Katalog

Ş* Foloğratlar ARA GULER değeılı mu/ısyenlerdı Ba/ıları bcnım de houılarım olmusjardır Ayrıuı ıkınu deıcccdc kennın houılaıı cia vardı, bunlar, o /amankı deyıyylc Saray kemanularıydi, ısınılcrını hatıılayamıyoıum Ben vıyolcnsel ve mıısıkı na/arıyatı houısı ıdım Bır ısım dalıa u/erındc durmak ıstcrım Gessa von Hcggeyı (Ge/a de Hcgyec) Heggcyı, Macar'dı, Fran/ Lı/st'ın ıyı talcbelcrındcndı vc saıayın baş, pıyanıstı ıdı AlaUiıka kısmına gclınce, hakıkalcn kıymellı bır mu/ıkolog olan Raul Yekla, kı bılındıgı gibı 1 avıgnaı Ansıklopedısı'mn Purk mıısıkısı maddcsı ona ya/dııılnuştır, bu bolumdc calısırdı Sonra hafı/ Alımel LTendı, kemcnceu Alcko 1921 senesmde kıymctli sanatkâıımı/ C cmal Rcijid de Konservatuvar muallım hcyetınc jlındı Bır sıııc sonıa aıamı/a mcrlnım Alı Sc/ın dc kalıldı 1926 dan sonıa ScyloUın ve Sc/aı Asal da Vıyana'dan geldıleı ve oğretım kadtosuna alındılar Sc/aı Asal vıyolonsel dcısını aldı u/erıne ve bcn mıısıkı na/arıyatı deısıyle ıklıla ellım Bu aıada' kurduğumu/ oda mu/ığı topluluklarıy la Unıon I ıan«,aısc'de konser vcııneye basladık * Çok dcğcrlı mcslektaijim Dcmırhan Altuğ ıle orkcslra, yanı Konseıvatuvar Ş.ın Bolumu talebeleıınm i^tır«ıkıvlc O|x;ra denemeleıı dıye Şehır Tıyatrosu'nda bırtakım gosterıler yaptık Rıgo letto Opcrası'nın dorduncu perdesını, II Travatorc Operası'nın tumunu (,ocuklarla ha/ırladık Bunıı vok kıymetlı ııstadımı/ Muhsm \ ıtııgıul ıstedı Bır gun bana gcleıck 'Yahu Muhıttın, bıı opera avsak" dedı Ben Nasıl oluı'" dcdım "Yaparı/" dcdı O devırde ben radyoda ton maysterdmı Şu bı/ım ymdıkı yonetmenımı/ Aydın Gun lc meseleyı konu^tuk İstanbul Opcıası kurulur mıı. kurulama/ mı dcıkcn hakıkalcn opeıa kuruldu l9S91960'la, yınc o demın ar/ettığım Şehır Tıyatrosu bınasında Tosca opcrasıyla başladık Solıst olarak Leyla Gencer gcldı Baııton ijimdı adını unuttum, en scvdığım (.otıık, s,ımdı Avıııpa'dadıı italya da mustcar ad kıılla nıyoı, o geldı (Orhaıı Gııney) Onlarla başladık İ^te opeıanın da ha>langıcı boyle oldu " l 0 Bu soıuja Muhıttın Sadak ın ccvap vcrmesı mumkun olmadığı ıçın, Bulent Tarcan'ın yaptığı bır dcğcrlcndırme ıle ya/ıyı noktalıyoru/ Şoylc dıyor Tarcan "İlıklcrıne kadar mu/ısyen olan Muhıttın Sadak, en kııvuk ayrıntılara ınen tıtı/ yorumları vc ıtınalı valıştırması ıle Koroya o zamana kadar gorulmcmı^ artıstık bır guç ka/andırdı Ve bu arada da buyuk bır sanat(,ıyı yokluklardan ı,ckıp çıkararak, onu yurduna ve daha sonra da dunya sanatına hedıyc ettı Bu sanatçı Leyla Gencer dır Muhıttın Sadak'ın, bu sanatçının var olmasmdakı rolunu kımse ınkâr cdemez Ayrıta Muhıttın Sadak mus.fik bıı baba olarak, kı/ını en ıyı bır performansla yetı^tırmeye <,ali!