Katalog

girdiği 1960"lann sonlannda büyük sorunlar yaratmış vc Kurosavva'nın 1971'deki intihar girişiminin nedenlerinden biri olmuştıır. Çiinkii Kurosavva "yalnızca bir yönctmcn"dir ve eğcr sinernaya yönclik tutkusunu yilirirsc kendini de yitireceğini bilecck kadar kcndini tanımaktadır: "Ölümünıün bir scüc, çalışmanın orta ycrinde ulmasını ıımııt cdi\orum" diyecek dcııli sinenıaya tııtkundıır. Kurosavva 1965'e dek 2ü'ye yakın film yaptı. Bunlann ba/ıları cdcbiyai uyarlamaları ba/ılan ise sıradan insanlann giinlük yaşaiıı üyküleriydi. Kaplanın Ruyruğunda Yürüyenler, Budala, Yaşamak, Ycdi Samuray, Kaıılı Saltanat, Ayak Takımı, Yojimbo vc Sanjuro bıınlardan ba/ıları. Kurosavva'nın 1965'den sonraki filmleri birbirlerini beşer yıl arayla i/liyor: 197()'de Dodeskaden, 1975'de en iyi yabuncı lllnı Oscar'ı alan Sovyet yapımı Dersu l'/ala, 1980'dc Kagemusa, 1985'te Ran, I989"da isc Diişlcr. Son filmi olan Ağustosda Rapsodi ise bu kurali bozuyor. Kurosavva, "imparalor" diye adlandınlacak dcııli hayranlık ve saygı uyandıran bir kişi. Etral'ında. inatçılığı. pck az kişiyle görüşmesi. dünyanın gidişinc yönclik küçümscnıcsı, ağır ve kararlı tavırları nedeniyle bir efsane olmuştur. Hcrkcs larafmdan çok "ö/cl" bir kişi olarak kabul cdilir. Onıınla çalışanlardan biri şöyle diyor: "Doğrudur, bizi u/arlar, aına hcpimiz oıııın bizi scvdiğini biliriz. Gerçcktcn bir anlamda bi/ oınııı çocukları gibiyi/. Bir Japon atasözü 'ayağa kalkan yürür" der. O bi/i yaratıcılık açısından ayağa kaldırnıış \e kcndi islediğini bi/im istcdiğiıni/. şcy vapmıştır. Onu l:ınrılaşlırdı^ını sanılmasın, anıa oııun giicü lıiç biriıni/.de olıııavan, aına hisscdcbildiğimiz dch^etli bir ca/ibe gibidir." Kurosawa bu cisanenin yanı sıra sadeliği, utangaçlığı, incinebilirliği vc tcva/usıı altında yatan kendinden emin kişiligiyle onunla karşılaşanlan çok deği^ik biçiıııde ctkiliyor. Orncğin, Kurosawa ü/crinc ilk ciddi araştırmaları yapan Ronald Richic şöyle ya/ıyor: "•Kurosavva ıızun boylu.bir Japon için çok ıı/.un Imylu.. Pck v«>k dııyarlı insaııda oldtığu gibi >ü/ti burnu ctrafında dii/cıılcnnıiş. Burnu K\olo göriinüşlü, >ani Japon aristokrasisinin gclcnckscl batlarına sahip. İşçi cllcrinc bcnzcycn, büyük yctcnckli cllcriniıı, marangozu andıran incc gövdcsinin göstcrcmediği bir duyarlılığı açığa vurduğu söylcncbilir. Yüzü bir mistiği andırır. çalışma sırasında sakin, sabırlı vc düşiincdi, zamaıı zaınanınütebessimdir. Oınııı bu sükuncti Doğulıı pasifliği olarak dc alınmamab, o hcr zanıan nc yapacağını, nasıl yapacağını bilir, anıa iri cllcri hcp harckctlidir. Bu birbirlcriylc oynar görüncn clleriyle çanıura şckil vcriyor gibidir." Kurosavva, önce çekiıni yapılacak şeC U M H U R İ Y E T D E R G İ 8 M A R T arasında gidıp gelir. Kamera harekclleri kadar oyuncu harekelleri ve bakış yönlcrini dc titizlikle hesaplayan