Katalog

B A S K EN T GÜN LER İ M Ü Ş E R R E F H E K İ M O Ğ L U sonra. Piri Reis tüm denizcileri onurlandıran bir kişi tarihimizde. Kemal Reis'in yeğeni, bir Gelibolu çoeuğu, haritasını da Gelibolu'da çiziyor. Ceylan derisi üzerine renkli bir harita, büyük özenle çalışıyor, Yavuz Sultan Sclim'e sunuyor Mısır'da. Tarihimİ7deki parlak yıldızları gözleri parlayarak selamlayan Atatürk, Piri Reis'e de ilgi duyuyor. Haritanın ilk baskısını 1935 yılında yaptırıyor devlel matbaasında. Ikinci baskıyı Deni/ Kuvvetleri Komııtanlığı yaptırıyor 1966 yıhnda. 1992'de Sevilla fuarında gösterilmesini de bir deniz albayı öneriyor. Denizeiler, mimarlar, tasarımcılar, ustalar buluşuyor böylece. Bir dc tarih dalında bir bilim kadını, Atatürk'ün yakın çevresinden Prof. Afet Inan. Piri Reis adlı kitabı uzun bir araştınna ürünü. Kitap büyük ilgi görüyor, iki kez basılıyor. 1937 yılında Ccnevre'de verdiği bir konleransta büyük ilgi görüyor. Cenevre Üniversitesi profesörleri Piri Reis haritasını biraz şaşkın seyrediyor, günah çıkanyorlar. Cenevre Coğrafya Derneği Başkanı, Türklerin kartografi biliminde böylesine ileri olduklannı bılmediklcrini açıklıyor içtenlikle. Bern Büyükelçimi/ rahmctli Vasfi Menteş o zaman. Eşi güzelliği ve şıklığıyla Paris'tc bile ün yapan Fatma Menteş. Elçilik başkatibi Fikrct Bclbcz. Milletler Cemiyeti'ndeki delcgemiz Tahir Seyınen, Türk öğrenciler de konferansı ızliyor, Afet înan'ı saygıyla selamlıyorlar. Afet İnan Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi'nde öğrelim üyesiydi o zaman. Saydam bir yüzü, fıliz rengi gözleriyle çok güzel bir kadın. Atalürk'ün ilgi duyduğu Piri Reis'e donük çalışmaları da bir sevgi ürünü kuşkusuz. İnsan biraz da hüzünleniyor doğrusu. Piri Reis'in haritasında dünyayı dolaşırken, bugünkü ycrimizi şaşınyor biraz! Sevilla fuarındaki Türk pavyonu Batı yakasında, İngiliz, İrlanda pavyonları yakınında bir yerde... Pavyonu gezenler önce Piri Reis'in haritasına bakacaklar, 1513 yılından bugüne gelecekler sonra! Dışişlerinden eski Dacca Büyiikelçimiz Metin Sırnıan da görevli bu fuarda. Sevilla'da altı ay hayli uzun bir süre, ancak Büyükelçi Sırman umutlu görünüyor. İyi dcğerlendirilirse Piri Reis ile birlikte güzel bir kültür çıkarması yapılabilir İspanya'nın bu güzel kentinde. Ben de haritayı taşa işleyen, mermeri resimleyen elleri selamlıyor, beşyüzyıl sonra Piri Reis ile güzel bir buluşmayı yaşayan genç mimarlann, tasanmcılann ve ustalann sevincini paylaşıyorum bu yazımla. Topraklanmızdaki taşlann gizini duyurdular bana. Altınpark'ta birkaç saatte taşlarla konuşmayı da öğrendim. < D E R G İ 8 M A R T 1 9 9 2 S A Y I 3 1 3 Piri Reis ile bulusanlar Ahmpark salonundaki . Piri Reis haritası pembeli, yeşilli oniki tür îaşla süslü. Ahmet Usta'nm elleri varolsun. üllür Bakanı da Dcvlct vc Turizm Bakanları da yoktu, kimi telgraf çekmiş. kimi özür dilcmiş teleibnla. Konııklar arasında Anakent Başkanı Karayalçıırı gördüm yalnız. Ötckiler dc gelebilseydi keşkc, geçcn hafla bir akşaın altın saallcr yaşadık ALTINPARK'ta. Önce İspanya'da Sevilla kentine ıı/andık, sonra binbeşyüdü yıllara, yerdc Piri Rcis'in harilası, köşesindebinbeşyüzonüç ya/ıyor, Colomb'dan yimıi yıl sonra. bir Türk denizci dünyayı kucuklıyor. Geçmiş yıllardu kimler yaşamış