}tı " " Derleyen: GÖKHAN AKÇURA 1 2 Muhittin Sadak bize neler verdi? Muhıttın Sadak 1911 yılında Joseph Marx ın gelıyyle başjayan geliijinelcı ı soyle anlalıyor "1910^(1911 olacak) Vatı Muhıddm Bey /amanmda, Konservatuvaı'a yenı bu şekıl vermek u,\n Avusturya'dan Vıyana Mıı/ık Ak.ıdenıısı Rektoıu loseph Maıx Istanbııl a p â l deı gıbı geldı hcpımı/i, âdeta ımtılıan edeı gıbı yp y ı iş,le yaptı, muallımleıı ıkı kısnıa ayırdı iş,le o d d d devırdedır k yavas, yavaş, talcbcler mkı, lbl kışal etnıeye başjadılar Ve veıdığımı/ konscılcıe yaylı sa/ v>ılanlardan bas,ka, nefeslı sa/lar da katılınaya başladı ü /aman Fıtıığıul Yalı Mıı/ıkası dıye bu Bahııyc Oıkestrası vaıdı Bıınun s,efi Delı fhsan namı ıle marııf llısan Bey'dı Bıı ıkılı orkestra ı<,m lu/umlu neteslı sa/ları kendısı gctııdı Bunun u/erıne orkcstramı/ kuruldu Bu orkestra sonradan Şehır Orkestıası adını alan topluluktu ( ) Koromu/a gclınce, kuruldııktan sonra u/un sıııe başarılı konseılcı vemıış, gcıek "a eapclla ' gerekse oıkestıa esjıgmde verdıgı bu konserleılc s,ehrımı/ ve menıleketımı/ın nıu/ık hayatına buyuk katkıda bulunmııştur " 6 Onte 'Talebe Koıosu" olarak kuıulan bu koro /amanla gelışcrek "Konservatuvaı Korosu"na donuştu "İstanbul Konseıvatuvaıı nın erkek ve kadın sesleıınden murekkep bır koro tc^kıl edılmi!}tı Konseıvatuvarda tctkıklcıdc bulıınmak ıı/ere beledıye laralından Avnıpadan getırılmış olan nıusıkı mutelıassısı ve dokloru Joseph Marx koroyu dınledı Bıına dalıa la/la ehcmmıyel vcrılmesını, lıalka konserlcr vcnlmesının C U M H U R İ Y E T D E R G İ 2 0 A R A L I K Konservatuvar Korosu'nun kuruluş öyküsü lu/umunu belııttı Benı de bu va/ıfeye tayın ettı l^lc bugunku koral teşekkulun kurıılması boyle oldıı " 7 Reşıt'ın yonettığı orkestra ıdı " 9 Konservatuvar Korosu'ndan Şehir Korosu'na Şehir Korosu'ndan İstanbul Operası'na 1959 yılında Muhıttın Sadak Konservatuvar'dakı goıevını surdururkcn, bır yandan da istanbul Radyosu nda "tonmaystcr"lık yapmaktadır Bundan sonrasını Sadak anlatsın "O /amankı r.ı.u/ık ortamımı/ın teknık olanakl.ırını da yakından bılenleı, hcı haldc "tonmaystcr"lık ıhtısasının ne kadar /or bır gorcv olduğunu da takdır ederler tşte en kolay deyı^ıylc "ses vc sa/ banat(,ılarına mıkrolonlan usulune gorc ayarlama ve yayımlanacak mu/ığı elektronık cıhazlar sayesındc en uygun teknıkle seslcndırme" dcmek olan "ton maystcr"lık gorevım esnasında, gunlerdcn bır gun, benı bırısının gormek ıstedığını haber vcrdıler Bırk.n, dakıka sonra, bana go/lermden her halıylc ıtımat telkın eden genv bırısıyle karş,ı karşıya geldığım anı u/un yıllar gevmcsınc rağmen asla unutamam Karşımdakı env, Aydın Gun'dcn basjkası değıldı İ«,ı sanat dolu, go/lcrı pırıl pırıl bu geın, ş,a^ılacak bır tesarctlc hcnıen konuya geçerck "tst.