Katalog

mm. B U R Ç A K E V R E N Oalata'da Iklncl köprünün tarlhl 1863. III.Napolyon'un k*nt* gallşln* KÖPRÜLER Ü YAPTIRDIM GELİP GECMEYE öprülcr dc tıpkı insanlar gibidir: Doğuşlurı (yapılışları) nice sevinçlerin kaynağı olıırken, ölüş,lcri (yıkıliijları ya da yanışlan) o denlı hü/ünlenn kinıi /.aman da gö/yas,lanmn ncdcnı olur. Yaşarken (kullanılırken) farkına varmadığımız, ama yokluğunu hemencecik duyumsayıp gcrcksinim duyacağımı/. birer canlı yaratık gıbidirlcr. Helc sÖ7 konusu nice yıllann larihi Galata Köprüsü olunca hüzünlerle sevinçlere anıları katmamak da olur mu? Nasıl olmuş, da, o cski köhnemiş İstanbul'un neleneksel ahşap mimurisinin tam böğrünc böylesine çelık bir kütlc oturtulup da, bırakın onunla tc/adı bir yana, adcta sarmaş. dolaş olup bir güzcl kaynaşabilmiş. Buna akıl sır erdirmck mümkün dcğıl. Ama yanıtı o dcnli zor değil. Çelik Gülersoy'un tanımladığı gibi, eski tstanbul, renkli tüylerine konan her böceğı ve sineği yavaş yavaş kapanan çiçek yapraklanyla kendisine katan, özümseyen ve sindircn cg/otik bitkilcr gibi, yenı gelen hcr şcyi, eskılerlc kaynaştıracak ve bcnimseyecek kadar alımlı ve güçlüydü. Yani bir zamanlar (çağdaşlık adına yapılan nice kıyım yıkımlardan önce) Istanbu! şahsiyetkişilik sahibiydi. O mekanık metal karışımı tramvayları bi!e iğribüğrü dar sokakları arasında ha/ıınlayıp, kendi malı yaptıktan sonra iki yakasını bir araya getiren Galata Köprüsii'ne mi yabancı kalacaktı? Galata Köprüsü: Kısacası o, yıllar yılı Şirkcti Hayriye Vapurlan'nın baş koyduğu vazgeçilme/ bir dost, Sülün Osman'ın sermayesi, Uzun ömer ile Ciice Simon'un ekmek kapısı, yoksulun yolu, tramvayın süsii, ayıplar içindeki Haliç'in örtüsü, yalnı/ca gelip geçilen bir dcnıir köprü dcğil, onun da ötesinde istanbul'un onca yiikünü sırtında taşıyıp da "gık" demeyen vetakâr vc çilekeş bir hemşerisidir. Bir köprüyü tanımak ve sevmek için •• K ne da ki nı varki duygularla kuşatılmış anılar ya nostalji yctmiyor. Onun yıllar içindeserüvenini de i/lemek gerekiyor. Yabira/ tarih .. ÜçüncU ktfprti d« ondan öncakller «Ibl ahşap. Tat ilıı 1U 7 7 Haliç'in iki yakasını bir araya getırmek düijüncesi ilk ke/, Jüstinycn (527 565) dönemınde gündeme gelmiij ve 10 metre aralıklı 12 gö/c sahip bir köprü yaplırılnııijtır. Kimi kaynaklar Justinycn'den de önce Kamiloye Phyra (Deve Köprüsü) adı verilen bir köprünün varlığından da sö/ etmektedirler. Bunlara ilavcten, l'atih Sultan Mehmet tarafından da Haliç ü/£rine bir köprü yapıldığından sö/ eder çeşitli kaynaklar. Ama bu köprünün yeri de tam olarak tespit cdilmemiştir. Bir kısım kaynaklar köprünün Piripaşa ile Ayvansaray arasında olduğunu ya/arken, bir diğeri ise Kıımbarahane ile Defterdar arasında olduğunu bclirtir. Köprü hakkında bir diğer çelişkili bilgi de köprünün yan yana getirilmis kadırgalardan mı, yoksa fıçıların bağlanmasından mı oluştuğudur. Bir Fransız elya/masında ise bu köprünün fıçılar ü/erinde kurulmuş bir tasviri vardır. Yan yana konulan sandıkların ve mancanaların (gemilerde kullanılan su kabı) üstü döşeme tahtaları ile kapatılmış, yanlarına ise dubalar konmuijtur. Askeri amaçlı bu köprünün ömrü pek u/un olmamış, kısa bir sürc sonra yine aynı amaçla ortadan kaldınlmıştır. Köprüden önce Hallç'ln iki yakası Leonardo da Vlnci ve Mikelanj DördUnoU v* «on köprUI 9 1 2 ' d * hlzmct* açılmış. Artık UatUndan tramvaylar var. 4 II. Beya/.ıt donemmdı; (14811512) Osmanlı dcvletının geliştne ve genişleme eğilimi Istanbul'un nüfus yoğunluğunu içeren Haliç kıyılannı da etkilcmiş vc köprü yaptırma isteği gündeme gelmiştir. Sultan II. Beyazıt, insan ve eşya naklini gerçekleştirecek Haliç Köprüsü ıçin hiçbiri sonuçlanmamış bir dizi girisimlerde bıılunmuştur. Bu tür girişimlerden her nasılsa lıaberdar olan ünlü Italyan sanatçı Leonardo da Vinci, bizzat D E R O İ 2 4 M A Y I S 1 9 9 2S A Y I 3 2 3 C U M H U R İ Y E T