Katalog

G U S A L A H B L I UK R S E L Değirmen Deresi 23 Eylül 1991 yron'un yapıtlan Turkçe'ye pek a/ aklanlmıştır Yanılmıyorsam ılk çevnlcn yapıtı Don Juan'dır 1914 (H m()) yılında Muhlar Halıt vc Ikbal Kutuphanelennın ortdk yayını olarak piyasaya surul ınuştur Mutercımı (çevırmen) Arıl Cemıl'dır Kapakta, çerçeve ıçınde şu so/ler yer alıyordur Gayct mcraklı, hcyecanamı/, macelalarla malı (dolu) ve lspanya'lı Don Jııan ın hayatı aşıkanesını nıusavver (anlatan) harıkulade bır escrdır ingılız, yapıtının ılk bcş bolumunu 1818181*? yıllarında ya/mıştır Daha sonrakı yıllarda 11 bolum daha dokturmuşse dc oykunun sonunu alamamıştır Don Juan'da. her yanındaıı gunah fışkıran bır ınsan dıle getırılmektedır Dış goı uıiuşu go/ kanıaştırıcı olan bu adam toplumun çeşıtlı katlannda dolaştınlıyordur Bır başka deyışle, kadınlar yanında başarılı saatler yaşayan bu adamın Ispanya, Yunanıstan, lstanbul, Rusya ve İngıltcrc'de başmdan geçenler canlı vc alaylı bır dıllc sergılenmektedır Ne var, çokları ona ahlak dı^ı bır kılap go/uyle baknıiştır Şaıı, bır arkadaijina yazdığı mektupta kendını şoyle savunur Ya/dığım kılaba kotu denmış olsaydı scs çıkarma/dım Ama oyle yapmıyorlar, ahlaktan soz açıyorlar Ahlak so/cıığu namuslu bır kımsemn ağzına yakışma/ O so/cuğu kullananlar uydutuk çapkınlardır kı onunla guttuklcıı kolu ış ve dujjuıueyı ortmek ıslerleı Don Juan'ın şımdıye dcğın ya/ılan kılaplar ıçınde ahlaka en buyuk yerı vereıı bır yapıt olduğunu açıkca bıldınrım Okuyanltiı onun ahlakla ılgılı yanlaıını aıılayamazlarsa bu suç, benım değıl onlarındıı Don .lııan man/um bır yapıttır ama onun 1 urkçe'ye «jiır yoluyla çevnlmesının guç olduğunu, helc bunun kendısı ıVin olanaksı/ bulunduğunu bıldıren Aıı( Cemıl onu man/um olarak aktarmaya yaııaşmamış ve dc du/ya/ı ılc Turkçcleştırmıştır Ama boylclıkle, okurlaıın go/une çok meraklı bır roman sunduğıına ınanmıştır önso/de şoylc dcr Yapıtı bu tar/da okumaktan, okurlaıın daha çok tad alacaklarını kuvvetlc umıl cdıyorum O pek unlu Chillon Mahpusu'nu da 1958 yılında Ganı Yener Turkçeleştırmi!)tır Byron onu 1816 yılında Isvıçre'ye gıttığınde, Shellcy ıle dostluk kurduklan sonra, ya/mıştır Şıır, Seyssel'dc (Yuka B n Savoıe) 1493 yılında doğan Françoıs de Bonıvard ıcın kaleme alınmıştır Bonıvard daha genç yaşta Savoıe Dukunc ve Pıskoposa karşı Cenevre'nın savunutusu olarak gururla kendını ılen sıırer Ne kı, 1519 yılında Savoıe Duku III Charles 500 erle Cenevrc'yı ele geçırınce, bızımkısı Dukun hışmından korkarak Frıbourg'a çekılır Gelgelelım bu, l5Wda Chillon Şatosu'na (Hapıs damına) atılmasına engel olmamıştır Byron'a gore Bonıvard, ruhunun gucu, kalbının doğruluğu, du!>uncclennın soyluluğu, goruijlerının yerındelığı ve de mıştır Taşlar arasında bır taş gıbı duruyordur Sısler ıçındckı fidansı/ yalçın kayalar gıbıdır Çunku hcr yer boş, bunaltıcı ve donuktur Cîece değıldır Gundu/ de değıldır 7amanı yutan boşluk ve kar^ılıksı/ bır durgunluktur Orda ne yıldı/, ne evren, ne /anıan, ne borç senetlerı, ne para, ne ıyılık ne de kotuluk vardır Sadece sessı/lık vardır Sadece karanlık, sonsu/, sessız ve kıpırtısı/ bır tembellık denızı 18 Arahk 1991 uraya ya/dım mı, ya/madım mı, uzun bır suredır, her gece bır duş goruyor, uyanınca da gorduklenmın hıçbır sckansını, hıçbır planını anımsamıyorum Oysa 1974 yılının 7 kasımında gunlugumc ijimları ya/mışım Evlıya Çelebı gıbı yuvarlak yastıkta uykuya yaslandığım ıçın dıın gece olma B bılgısı ve erdcnıı ılc un ka/anmış bır adamdır C'hıllon'da 7 yıl kalır İ516'da Vaud memleketme egemen olan Bcrnoıs'lar tarafından o/gurluğe kavuijturulur Byron, Chillon u/crıne yazdığı sonnct'dc şoyle der Ö7gur duşuncenın sonsuz ve başlangıçsız ruhu 7ındanlarda bıle parıldayan o/gurluksun sen Senın kalbını, scnın sevgınden bas,ka hıçbır !