ınbul'da bır opera kurınak tas.ıvvurunda olduğunu" ıdcalının ate•jiyle bana onıda duyııruvermiijtı Bıı dcnbırc hcyecanlandığımı ijimdı dc ıtıraf cdcrım " Bır başka ycrdc ıse Sadak bu suıect ijoylc anlatır "O devııde koromu/ ılerlcmı^tı I959'a gelmıştık Koroda Leyla Genccrlcr, !junlar, bunlar Bugunku Devlct Operası'ndakı o buyuk sanatçılann ı,oğu İstanbul Şehıı Korosu'ndadır Bır dencme yapalım dedık Muhıltm Sadak 1944'tc Konservatuvaı'ın batı Mıısıkısı İcra Heyctı Şefi olur Bıı yıl sonra da Şehır Korosu kuııılur 19111940 yıllaıı aıasını Konservatuvarın duıaklama donemı olaıak nıteleyen Muhıttın Sadak bu duıunuın kıılumıın ba^ına "ılmı kuıul ba^kanı" olarak Huseyın Saadettın Aıcl ın getırılmesıyle aş,ıldığını soyleı vc s,oyle dcvam eder "'Arel'ın en buyıık hı/metı, Şehır Orkestrası ıle Şehır Koıosu'nu kıırmasıdır Bu devııde Konservatuvar hakıkatcn kendı ortamımı/a gore Avrupaı bır ^ekılde çalış,maya b'a^lami'jtır Leyla Cienceıleı, Sarıcalar, Verda I ıınanlaı, Gulscrcnlcr hep bu dcvrın urunlcrıdır " 8 Koro buyuk bır hı/la gelışırkcn Sadak'ın bırcysel <,ı>lı^maları da durmaınışlı Daha oncckı yıllaıda olduğıı gıbı, oda mu/ıgı topluluklannda (,alarak vc resılaller vercrek vıyolonsel cdebıyatının lurkıye'de tanıtılması goıcvını sıırduruyoıdu Anıa bunun da otcsınde, oıkeslra cijlıgınde ılk vıyolensel konscrını de Sadak gcrçcklcijtırdı Bır konuynasında "Turkıye'de ılk olarak, vıyolensel edebıyatında nıuhını escrlcrle konser veren ycnı orkcstıa ıclakatınde lesıtal veren, sonal vs çalan bcnım," dedıkten sonıa senloııık oıkestra cşlığındc vcrdığı ılk konserın taıılıı ıçın ^u bılgıyı vcrıyor "Bıı, yanılmıyoısam, Konservatuvaı Şehır Orkestıası'nın kurulduğıı devıre rastgelır kı 19461947'dır Cemal 3 5 2 Akın,3Şubat1952 Hıfzı Topuz( un 12 Nısan 1975 te M Sadak la lelevızyonda yaptığı gorüşmenın metnı) Orkestra No 121 Eylul 1983 s 14 Kandemır Son Saat, 28 Ocak 1952 ^HıfzıTopuz a g y . s 14 4 5 Muhıttın Sadak İstanbul Beledıye Konservatuvarı Hatıralarım ve Konservatuvarın Bugunku Du rumu (Kuruluşunun Elllncl Yılında) İstanbul Beledlye Konservatuvarı, t yl Orkestra Dergısı Ya yınları s 1618 6 Muhıttın Sadak varı hatıralarım 7 8 İstanbul Beledıye Konservatus 18 Akın, 3 Şubat 1952 Q Muhıttın Sadak İstanbul Beledıye Konservatu varı hatıralarım s 1819 10 11 "HıfzıTopuz a g y . s 15 HıtzıTopuz a g y ,s 17 Bulent Tarcan Orkestra, No 121 Eylul 1983 s 8 9 1 9 9 2 S A Y I 17