Katalog

Adatap* sokaklannda dört blr yanımız "uygarlık" (Uatta). Adatep» evlerindokl Bogaziçi özlemi duvar resimlerinde yafiyor («n Uatt* sağda). Adatepa'nln eskl kahvecllerlnden Abdl Çavuş Ustte aağda). Oktay Eklnci'nln Adatepe çiziml (altta). lü kiliseleri ve din adamlarıyla, 1927'ye kadar bu adla anılmıij, daha sonra Rumlar yöreyi terketliklerinde, tarihi köye Altınoluk denmcyc başlanmış. Anlatılanlara göre, köyün meydanındaki pirinçten yapılan ve altın gibi parlayan eski çeşme (oluk), TBMM'nin ilk milletvekillcrindcn Ezine Mebusu Rifat Bey'in bu adı yakıştırmasına neden olmuş. Kıyıdaki tskele Mahallesi'nin "modern ve planh" meydanı, çevrcsini saran apartmanlar ve yoğun trafik karnıaşasıyla, bölgeye dinlenmck için gelenleri strese sokarken, Çam Mahallesi'nin eski meydanı, "bu gerilimden kurtulmak isteyenleri "huzura" kavuşturuyor. Yerli ve yabancı turistlcr, cğer "asıl Altınoluk'ıın yukarlarda olduğıınu" birilerinden duyabilirlerse, o gün için denizden ve tesislerin "animasyonlanndan" vazgeçip, uygarlığa ve kültüre kavuşmayı yeğliyorlar. Biz de o gün öyle yapıyoruz. Ve, eski meydandaki tarihi çınarın altında satılan nefis zeytinleri, yine hemen oracıktaki fırında pişirilen esmer köy ekmeğıne katık edip, köy kahvesinin demli çayıyla birlikte son yıllann en iştahlı kahvaltısını yapıyoruz. Altınoluk un eski evleri genellikle iki katlı. Üst katların cumbalan ve zarif saçakları, hımış yapı türünün tüm inceliklerini sergiliyor. Kimi evler ise bütünüyle taş ve tuğladan yapılmış. Tuğlalann C U M H U R İ Y E T D E R B İ 4 E K İ M 1 9 9 2 üzerlerindeki Rumca yazılı markaları dikkatimizi çekiyor. Pencere ve kapı boşluklarmı çevreleyen taş söveler, yine taş duvarlardan aşağıya inip, sokak döşçmelerinde bile ustalıkla devam etmesi, sonra karşı evin duvarında yeniden yükselip ahşap bir eli böğründeyi sevgiyle kucaklaması... anlatılır gibi değil. Ve, Adatepe... Yöredekı bu tur larihsel ycrleşmelerden bir başkası da ünlü Adatcpe köyü. E24 Karayolu üzerinde BalıkesirÇanakkale sınırında kurulan Küçükkuyu beldcsinden üc km.'lik bir toprak yolla 1da Dağfnın "gizli köşclerine" doğru yükseldiğini/de, birkaç dönemeçten sonra bir "kent" gibi karşınıza çıkıyor. Çam ve zeytin ağaçlanyla çevrelenmiş ycmyeşil bir yamucın eteğinde, sanki eski bir gravüre bakıyorsunu/. Köyün doğayla sarmalanmii) uyumlu yerleşme dokusu, binaların hemen tümünde egemen olan taş işçiliğinin üstün estetiğı, evlerin duyarlı konumları, saygılı yükseklikleri, insancıl oranlan... yine kıyıdaki o "yeni" Küçükkuyu yerleşmesinS A Y I 3 4 1 den ne denli farklı bir kültürlc yaratıldığını gösteriyor. Adatepe'nin de yine asırlık çınarlarıyla bütünleşmiş, güzel bir köy meydanı var. Ne var ki, meydanın çevresindeki bazı yapılann yıkılmış olduklan "bir şeylerin eksik olduğu" hemen anlaşılıyor. Köyün eski kahvecilerinden Abdi Çavuş (Arıkan), belli belirsiz dııran taş temelleri göstenp, merakımızı gideriyor: "Bu meydanda tanı 7 tanc meyhanc vardı. Savaş yıllarında Rumlar buralardan kovulunca, l'ürklcr nnce kiliscyi söktiilcr. MfvhaiR'leri bik yıklılar. Ben o /.aman 1718 yaşındaydım." Abdi Çavuş'un yaşı 92. Aklı ve bilinei şaşırtıcı bir gençlik sergiliyor. Dinçliği de öyle. Bizimle birlikte Adatepe'nin evlerini ve sokaklarını dolaşmak istiyor. Dahasını da aniatıyor: U Çok kan döküldii buralarda. llıristiyanlar ^idcrkcn cok insaıı öldüriildü. Köyün 300 hancsi vardı. Sadece 80 hane Türk, gcrisi Kuındu. Kavga, döğüş olmazdı. En zcngin dükkanlar buradaydı. Biiyük pazarlar kunılurdu. l/.mir'den bi lc alışvcrişc gelirlerdi. Scfcrbcrliktc 1'ürk askerlcri Kcklilcr, Rumları kovdtılar. Sonra Ytınaıı 1/nıirV j>ir(lij>inde, ^eri gclip evlerini j»eri aldılar. lAiııir kurtarıldıktan sonra da Midilli'vf gittilcr..." Adatepe'nin hcmcn tüm evlerinde, hem "seferberlik öncesindeki" Türk ve Rum dostluğunun yaratıcı kültür zenginliği var; hem dc bu dostluğun bozulmasının hüznü izlcnebiliyor. Rum ustalarının hünerli ellerindcn çıkan eski taş duvarlar, ahşap kapılar, pencereler... anlaşılan uzun yıllar Türk aileleri de mutlu etmiş. 1927'lerden sonra ise bu beccri vc beğeni dü/eyi, yeni yapılan evlerde de titi/likle korunmuş. Meyhaneler ve kiliseler yıkılmış, ama, mimarideki, yöresel kimlik, tüm insan sıcaklığıyla Adatepe'de hâlâ yaşıyor... Fdremit Körfezi'nin kuzey kıyılarında, Yunan Mitolojisinde tda adı verilen gizemli Kaz Dağlan'nın eteklerinde, denizden geriye doğru yükselen yeşil ^amaelarda kurulmuş, böylece kendilerini tatil sitelcrinin saldırılanna karşı korumaya almış, daha birçok özgün köy yerleşmesi var. Behramkale, Arıklı, Güre, Doyran, Kavaklar... gibi. Bakalım şu çok yıldızlı turizm politikamız, kıyıları betonlaştırmaktan artık vazgeçip, doğa ve kültür zenginliklerımizi korumaya ne /aman özen gösterecek. Bu tarihsel beklenti beş on yıl daha gerçekleşemezse, turistlere gösterebileek "son" uygarlık örnekleri de artık kalmayacak... M