgi verdi vc dia gösterdi. Türk ve İslam Eserleri Müzesi Konferans Salonu'nda verilen bu konfcranstan sonra üyelerimizden Çiğdem Simavi'nin suzani koleksiyonu görüldü. 20 Eylül 8 Ekim 1991 tarihleri arasında Tekştilbank'ın maddi katkılarıyla Türk ve İslam Eserleri Müzesi'ndc "Türk Koleksiyonlarından Kilimler" adlı bir sergi gerçeklcştirildi. Bu serginin gerck Türk, gcreksc yabancı ziyarclçiler tarafından büyük ilgiylc karşılandığını belirtmek islcrim. 1129 Kasım 1991 tarihleri arasında Kültiir vc Sanat Vakfı'yla beraber Şarköy kilimlerini scrgiledik. Alayköijkü'nde düzenlediğimiz bu sergi dc büyük ilgi gördü. 6 Şubat 1992'de Berlin'dc bulunan İslam Sanatları Müzesi Baş Restoratörü Nils Reuters, Berlin müzelcrinde öncülüğü yapılan "Çağdaş Halı vc Tckstil Rcstorasyonu" konusunda önemli bir konferans vcrdi. 17 şubattaysa Belkıs Balpınar "Kilimin Dünya Tekstil Tarihindcki Yeri" adlı bir konferans verdi. Son olarak Fransa'nın Mullhousc kentindc Türk kültürünü tanılmayı amaçlayan "Ben, Türklcr, Onlar" adı altında düzenlenmiij olan sanat şenliğine katıldık. lransa'daki Türk derncklerinin çatı organizasyonu olan "Elcle" adlı kuruluş ileAalsace Pluriele Dcrncği'nde düzenlencn ve Türk Kültiir vc Dışjijlcn Bakanlıklan ile Fransa Kültür ve Çalışma Bakanlığfnın destcğinde olan bu şenliğe 25 eski ve önemli Anadolu kilimiyle katıldık. Yüzyıllardır çok önemli bir dokuma merkczi olan Mullhouse kentindeki "Musce d'Impression sur EtolTe"da yer alan bu serginin yanı sıra Anadolu'nun dcğişik yerlerinden gelcn kcçelcr ve önemli kolcksiyonlara ait, XII. yy.dan başlayarak günümü/c ııla^an halı ve kilim dcsenli kumaşlar ve bunlann descn çizimleri de scrgilendi. Bu çı/imlcr arasında, Picasso gibi çok ünlü ressamların imzaları da yer almaktadır. Sergide, ki* lim yapıliijinı da göstermek amacıyla kurulmus, bir tezgâhta, üç Türk hanım kilim dokuyarak önemli bir ilgi odağı oluşturdıılar. Sergi için, l.ilimlerin tarihçesi, dokuma tekniği gibi konıılan işlcycn broşürlcr ha/ırlandı. Bölgedeki okullarla işbirliği yapılarak, değişik eğitiın düzcylerinden çcKiıklann scrgiyi gczmeleri, Türk sanatı konusunda aydınlanmaları sağlandı. Sergi örıcesi ve boyunca görüşülcn uzmanlar çok çcşitlilik gösleren bu değcrli kilim örnekleri hakkındaki bu bilgilerin ilk defa bu boyııtta sergilcndiğini ve dokuma gelencği bu kadar eski olmasına rağmen, kilim dokumasına yabancı olan bu bölge halkına böyle bir sergi sunmanın çok isabetli olduğunu vurguladılar. Ben de 29 nisan tarihindc "Türkiyc'nin Dokuma Sanatları Açısından Zenginliği vc Türk Kolcksiyonlarında Bulunan Çcşitli Dokuma örnekleri" konulu bir konferans verdim. Bu önemli serginin gerçckleşmesindcki katkılarından dolayı Gaye Petek Salom ve adı geçen müzenin müdürü Jacquelinc .Iacquc'a ne kadar teşekkür etsem azdır. Size bira/. da gelcceğc ait projclcrimizden bahsedeyim. Yurtdi!}i bilimsel kuruluşlar ve müzelerle sıkı işbirlığini hcdcfliyoru/. Bu çcrçcvcdc, VVashington'daki Tekstil Müzesi Müdürü Ursula McC'rackcn başkanlığında tckstil malzemcsi koleksiyoncularından olusan 30 kiijilik bir grubun bu ay içinde yurdunıu/a gcleccğini vc kcndilerine ve Türkiye halı ve kilimlcriyle ilgili bilgi aktaracağımı/.ı, scrgilcr göstcreceğimizi söylemek istcrim. 1992 sonbaharında da konferans dizilerimi/ sürceek ve bir kilim scrgisi gcrçekleştirilecektir. 1993 ilkbaharında isc, Bronz Çağı'ndan MS K M yılına kadar M) Yakın Doğu dokumaları konulu uluslararası bir scmpo/.yum düzenliyoruz. Bu sempo/yunıla bağlantılı olarak Türkiyc'deki geleneksel dokumalarla ilgili bir sergi planlıyoru/.. I993'tc Hamburg'ta toplanacak olan Uluslararası Halı Kongresi'ne de katılacağız. Bu arada, kamu yararına bir dernek halinc gelebilmek için gerekli giriijimleri başjatmıs, olduğumuzu vc bu statüye kavuştuğumuz takdirde, Türk dokumalannın yurtiçi ve dışında daha iyi tanıtmak için daha genis, inıkânlara kavıı^acağımızı söylcmcliyim." Sayın ölçer'e ve istanbul Halı ve Kilim Derneği üyelerinc başarılar diler, başka kentlerimi/.de de halı ve kilim derneklerinin kurulduğunu görmeyi umarız. M 15 1 9 9 2S A Y I 3 2 3