Katalog

İ N G İ L T E R E SEYTANIN MAHKUMU Salman Rüşdü'nün ölüm fetvası 3. yılmda. Hâlâ özgürce gezemiyor, çok nadir kabul ettiği mülakat önerüerinin yerini bile görüşeceği gazeteciye son dakikada bildiriyor. * ran bundan tam üç yıl önce "Şeytan Ayetleri" yaza• n Salman Rüşdü'nün "katlinin vacip" olduğu yofllımda bir fetva çıkarmıştı. Rüşdü o gün bugündür Mneredeyse bir hapishane hayatı sürdürüyor vc ba• sınla çok nadircn görüşüyor. Aşağıda İngiliz gazeteci John Mortimer'la yaptığı son görüşmeyi okuyacaksınız. Saçlan iyice azalmaya başlamış 45 yaşında ürkek ve bunalmış bir adam. Nereden baktığını/a bağlı olarak ya özgür düşüncenin bayrağı ya şeytanın ta kendisi veya yalnızca iyi bir öykü anlatıcı. Her an öldürülmc korkusuyla yaşıyor. Ama ölümünün "İngiltere'de yaşayan bir Müslümandan dcğil, profcsyonel bir katilin elindcn" olabilcccğini düşünü>or. Başına konan son ödül İran'daki bir hayır kurumundan: 18 milyar lira. İngiliz gazeleci Moriimer'Ia adı açıklanmayan bir yerdc buluşan Salman Rüşdü önce çocukluğunu hatırlıyor. " Hali vakti ycrinde bir ailenin tek oğlu olarak Bombay'da doğdum. Doğduğum bölgcdc Hindular, Müslüınanlar ve Şıhlar en ufak bir sorun olmadan yaşarlardı." Rüijdü ailesi Müslümandı ama hiç fanatik değillerdi. Eve domu7 cti girme/di , yılda bir kez de cemaatla naına/ kılınırdı. Sıkı bir İngiliz hayranı olan baba ömrünüıı sonuna doğru alkolik olmayı bilc başarmışlı. "Girriğim okulıın adı St. Thomas'ın Katedral Okuluydu." 800 öğrcncinin yalnızca 100 kadarı Hıristiyandı ama hergün kiliseye gidip ayinlere katılınırdı. Babasının İngiltere tulkusu kendini orta cğitimdc de gösterdi. Salman Rüşdü Rııgby"ye gönderildi. "Liseye kadar Tanrfva inanırdım. Ama sonra inancımı kaybettim." Ondan sonra ver clini Cambridgc. Salman Rüşdü babasma göre daha eleştirel olmakla beraber İngilizlerc hayran. Büyük bir iktidar boşluğu olarak nilelediği Hındistan'ın geçınişte İngiltere Uırafmdan yönetilmesini büyük bir şans olarak nitelerken İngilizlerin kendilcrine özgü ırkçılıklarını gündeme getirmeden edcmiyor. Zaten son kitabı "Hayali AnavatanlarImagincry Homehıııds" adlı kitabının tcmel temalanndan biri de İnırtli/ ırkçılığı. Okulda "Renkliler evinizc döniin" hakareilerini ve ödevlerinin beyaz arkadaşianııca yırtılmasını artık bağışlamış olsa bile unutmuş dcğil. Üniversıtcdon sonra girdiği Varsity dergisindcn ko\ulması da çok ilginç. Dergiye editörün odasını so>manın TIC denli kolay olduğunıı anlatan bir yaz.i yazdıktan sonra kendini kapının öniinde bulmuştu. Kansı ve çocuğunun geçimini sağlaınak için bir ara KcnC U M H U . R İ Y E T D E R G İ 8 M A R T 1 9 9 2 S A Y I 3 1 3 Salman RUşdü, ölüm fetvası kaldırılsa bile daha çok uzun siire dlkkatli yaşamak zorunda olduğunu söylüyor. nington Oval tiyatrosunda çalıştı. Sonunda eli kalem tutan dünya aydınlannın çoğunun yaptığı gibi kapağı reklam scktörüne attı. Özellikle Aero çikolatalan için bulduğu "edepsizce ama hoş" sloganı hâlâ konuşulur. Bundan sonra konu kaçınılmaz olarak "Şeytan A>etleri"ne geliyor. "Mollaların böyle bir tepki göstcrcceklcrini hiç düşünmemiştim. Rcn yalnızca ilcricilcrle cclenekeilcr arasında bir tartışınu açar, diye ummuştııın." Tıpkı laik bir Yahudi gibi laik bir İslam olabileceğini de düşünmüştü. Ama bıı da başka bir yanılgıydı: " İ nın'daki mollalar cntellcktüel ö/gürlük yokındaki her girişimi acınıasızca ezdiler." Peki Rüşdü'ye göre İslamıyctin liberal bir yanı var mıydı? " 12. yüzyılda İspan ya"da yaşayan iinlü ilahiyatçı İbni Rüşd gcli>or aklımıı. Kuıan'daki ayetlerin, düşünürlcrin akıl yürülnıc yoluyla vardıkları gcrçekle çclişkiye düştüklcri /anıun metoforik olarak. >orumlanabileccklcrini söyknuşli Vına ne yazık ki İbni Rü^d elitistti >e bunu yalmzca onlar için söylcmi'jii. Beıi aynı şcyi daha geniş bir kitte için yapmak istodim." İngiltere hükümetinin İran'l.' lvhangi bir ankışnnı yapmadan önce lıakkındakı ı nın kaldırı'masım şart koşmasmı isteycn ^. ,••" Riişdü, İngilteıe'deki Müslümanlann kız çoc; ...ı için ayn okul ıstcmelcrini de şöyle yorumluyor: Bn korkunç bir şcy. öğrcncilcr kesinlikle bunu isteıımorlar. Gençler her türlü genç öğrcnciyle birliktc olmak istivorlar. Bu isteğin amacı kızları, kim olurlarsa olsun!ar, uğlanlardan u/ak tutmak ve yalnı/ca Kuran okıılmak." < 15