ülkemizde. Denizleri karışlamışlar. harilalar çizmişler, keşfedilmeyen ülkclcri görmiişlcr pergellerinde! boğrulan saptamışlar. hiç yanılmamışlar! Şimdi, yüzyıllar sonra, genç kuşaktan birkaç minıar o haritadan bir parçayı Sevilla'ya gölürüyor. Ama Piri Rcis'i gündeme gctiren mimarlar değil, bir deniz albayı. Sevilla'da düzenlenen fuardaki Türk pavyonuyla ilgili görüşmelcr yapılırken genelkumıay temsilcısı olarak loplantılara katılıyor. Piri Reis haritasımn da tııarda yeralmasını öneriyor. Öneri biiyük destck görüyor, mimarlar kollan sıvıyor bu ke/! Omer K Eskihisar köyünden Ahmet Derebahçe U«ta Müşerrcf Hokimoğlu ile (üstte). Ahmet Molvalı ve Ankara Belediye Başkanı Murat Karayalçın Altınpark'ta. Tokcan ve Hulıısi Gönürün projesi ya rışmada ka/anıyor. Altmpark salonunda, o projeyi de gördiim. Piri Reis haritası girişinde yer alıyor, pavyona gclenler üzerinde yürüyeceklcr, denizlcri, karaları, nehirleri, gölleri, hayvanlan. insanlan, doğaüstü varlıklan, rüzgâr güllcrini ayakkırında hissederek seyredecekler! Bir de genç mimarların, Çankın'lı menııer usUılannın ellerini seyredecekler haritada. Taşjardan bir bahar var o haritada. Renk renk laşlar, seyrederken ülkemizin bir taş cenneti olduğunu hissediyor insan. Sevdiğimiz, tanıdığımjz taşlar, Ayasofya'da, tapmaklarda gördüğümüz serpantinler, granitler, mermerler, Ankara taşlan pcmbeler, yeşillerle oniki tür taş var Piri Reis'in haritasında.. Çankın'nın Eskihisar köyünden Ahmel (Derebahçe) ustanm elleri varolsun! Ressamlann fırçasıyla yanşıyor taşlarda! Aslında marangoz, bir elinin parmaklannı da yitirmiş, ama öğrenen bir kişi laşlarla güzel dostluğu var. Mimar dostum Ragıp Buluç ile birlikte bu güzel yapıtı yaratanlarla konıışuyoruz. Hepsi ODTÜ kökenli, kimi mimar, kimi tasarımeı. Tevfik Özclçi, bu bir iş. değil, sevdiğimiz bir uğraş diyoı\ Taşlardan sözederken gözleri parlıyor. Hangi dağda, dercde ne tür taş var biliyor, avucunda tutar gibi anlatıyor. Onu dinlerken bir hafta sonu Eskihisar'a uzanıp eski yataklan gönnek geldi içimden. Jeoloji dalında değerli bir bilim adamını anımsadım. Prof. Hamit Nafiz Pamir yıllarea önce Uludağ'da, Geiger'lerle Volfram aramalannı anlatlı bir toplantıda. Hcpimi/ ilgiyle dinledik. Uludağ'a tımıanip volfram panltılarını yakalamak istedik. Sevgiyle anlatılan şeylerin başka etkisi, çekiciliği var. Genç mimarlarla konuşurken sevgi ve coşkulannı yitinneıııelerini dilcdim. Çünkü yitirenler çoğalıyor giderek. Belki de değişen değcr yargılan nedeniyle! Mimar Cihat Gürel de taşlara gönül veren bir jeoloğun oğlıı, ama onun coşkusu taşlardan değil, Piri Reis'ten. Beşyüzyıl sonra Piri Reis'le konuşmanın mutluluğunu duyuyor. Galiba alli ay konuşmuşlar! Kocaman bir kâğıda kapanıp haritayı cn ince aynntılanyla çiziyor, sonra taşa aktarıyorlar. Altınpark salonunda haritayı seyrederken denizci eniştem Selahattin Özgür'ü düşündüm, 27 Mayısçılardan biri, ama siyasal yaşamda, uzun yıllarda da deniz sevgisini yitirmedi hiç. Piri Reis haritasını ilk kez o gösterdi bana. Deniz Kuvvetleri Komutanı Oramiral Necdet Uran'ın bir önsözü ile yayınlanan kitapçığı da ilk kcz onda gördüm. Harita çok hoşuma gitli, denizeiler arasında Kara Hilmi diyc anılan Oramiral Hilnıi Fırat bana da bir harita armağan etti C U M H U R İ Y E T