Katalog

B ASL I KL A R Y A P UY DIKMEK Evlendin de başına tüy mü diktin " derler. Neden derler bilir misiniz? Evlenince bir kadının başına gerçekten tüy dikilir de ondan. Doğrusu günümüzde kalmadı böyle bir âdet. Özellikle de şehirlerde. Tüy dikmek Anadolu'da belki tek tük hâlâ var olan bir güzel gelenek. kı. Turna, Orta Anadolu bölgesinin kutsal hayvanlanndan biri. Efsanenin ash binlerce yıl öteyc gidiyor. Gerçi turnalar yok artık, olanlann tüyleri de eskisi gibi değil diyorlar. Turnanın tüyleri Orta Anadolu bölgesinde gelin başı süslcmek için kullanıhrmış. Adına "gök kuşağı" denen bu başlık rengârenk tüylerden ve aralanna scrpiştırilmiş renkli çiçekler ile değerli takılardan oluşturulurmuş. Bazı yörelerde de kartal, kutsal kuş diyc anılırmış. Gel zaman git zaman turnalann sayısı azalmış. Vurula vurula kartallar da tükenir olmuş. Genç kızlar vc dehkanlılar turnalann çimdiği suya gidip dökülen tüyleri toplar olmuşlar. Şimdilcrde ne turna nc de kartal tüyü... Yerini tavuk tüyü ya da horoz kuyruğu almış. Gökkuşağı misali başhğını takan gelin atın üzerine oturtulurmuş. Maskeye benzeyen bu başlık onun yüyündeki ifadeyi de gizlermiş. Gülüyor mu ağlıyor nnı bilnıe/miş kimse. Damadın evine doğru, atın sırtında yol aldığında, son derece görkemli durur, bir tannçayı andınrmış. Damat evine gelindiğinde attan inen gelin, eşiği öper, öyle girermiş içeri. Önce yüksekce bir yere oturturlarmış gelini. Başındaki rengârenk tüyleriyle hcrkes onu seyredermiş. O yukarda, öylece kıpırdamadan taş gibi oturuıinuş. Töreler öyle... Küçüklükten beri ne gördüyse aynısmı yaparmış kendi düğün gününde de. Damat, gelin odasında kansının başındaki görkemli başlığı çıkarırken, uBen seni alıyorum ve başıma taç yapıyorum" dermiş. Yengeler başlığı yüksek bir yere asaılannış. Başlık kutsal olduğıı için asla yere değnıezmiş. Gelinle damat o odada gerdeğe gırerlermiş. Başlık üç gün asılı kalır orada ve sonunda törenle bozulurmuş. İşte buna da "Başı bozuldu" derlermiş. Bozulan başlıktan kendisine ait parçalar geline verilir, diğerleri bir sonraki gelin kız için saklanırmış. "Başlık parası"nın da benzer bir öyküsü var. Başlık parası günümüzde bilinen anlamıyla ne çok genç kı/ın, ne çok delikanlının başmı yakmıştır kimbilir. Alamanyalarda... Gurbct ellerdc bile konu olur başlık parası. "Başlık parası" aslında göz kamaştıran bir gelin başlığı. Genç kız, gelin olurken oğlan tarafı mutlaka C U M H U R İ Y E T D E B G İ 8 M A R T 1 9 9 2 S A Y I 3 1 3 11 Turna üyelerl galln başının en nadlde matzemesi. Bazen de kartal tüylerl kullanılırmif. Turnalar yok artık. Kartallar da tükcnmek Uzere. T umalar uçıın yayladan geçin" derler şar