Kurosavva, Grifllth'den Eiscnstein'a uzanan bir lavrı sürdürerck çerçeve içi harckctin gratlk dü/enlcmesindc son dcrcce başıırılı olmuştur. Uzun bir süre renk konusunda isteksiz kalan Kurosavva bunun nedenini ise şöyle • açıklamıştı: "Japonya'nın rcnklcrini vcrccck filmlcr hcnüz geliştirilnıedi, Japon rcnklcri donuk, ağır vc yoğundur. Eğcr rcnkli bir İllm yaparsam bunları ortaya çıkarmak isleriın." Dcrsu Uzala'dan itibaren filnılerini rcnkli çcken Kurosavva, doğanın renklerinden başanyla yaraıianıyor. Onun için gökyü/ü, bulutlar. giinbatımları, brokarlann hışırtıları dcııli sincmatograllk birer malzeme olarak filmlcrinin atmosferinc, duygusuna katkıda bulunan unsurlar. Batı sincmasından ö/ellikle Ford ve Rcnoir'den övgüyle söz edeıı Kurosavva, vveslcmlcrden elkilcnmiş ve onları •etkilemiştir. Batılı sinemacılar tarafından illmlerinin uyarlamaları yapılan tek Japon yönetmendir. (7 Samıırai, Muhtcşcm Ycdili, Yojimbo, Bir Avuç Dolar, Raşamon, Outragc). M FESTIUAL'DE KUROSAVVA Büyük yöneinıcnin jstanbul Uluslararası hılın Şenliğı'ndc Boyuı Yayııı Grubıfnun destcğiyle 1960 önccsi çekliği dört filmi gösicrilccek. Sarhv>ş Mclck. 1948 yapımı olan İllm Kurosavva'nııı gözde oyuneusu Toslıiıo Mifunc'yi oynaitığı ilk yapım. Raşonıon. ll)50 yapımı. Birçoğunea hâlâ Kurosawa'nın başyapıtı olarak kabul ediliyor. (rcrçcğin dört ayrı gözden dört ayrı yorıımu. Yaşamak. 1952 yapımı. Bu da üıılii yönctmcnin fcstivalde göslcrilecck diğcr filmleri gibi bir siyah bcya/ sincma başcscri. Kanlı Taht. 1957, yapımı bu film Shakcspcarc'in Maebcth'inin cn iyı uyarlamalarından biri sayılıyor. Başrolde yine Toshiro Mifune var..Bir edebi cscrin ö/ünc dokunulmadaıı nasıl sinemalaştırılabileccğinin zırve örneklcrindL'iı biri. Kurosawa'nın müthiş ilgiylc karşılanan 'Raçomon' (üstte) v« doğulu bir Macbeth olan 'Kanlı Taht' (altta) fllmlerinin başoyunculuğu Toshiro Mifune'nin. yi nasıl gcliştircceğini, sonra onu nasıl göriintülcyeeeğini düşünüyor. Bu ikinci aşamada, anlanıı yoğunlaşlırmayı, eylcmdc tasarruf sağlamayı vc kompozisyon aracılığıyla sahncye bir yorum getinncyi amaçlıyor. "Hızlı sahnc hızlı çekilmeli" ilkcsinc inanan Kurosavva'nın filmlerinde, harekctli sahnclcrde kaydırmalı çekimlcr kesmclcrlc birbirini \ılcr ve çerçevc içi harcketle paraleldir. Ötc yandan ağır bir sahncyi gencllikle tek vc uzun bir çekitnle görüniüler; çev3 1 3 rinmcleri kuşku, gerilim anlamına bırakır. Nesnelcrin dokulan, dokular arası zıtlıklar, ses efektleri onun için son derccc öncmlidir. Setleki dekor ve aksesuarlanıı cn küçük aynntısında bile ödün vcrmcz. Bir çivi başı. bir fincan bile onun çekinıi crlelcmesinc, bazen tüın seli yenidcn yaptırnıasına neden olabilir. Çckimlcrdc aynı anda birden çok kamcra kullandığı olursa da bu bir kural değildir. Bazcn bir. bazen dokuz kanıcrayla çalışır ve sürekli olarak kameralar 1 9 9 2 S A Y I