}Cy cldc edemez Chillon, scnın damın kutsal bır yer vc kederlı bır mıhraptır Çunku senın soğuk ta^tan kaldırımların yumu^ak bu çımenmı^ gıbı Bonıvard'ın ayak ı/lerını korumaktır Bu ı/lenn hıçbın, asla sılınmcsın, çunku onlar haksı/lıklan e/ıyetlen Tannya bıldıreceklerdır Banıvard, Chillon'da başına gelenlerı hıç mı hıç bılememı^tır llkın ışık ve havayı, sonra da karanlığı yıtırmıştır Hıçbır duşuncesı, hıçbır duygusu kalmaS A Y I 3 4 1 dık duijler avladım Bu akşam da uykuma, dcmırlıdcmırsı/ bır dvş konuk oldu Kıınlcrlcydım, nerdeydım bılmıyorum Gelgelelım bır ya/ar (o da ka^ı, go/u soluk bırıydı) benım uzennıc bır ya^amoykusu dokturmusjtu MuzafTer Uyguner'ınkı gıbı Ama kıtabın ben/ı sımsıyahtı Salondaydım Ne kı, bulunduğum yerden bır kıtapçının onyuzu gorunuyordu Vıtnnde de (Nedense) kapkara bır kıtap Ataturk u/erıne Bır ara kıtapvının hcnımle ılgılı kıtabı vıtnne yerleştırmemı^ olmasına kı/dımsa da, sonradan Ataturk'e o/el bır saygı ve sevgı gosterılmesınden yureğım kcx;aman ve mutlu oldu Benım duşler u/enne bır denemem de vardır "Okumak Okumaya Karşı " Mu/afTcr Buyrukçu'nun, Alman filo/ofu Jung'un du^lerını gundemc getırı yordum Buyrukçu'nunkılerı oyle ıçtenlıkle sahneyc cıkarmıştım kı, kımı hcbennekalar MuAiffer'ı lı'ye aldığımı sanmı^tı Denemede Jung'un duş ıçınde duş gorduğunu belırtıyordum Sonunda lafı kendı ustumdc tutmuştum Ben, çok şukur, filo/of olmadığım ıçın, bugunc dek Jung gıbı, duş ıcındc duş gormuş değılım Hoş, ben pek duş gormem Daha doğrusu, 10 yıl hıç gormedım Bunun nedcnı, 10 yıl arka ustu uyumuş olmamdır Eh, bır ınsan da o bıçım yattı mı, ya hıç duş gorme/, ya da gorduklerını anımsama/ Ama yaşını ılerleyıp uykularım seyreklcşmeye başlayınca, ben de her ınsan gıbı sağıma, ya da soluma kıvrılmaya başladım Yatma yontemımde yaptığım bu buyuk dcğışıklık de benı yenıden duşlerımc kavuşturdu Bunlan sıraladıktan sonra, denemede, kcndım ıçın o/el bır duş dc ayarlamış ve kapısınd.ı boş bır "kap"tan, dolu bır kaba duman akt irila.fi bır saraya, 1001 (ıcce Masallan padışahı "jehnyar'ın sarayına, ırıcc dınce bedenımın antresını yapmıştım Sonra da, gelsın yu7 uyku, gıtsın yuz uyku Duşlenmde dunya kıtaplıklarının tum kıtaplarını okumuş ve de belleğıme çekmışlını Bugun, Adalet Ağaoğlu da, telefonda duşlere dcğınen bır ya/ı ya/acağının habcrmı verdı Senın denemendekı duşlerın tumu gerçek degıldı, değıl mı 7 Değıldı elbet Adalet, benım gunduz koltukta pıneklcrken gordugunı duşlerı bıle aklımda tutamadığımı ışıtınce duraladı O, butun yaşamı boyunca gorduğu duşlerın tumunu anımsaımış Dahası, eskıden gorduğu bır duşu, beş yıl sonra yenıden, bıraktığı yerden alıp ılersını (yanı filmın gensını) gorurmuş 20 Arahk 1991 ımı hallo cello takımı, kımı şarap rcnklı mırmırlar sağlam dı/elcıe, dort başı bayındır şıırlere formalist yanı bıçımcı damgasıyla çamur atmak ıstıyor Bencesı, bıçımcılıkle suçlanan estepctalar, kulustur ve de yularkastı urunlerdır Bıçıme tutunayım, Cım Londos kaslan takınayım derken kurkçuoğlu macunu, yanı bır ışc yaramayan macun olup çıkıvcrmışlcrdır Bunlara Fflatun'un sarhoşlara, kuplulerc verdığı oğudu uzatmak gerekır Aynada kendı suratlarınıza bakın • < K C U M H U R İ Y E T O E R O İ 4 E K İ M 1 9 9 2 18